فرق بین مذهب ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان را بدانید

به گزارش صد آنلاین، این شاخه‌ها در مواردی مانند مرجعیت، سلسله مراتب کلیسا، تعبیر از کتاب مقدس و تقدیس، تفاوت‌های فاحشی دارند. بررسی این اختلافات، درک عمیق‌تری از تنوع مذهبی در جهان ارائه می‌دهد. تاریخچه و دلایل شکل‌گیری این تفاوت‌ها نیز در این متن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

سوال:

فرق بین مذهب ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان از لحاظ اعتقادی و فقهی و تاریخی چیست؟

پاسخ:

برای روشن شدن فرق های اساسی این سه مذهب معروف مسیحیت (کاتولیک ـ ارتدوکس ـ پروتستان) لازم است، عقاید و احکام فقهی و زمان ظهور هر سه مذهب توضیح داده شود، تا با مختصر مقایسه‎ای فرق های آنها روشن شود.

۱. کاتولیک
الف) تاریخ پیدایش:
تاریخ این مذهب که به معنای اصل و جامع است،به عصر حواریون، یعنی حدود ۲۰۰۰ سال پیش می‎رسد و به این مذهب کلیسای غرب هم گفته می شود.[۱]

ب) عقاید:
۱. منابع و مآخذ: اصول اعتقادی کاتولیک‎ها عبارتست از (کتاب مقدس، تعلیمات رسمی کلیسا و سنّت) که سنّت شامل مجموعة شعایر و اصول اعتقادی که از حواریون به دست آمده است می‎باشد.[۲]

۲. مسئله عصمت و بکارت مریم (سلام الله علیها): مذهب کاتولیک برای این دو مسئله اهمیت ویژه‎ای قائل هستند. به طوری که در دومین شورای قسطنطنیه (۵۵۳ م) آموزة بکارتِ همیشگی مریم یک آموزة رسمی کلیسای کاتولیک شناخته شد

. به این ترتیب که مریم (سلام الله علیها) تا پایان عمر خویش باکره بود. گرچه کاتولیک‎ها عباراتی از کتاب مقدس را که شامل معرفی برادران و خواهران عیسی _ علیه السّلام _ است. آنها را به خویشاوندان وی تأویل می‎کنند.[۳]

۳. نجات و سعادت ابدی: کاتولیک‎ها معتقدند سعادت ابدی با دو شرط حاصل می شود: فیض خدا و اعمال نیک.[۴]

۴. حاکمیت کلیساها: کلیسای رم معتقد است کسانی که کلیسا را رهبری و سرپرستی می‎کنند، اسقف های جهان هستندکه با هم در جسم واحدی تحت اشراف اسقف رم عمل می‎کنند.[۵]

۵. اعتقاد به برزخ : از جمله اعتقادات کلیسای کاتولیک است که در کتاب دوم مکابیان عباراتی در تأیید برزخ وارد شده که جزء اپوکریفاست که در نزد کاتولیک‎ها قابل قبول است.[۶]

۶. مسئله لزوم تجرد کشیش: در کلیسای غرب کشیشان و روحانیان مطلقاً مجاز به ازدواج نیستند.[۷]

۷. عشای ربانی: کاتولیک‎ها معتقدند نان و شراب حقیقتاً، واقعاً به خون و گوشت مسیح مبدل می شود.[۸]

۸. آیین هفت گانه را مقدس می‎دانند.[۹]

۹. کاتولیک‎ها پاپ را معصوم و مبراء از گناه می‎دانند و معتقدند که مسیح، پطرس را بر کلیة کلیسای مسیحیت‎ رهبر قرار داده و کلید ملکوت آسمان را به وی سپرده است وی نیز پاپ را تا ابد جانشین و وصی خود قرار داده است.[۱۰]

ج) فقه یا احکام عملی:
۱. کاتولیک‎ها معتقدند که شعایر دینی (تعمید، تأیید، توبه، عشای ربانی، تدهین بیمار و ازدواج...) را باید اسقف اداره نماید.[۱۱]
۲. در عشای ربانی از نان ورنیامده و فطیر استفاده می‎کنند.[۱۲]
۳. کاتولیک‎ها معتقدند احکام دهگانة عهد عتیق و اخلاق کامل مسیحیت که مرکب از یک سلسله قوانین عملی مشخص است، به عهدة افراد گذاشته شده است.[۱۳]
۴. عمل توبه: به این صورت است که توبه کننده در مقابل کشیش می‎ایستد و اعترافات خود را اظهار می‎کند.[۱۴]

