نشست حکمرانی فرهنگی تهران: رسانه صدای مردم، فضای مجازی میدان ژئوپلیتیک؛ جامعه در انجماد ارتباطی

به گزارش صد آنلاین، نهمین نشست حکمرانی فرهنگی شهر تهران با عنوان “ارتباطات و فرهنگ شهر تهران: نقش رسانه و فناوری در شکل‌دهی حکمرانی آینده”، در ستاد سمن‌ها برگزار شد. در این نشست که با حضور سید احمد علوی (عضو شورای شهر تهران)، حسن خجسته (عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما)، مدیران فرهنگی شهرداری تهران، فعالین فرهنگی، کنشگران و پژوهشگران رسانه و اجتماعی برگزار شد، بر لزوم توجه رسانه‌ها به مطالبات مردمی و نقش فضای مجازی به عنوان یک میدان ژئوپلیتیک مهم تأکید شد. همچنین، موضوع “انجماد ارتباطی” در جامعه و راهکارهای رفع آن، از جمله مباحث مطرح شده در این نشست بود.

حسن خجسته استاد دانشگاه و کارشناس ارتباطات در نهمین سلسله نشست حکمرانی شهر تهران اظهار داشت: امروز فضای مجازی تنها یک ابزار ارتباطی نیست، بلکه یک عنصر ژئوپلیتیک است که در معادلات قدرت جهانی نقشی محوری دارد.  اگر ما در این میدان بازیگر نباشیم، تبدیل به مصرف‌کننده‌ای منفعل خواهیم شد.

وی در تحلیل خود با اشاره به اینکه ساختار قدرت رسانه‌ای تغییر کرده، افزود: جنگ رسانه‌ها، جنگ تصاحب ذهن است؛ همان‌گونه که در گذشته زمین، دریا و هوا مولفه‌های قدرت بودند، امروز فضای مجازی نیز در همان رده قرار دارد. کاربری که در تلگرام و اینستاگرام تربیت می‌شود، دیگر صرفاً مخاطب نیست؛ او بازیگر است، تصمیم‌گیر است، مشارکت‌جوست.

 انجماد روابط اجتماعی؛ بحران پنهان شهرهای مدرن

دکتر خجسته در بخش دیگری از این نشست با انتقاد از وضعیت ارتباطات انسانی در جامعه، گفت: نخستین بحران جامعه مدرن، انجماد روابط انسانی است. در شهرهای بزرگ مثل تهران، آدم‌ها از کنار هم عبور می‌کنند، بی‌آنکه حتی سلامی رد و بدل شود. این رفتار حاصل ساختاری است که در آن توسعه سخت‌افزاری بر توسعه اجتماعی غلبه یافته است.

وی با ذکر تجربه‌ای شخصی از واکنش افراد در آسانسور نسبت به یک سلام ساده، افزود: ما وارد مرحله‌ای از بی‌تفاوتی عمیق اجتماعی شده‌ایم؛ این وضعیت نشانه نگران‌کننده‌ای از فروپاشی نرم سرمایه اجتماعی است. جامعه‌ای که افراد آن از یکدیگر عبور می‌کنند، بدون ارتباط، بدون گفتگو، در بلندمدت با فرسایش اخلاقی و هویتی مواجه می‌شود.

 توسعه شهری ناقص بدون اخلاق و هویت

این استاد دانشگاه همچنین با انتقاد از نگاه فیزیکی صرف به توسعه شهرها خاطرنشان کرد:شهرداری‌ها معمولاً موفقیت خود را با تعداد پل‌ها و بزرگراه‌ها می‌سنجند. اما آیا کسی به توسعه اخلاق، هویت و رفتار مدنی در شهر فکر می‌کند؟ ما منابع توسعه مادی، یعنی 'شریعه' را داریم؛ اما 'شریعت'، یعنی روش‌ها و اخلاق زیست شهری را فراموش کرده‌ایم.

