تحمیل اقتصادی هزینه‌های جنگ بر تلاویو

نویسنده: رستم ضیائی، کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی

 جنگ دوازده روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، علاوه بر پیامدهای نظامی، آثار اقتصادی و ساختاری عمیق و قابل توجهی بر اقتصاد اسرائیل برجای گذاشته است. تحلیل این درگیری نشان می‌دهد که هزینه‌های اقتصادی ناشی از جنگ، فراتر از خسارات مستقیم به زیرساخت‌ها و تجهیزات نظامی است و می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر روند رشد اقتصادی و ثبات مالی این کشور داشته باشد.

بر اساس گزارش بلومبرگ و برآوردهای رسمی رژیم صهیونیستی، خسارات ناشی از حملات موشکی ایران در طول این ۱۲ روز به بیش از ۳ میلیارد دلار رسیده است. این رقم تنها هزینه‌های مستقیم، مانند تخریب زیرساخت‌ها، ساختمان‌ها و خسارات وارده به کسب‌وکارهای محلی را شامل می‌شود و هزینه‌های جایگزینی تسلیحات و سامانه‌های پدافندی را در برنمی‌گیرد. با توجه به این موضوع، انتظار می‌رود که مجموع هزینه‌های اقتصادی جنگ در نهایت بسیار فراتر از رقم اولیه اعلام شده باشد.

بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی، در نشست خبری اخیر خود اعلام کرد که هزینه‌های ناشی از جنگ ممکن است تا ۱۲ میلیارد دلار افزایش یابد؛ رقمی که تقریباً چهار برابر برآورد اولیه است. در مقابل، امیر یارون، رئیس بانک مرکزی اسرائیل، در گفت‌وگو با بلومبرگ رقم هزینه‌ها را در حدود نیمی از این مقدار تخمین زده است. صرف نظر از اختلاف نظرها در میزان دقیق خسارات، اجماع کارشناسان بر این است که بار مالی ناشی از این درگیری، به همراه فشارهای بیش از بیست ماه درگیری مستمر، چالشی جدی برای اقتصاد اسرائیل محسوب می‌شود.

شای آهرونوویچ، مدیرکل اداره مالیات رژیم صهیونیستی که مسئولیت پرداخت غرامت‌ها را بر عهده دارد، این بحران را بزرگ‌ترین چالشی توصیف کرده که اقتصاد اسرائیل تاکنون با آن مواجه بوده است. به گفته وی، خسارات مالی ناشی از جنگ بی‌سابقه بوده است و انتظار می‌رود که پس از تکمیل ارزیابی‌های جامع، رقم نهایی خسارات افزایش یابد.

یکی از مهم‌ترین پیامدهای این جنگ، تأثیر منفی قابل توجه بر پیش‌بینی رشد اقتصادی اسرائیل در سال ۲۰۲۵ است. پیش از شروع درگیری‌ها، رشد اقتصادی این کشور حدود ۳.۵ درصد برآورد شده بود؛ اما تعطیلی گسترده فعالیت‌های اقتصادی، بسته شدن مدارس و تعطیلی اکثر کسب‌وکارها، می‌تواند اثرات زیان‌باری بر این پیش‌بینی‌ها داشته باشد و روند رشد اقتصادی را به شدت کند سازد.

از سوی دیگر، آسیب‌های وارده به زیرساخت‌های حیاتی، مانند مؤسسه علمی وایزمن که یکی از مراکز برجسته پژوهشی اسرائیل است، و همچنین بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت در حیفا، پیامدهای ساختاری گسترده‌ای به دنبال داشته است. این خسارات به کاهش توان تولید انرژی و مختل شدن روند پیشرفت‌های علمی و فناوری کشور منجر شده است و می‌تواند اثرات منفی بلندمدتی بر اقتصاد اسرائیل داشته باشد.

بر اساس گزارش بلومبرگ برخلاف جنگ‌های پیشین رژیم صهیونیستی با حماس و حزب الله که عمدتاً مناطق کم‌جمعیت و روستایی را هدف قرار می‌دادند، در این درگیری ایران با استفاده از موشک‌های بالستیک پیشرفته، مناطق پرجمعیت شهری از جمله تل‌آویو را هدف گرفت. این مناطق بیش از ۵۰ درصد جمعیت اسرائیل را در خود جای داده است و به دلیل تراکم بالای ساختمان‌های بلندمرتبه، آسیب‌پذیری بالایی دارند. همچنین، موشک‌های ایران حاوی مواد منفجره سنگین و تخریب‌گر هستند که وارد آمدن خسارات گسترده به زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها را موجب شده است.

با وجود سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی اسرائیل که انتظار می‌رفت بین ۸۵ تا ۹۰ درصد موشک‌های پرتاب شده را رهگیری کنند، گزارش‌ها و تحلیل‌های میدانی نشان می‌دهد فشار زیادی بر این سامانه‌ها وارد شده است و بخش قابل توجهی از موشک‌ها توانسته‌اند به اهداف خود اصابت کنند. این موفقیت ایران در نفوذ به دفاع هوایی اسرائیل، به طور چشمگیری خسارات انسانی و مالی را افزایش داده و عمق آسیب‌پذیری‌های دفاعی این رژیم را نمایان ساخته است.