۵. کاتولیک‎ها در غسل تعمید آب را به سر می‎پاشند.[۱۵]

۲. ارتدوکس
الف) تاریخ پیدایش ارتدوکس:
کلمة ارتدوکس که مرکب از دو کلمة Orthos یعنی درست و doxa یعنی عقیده، ترکیب شده و به معنای عقیده صحیح است. این مذهب اواخر قرن پنجم میلادی به هنگام تجزیه روم به شرقی و غربی به وجود آمد و به کلیسای روم شرقی ارتدوکس اطلاق می‎شود.[۱۶]
ب) عقاید:
۱. ارتدوکس ها روح‎القدس را تنها ناشی از پدر می‎دانند و علاقه‎مند هستند که پدر را به عنوان تنها منبع و منشأ همه
چیز حفظ کنند.[۱۷]
۲. ارتدوکس به عصمت پاپ و مقامات کلیسا اعتقاد ندارد و معتقدند کلیسای جامع یعنی مجموعة مؤمنان مسیحی مصون از خطا هستند. به این معنا که روح ‎القدس جامعه مسیحیت را از انحرافات محافظت می‎کند، لذا این مصونیت دیگر شامل افراد خاص نمی شود.[۱۸]

۳. ازدواج روحانیون: در شرق همة روحانیونی که مقامی پایین‎تر از اسقف دارند، مجاز به ازدواج هستند. این افراد اگر بیش از انتصاب ازدواج کرده باشند می‎توانند زندگی با همسر خود را ادامه دهند.[۱۹]
۴. عصمت و بکارت مریم: برای مسئلة آبستن شدن مریم در عین اعتقاد به پاک دامن بودن او، تعلیمی نیاورده‎اند و گناه کبیره در کلیسای ارتدوکس نقش علمی ندارد، چون بی‎گناهی را صفتی می‎دانند که فقط به مسیح _ علیه السّلام _ تعلق دارد و عصمت مریم را به رسمیت نمی‎شناسند.[۲۰]
۵. منابع و مآخذ اصول اعتقادی ارتدوکس، کتاب و سنّت است.[۲۱]
۶. فدیه: آنها معتقدند که فدیه تنها از مرگ مسیح _ علیه السّلام _ به وجود نیامده بلکه به خاطر رستاخیز مسیح هم می‎باشد.[۲۲]

ج) احکام عملی یا فقه:
۱. از رسوم هفتگانة مسیحی فقط دست‎گذاری را منحصر به اسقف‎ها می‎دانند و بقیة رسوم را کشیش‎ها هم می‎توانند انجام دهند.[۲۳]
۲. اجرای عشای ربانی، در کلیسای شرق برای برگذاری آنان از نان ورآمده استفاده می‎کنند بخلاف کاتولیک‎ها.[۲۴]
۳. مذهب ارتدوکس در برخی مراسم و اعیاد با کلیساهای دیگر هم فرق دارند از جمله این که عبادت را روزهای یکشنبه و بعضی اعیاد انجام می‎دهند.[۲۵]
۴. مراسم غسل تعمید: در این مراسم سر را سه مرتبه در آب فرو می‎برند.[۲۶]

۳. پروتستان
الف) تاریخ پیدایش پروتستان:
واژة پروتستان یک واژة فرانسوی است که به زبان لاتین آمده به معنای معترض است. خاستگاه این نهضت کشور آلمان است که در قرن (۱۶ میلادی) در پی اعتراض مارتین لوتر (۱۴۸۲ ـ ۱۵۴۹ میلادی) بر علیه فروش آمرزش نامه‎ها و ادعای تفوق کلیسای رم بر جهان مسیحیت‎ متولد شد. [۲۷]
ب) عقاید:
۱. پروتستان ها عصمت پاپ را قبول ندارند.[۲۸]
۲. ریاست داشتن پاپ به تمام کلیساها را نمی‎پذیرند.[۲۹]

