پیمان ابراهیم یا توافق‌نامه‌های ابراهیم چیست؟

به گزارش صدآنلاین، پیمان ابراهیم یا توافق‌نامه‌های ابراهیم، مجموعه‌ای از توافق‌ها است که روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و چند کشور عربی را عادی‌سازی کرد. اولین این توافق‌ها با امارات متحده عربی و بحرین در سال ۲۰۲۰، با میانجی‌گری ایالات متحده و در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ امضا شد. امارات و بحرین اولین کشورهای عربی پس از اردن در سال ۱۹۹۴ بودند که به طور رسمی اسرائیل را به رسمیت شناختند. در ماه‌های بعد، سودان و مراکش نیز موافقت خود را برای عادی‌سازی روابط اعلام کردند، اگرچه تصویب نهایی توافق سودان تا سال ۲۰۲۴ به تعویق افتاد. در سال ۲۰۲۵ نیز گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر گسترش احتمالی این توافق‌ها به سوریه، لبنان و عربستان سعودی.

این توافق‌ها در پی افزایش همکاری‌های غیررسمی میان اسرائیل و کشورهای عربی سنی در دهه ۲۰۱۰ شکل گرفتند؛ همکاری‌هایی که عمدتاً به نگرانی مشترک درباره ایران بازمی‌گشت. تلاش‌ها برای برقراری روابط رسمی تا سال ۲۰۱۸ بیشتر علنی شد و همکاری‌های محدود نظامی و اطلاعاتی نیز آغاز گردید. در ۲۰۲۰، اسرائیل موافقت کرد طرح الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری را به تعویق بیندازد تا امارات روابط خود را عادی کند.

توافق‌نامه‌های ابراهیم شامل همکاری‌های اقتصادی، دیپلماتیک و امنیتی بودند. در مقابل، ایالات متحده حاکمیت مراکش بر صحرای غربی را به رسمیت شناخت و سودان نیز وعده حذف از فهرست کشورهای حامی تروریسم و دسترسی به حمایت‌های مالی بین‌المللی را دریافت کرد. این توافق‌ها در مراسمی رسمی در کاخ سفید رونمایی شدند و توسط دولت ترامپ به عنوان یک موفقیت دیپلماتیک بزرگ تبلیغ شدند.

واکنش‌ها در جهان عرب متفاوت بود؛ اگرچه دولت‌ها از توافق حمایت کردند، اما بخش زیادی از افکار عمومی مخالف بودند، به ویژه به دلیل پیشرفت ناکافی در حل مناقشه فلسطین و اسرائیل. با این وجود، این توافق‌ها به افزایش همکاری‌ها در زمینه تجارت، دفاع، انرژی، فناوری و تبادلات فرهنگی منجر شد. نام «ابراهیم» به دلیل میراث مشترک ادیان ابراهیمی یعنی یهودیت و اسلام انتخاب شد.

اگرچه بحرین و امارات هیچ‌گاه درگیر جنگ با اسرائیل نبودند، اما کشورهای خلیج فارس از سال ۱۹۴۸ اسرائیل را تحریم کرده بودند. با این حال، روابط پنهانی میان برخی از کشورهای عربی و اسرائیل پیش از این توافق‌ها برقرار بود. دولت فلسطین به نشانه اعتراض از ریاست اتحادیه کشورهای عرب کنار کشید.

این توافق‌ها در تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۰ با امضای وزیران امور خارجه امارات و بحرین و نخست‌وزیر اسرائیل و با میانجی‌گری ایالات متحده انجام شد. این اولین بار پس از صلح مصر در ۱۹۷۹ و اردن در ۱۹۹۴ بود که کشورهای عربی روابط رسمی با اسرائیل برقرار کردند.

از نظر اقتصادی، این توافق‌ها مسیر همکاری گسترده‌تری را باز کردند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری و فناوری، از جمله دفتر سرمایه‌گذاری ابوظبی، فعالیت‌های خود را در اسرائیل گسترش دادند و رستوران‌های کوشر در امارات افتتاح شدند تا گردشگران یهودی را پذیرایی کنند.

با این حال، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که اکثریت مردم کشورهای عربی امضاکننده این توافق‌ها دیدگاه منفی نسبت به آنها دارند. در سال ۲۰۲۲، ۷۶ درصد سعودی‌ها نظر منفی داشتند و در سال ۲۰۲۳، ۹۶ درصد شرکت‌کنندگان سعودی خواستار قطع روابط با اسرائیل بودند.