 حضور زن و احساسات در جنگ روانی رسانه‌ها

دکتر خجسته همچنین با استناد به متون جنگ روانی غربی گفت:‌بر اساس متون آموزشی جنگ روانی، رسانه‌های غربی از صداهای زنانه به‌عنوان ابزار تاثیر عاطفی استفاده می‌کنند، زیرا احساسات، سریع‌ترین ابزار نفوذ به ذهن است. پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام نیز بر همین اساس عمل می‌کنند: تحریک احساس، مصرف محتوا، و تضعیف اراده تحلیل.

عضو شورای اسلامی شهر تهران در نهمین نشست حکمرانی فرهنگی: رسانه باید زبان مردم باشد، نه تریبون یک‌سویه

سید احمد علوی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، در نهمین نشست حکمرانی فرهنگی، با تأکید بر لزوم بازنگری در رویکردهای فرهنگی و رسانه‌ای مدیریت شهری گفت: اگر بخواهیم حال شهروندان بهتر شود، باید ابتدا با زبان آن‌ها سخن بگوییم، نه با زبان بخشنامه و دستورالعمل.

علوی افزود: در آغاز این دوره، شعار «حال شهروندان باید بهتر شود» مطرح شد، اما تحقق آن نیازمند تغییرات عمیق در شیوه برنامه‌ریزی و ارتباط با مردم است. هنوز هم در بسیاری از حوزه‌ها، نگاه «نسخه واحد برای ۲۲ منطقه» حاکم است. این نگاه، بدون توجه به تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی محلات، نمی‌تواند مؤثر باشد.

وی با انتقاد از استفاده ناکارآمد از رسانه‌ها در مدیریت شهری تأکید کرد: رسانه نباید تنها ابزار اطلاع‌رسانی باشد، بلکه باید بستری برای مشارکت، روایت‌گری و انتقال هویت باشد. امروز سمن‌ها، خیریه‌ها و گروه‌های جهادی در جذب نیرو دچار چالش‌اند، چون روایت مؤثری برای فعالیت‌هایشان ندارند. ما در میدان رقابت فرهنگی، بدون شناخت زبان رسانه، موفق نخواهیم بود.

عضو شورای شهر تهران، ضعف در سواد رسانه‌ای را یکی از دلایل زودباوری در جامعه دانست و گفت: در حوادث اخیر دیدیم که نبود تحلیل و روایت‌گری داخلی، باعث شد مردم و حتی چهره‌های شناخته‌شده، روایت‌های تحریف‌شده را باور کنند. رسانه اگر در اختیار ما نباشد، علیه ما عمل خواهد کرد.

علوی بحران هویت را یکی از مشکلات پنهان اما جدی تهران دانست و اظهار کرد: در محلاتی که هویت تاریخی شکل گرفته مانند ری و کن، آسیب‌های اجتماعی کمتر است، اما در مناطقی که این هویت تضعیف شده، شاهد کاهش نظارت اجتماعی و افزایش آسیب‌ها هستیم. بازآفرینی هویت شهری، تنها از مسیر روایت رسانه‌ای مؤثر ممکن است.

او افزود: با وجود هزاران نقطه میراثی در تهران، جوان تهرانی رؤیای سفر به استانبول یا دبی را دارد. نه به خاطر نداشتن جاذبه، بلکه به‌دلیل ناتوانی ما در طراحی روایت و استفاده از رسانه برای انتقال زیبایی‌ها و عمق فرهنگی این شهر.

علوی در پایان گفت: مدیریت شهری نمی‌تواند نسبت به سواد رسانه‌ای جامعه بی‌تفاوت باشد. اگر می‌خواهیم مؤثر باشیم، باید روایت را خودمان بسازیم، رسانه را بازتعریف کنیم، و مهم‌تر از همه، مخاطب را بشناسیم و به رسمیت بشناسیم.