۳. برای حصول نجات، ایمان را کافی می‎دانند و معتقدند که نجات و رستگاری مخصوص عمل مشخص نیست و تنها از طریق فیض الهی و در ضمن ایمان پدید می‎آید.[۳۰]
۴. آنها اعتقاد به برزخ ندارند. چون بحث اعتقاد به برزخ در کتاب اپوکریفاست که پروتستان ها آن را قبول ندارند.[۳۱]
۵. در رابطه با تفسیر و تبیین کتاب مقدس معتقدند که مؤمن به کمک روح القدس قادر به تفسیر و تبیین کتاب مقدس است روی این اساس هر مسیحی می‎تواند پیام کتاب مقدس را به وجدان شخص خود دریابد.[۳۲]
۷. عدم تجرد کشیش: لوتر تأکید می‎کرد که باید به کشیش ها اجازة زناشویی داده شود.[۳۳]
۸. عشای ربانی: اعتقاد دارند که نان و شراب حقیقتاً و واقعاً به خون و گوشت مسیح مبدل نمی شود یعنی تغییر و استحالة واقعی به بدن مسیح را انکار می‎کنند.[۳۴]
۹. کتاب مقدس را تنها منبع و مأخذ اصول اعتقادی و اعمالی خود می‎دانند.[۳۵]
۱۰. پروتستان ها معتقدند که روح القدس از خدای پدر و هم از خدای پسر صادر می‎شود.[۳۶]

ج) احکام عملی یا فقه:
۱. پروتستان ها در چگونگی عمل توبه با سایر کلیساها فرق دارند و از اینکه توبه کننده در مقابل کشیش بایستد و اعتراف کند ، با این عمل مخالف هستند.[۳۷]
۲. از بین آیین‎های هفت‎گانة مقدس در کلیسا فقط غسل تعمید و عشای ربانی را آیین مقدس می‎دانند. گرچه برخی از اعمال را نیز انجام می‎دهند. اما یک رسم مقدس به حساب نمی‎آورند.[۳۸]
۳. دعا برای مردگان که در کلیسا مرسوم است در پروتستان ها فاقد ارزش است.[۳۹]
با توجه به عقاید و احکامی که برای این سه مذهب معروف مسیحیت‎ ذکر گردید، فرق های اساسی کاتولیک‎ها با ارتدوکس ها در باب عقاید و... عبارت است از:
عصمت پاپ ، تجرد و عدم تجرد کشیش، شر و سعادت، حاکمیت کلیسا و منشأ روح القدس.
و از حیث احکام در ادارة شعایر دینی و چگونگی عمل توبه و غسل تعمید فرق هایی وجود دارد و فرق های اساسی که بین این دو کلیسا با پروتستان ها در عقاید و.. هست عبارتند از:
اعتقاد به برزخ ، تفسیر کتاب مقدس ، عشای ربانی ، چگونگی عمل توبه و در تعداد آیین‎های مقدس و هم‎چنین دعا برای مردگان با هم فرق‎هایی دارند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. جورج، برانتل، آیین کاتولیک، مترجم، حسن قنبری.
۲. برایان، ویلسون، دین مسیح، مترجم حسن افشار.
۳. مک آفی بروآن، رابرت. روح آیین پروتستان.
۴. نونی، لین، تاریخ تفکر مسیحی، مترجم همایون.
۵. ایزدپناه، مهرداد،‌آشنایی با دین مسیح.
۶. هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق، حقیقت مسیح.
۷. علوی عاملی ، احمد، مصفل صفا در نقد کلام مسیحی.
۸. خاچیکی، سارو، اصول مسیحیت.
۹. آلیستر مک کراث، مقدمه‎ای به تفکر نهضت اطلاع دینی، مترجم بهروز حدادی.
۱۰. و . م. میلد، تاریخ کلیسای قدیم در امپراطور روم و ایران، مترجم علی نخستین.

پی نوشت ها:
[۱] . زیبایی نژاد، محمد رضا، درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، قم، ناشر اشراق،۱۳۷۵، ص۹۲ . توفیقی، حسن، ‌آشنایی با ادیان بزرگ، تهران، ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، چاپ ۵، ص ۱۶۹ . زیبایی نژاد، محمد رضا، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، تهران، ناشر سروش، ۱۳۸۲، ص۲۴۴.
[۲] . زیبایی نژاد، محمد رضا، مسیحیت شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۵؛ و کتاب درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت ص ۹۰.
[۳] . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۵، درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، ص ۸۹، مؤلفه ایثار، جهان مسیحیت، ص ۳۴، نا بی‎نا،‌تا، بی‎تا.
[۴] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، ص ۹۲، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۵۰.
[۵] . توفیقی، حسن، کلام مسیحی، ناشر: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ص ۱۱۱.
[۶] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، ص ۹۳، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای ص ۲۵۰.
[۷] . کرنر، اول، سرگذشت مسیحیت‎، ص ۱۶۸.
[۸] . آشنایی با ادیان بزرگ، ص ۱۵۶، کلام مسیحیت، ص ۹۶ درآمد به تاریخ و کلام، ص ۹۴.
[۹] . کلام مسیحی، ص ۹۲، درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۹۴، آشنایی با ادیان بزرگ. ص ۱۵۲.
[۱۰] . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۲، درامدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۸۹، مولند، اینار، جهان مسیحیت، ص ۳۵.
[۱۱] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۹۱، جهان مسیحیت، ص ۳۸، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۹.
[۱۲] . سرگذشت مسیحیت‎، ص ۱۶۸. درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۹۱، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۹.
[۱۳] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، ص ۹۳، جهان مسیحیت، ص ۸۴، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای ص ۲۵۰.
[۱۴] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت‎، ص ۹۳.
[۱۵] . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۹.
[۱۶] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۸۹، ۸۸، آشنایی با ادیان بزرگ، ص ۱۶۹.
[۱۷] . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۴.
[۱۸] . جهان مسیحیت، ص ۳۵، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۴. درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۸۹.
[۱۹] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت‎، ص ۲۲۹ . سرگذشت مسیحیت‎ ص ۱۶۸.
[۲۰] . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۵ . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۸۹ . جهان مسیحیت، ص ۳۴.
[۲۱] . جهان مسیحیت‎، ص ۳۱، ۵۷ . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، ص ۹۰.
[۲۲] . همان، ص ۳۴ و ص ۹۰.
[۲۳] . همان، ص ۳۸ و ص ۹۱ . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۸.
[۲۴] . جهان مذهبی، ص ۷۵۹. درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت‎، ص ۹۱.
[۲۵] . جهان مسیحیت‎، ج ۲، ص ۹ . درآمدی بر کلام و تاریخ مسیحیت، ص ۹۱.
[۲۶] . مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۹.
[۲۷] . آشنایی با ادیان بزرگ، ص ۱۷۰، فرهنگ واژه‎ها ص ۹۵، برایان، ویلسون، دین مسیح، مترجم حسن افشار، ص ۹۵.
[۲۸] . درآمدی بر کلام و تاریخ مسیحیت‎، ص ۹۱، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۲.
[۲۹] . همان، ص ۹۲، مؤلف میشل تومانی، توفیقی، حسن، کلام مسیحی، ناشر: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، ص۱۰۸.
[۳۰] . همان، ص ۹۳، فرهنگ واژه‎ها، ص ۹۸.
[۳۱] . همان، ص ۹۳، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۵۰.
[۳۲] . کلام مسیحی، ص ۱۱۱، فرهنگ واژه‎ها، ص ۹۷.
[۳۳] . درآمدی به تاریخ و کلام مسیحی، ص ۹۴.
[۳۴] . همان، ص ۹۴، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص۲۴۵.
[۳۵] . جهان مسیحیت، ص ۶۳، همان، ص ۲۵۱.
[۳۶] . درآمدی بر کلام و تاریخ مسیحیت‎، ص ۸۹، مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۴۵، ۲۴۴.
[۳۷] . همان، ص ۹۳.
[۳۸] . همان، ص ۹۴، جهان مذهبی، ص ۷۹۴ تا ۷۹۷.
[۳۹] . درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحی، ص ۹۳، و مسیحیت‎شناسی مقایسه‎ای، ص ۲۵۰.

منبع: مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات (حوزه‌های علمیه)