چهارشنبه ۳۱ ارديبهشت ۱۴۰۴
آنچه درباره «کعبه» باید بدانیم
بازدید:۶۵۲
صد آنلاین | خانه خدا یکی است؛ یکی‌یکدانه و دردانه است، اما باوجود همین یگانگی، دردها در سینه دارد، چه‌ها که به آن نرفته! چه زخم‌ها که برنداشته و چه آسیب‌ها که ندیده است! از تهدید و لشکرکشی سپاه ابرهه گرفته تا تخریب و آتش‌سوزی و ...کعبه بارها بازسازی شده است.کد خبر : ۱۶۷۵۴۳
به گزارش صد آنلاین، کعبه با اینکه خانه خداست و با سفارش خدای متعال به پیامبرانش در عصرهای مختلف ساخته و بازسازی شده است، طبیعتا باید برای انسانها در همه دوران‌ها عزیز و محترم بوده باشد، اما متاسفانه از برخی بی‌حرمتی‌ها و تخریب‌ها در امان نمانده است، گویا که برخی واقعا با خدای کعبه سر جنگ داشته‌اند و زورشان فقط به خانه او می‌رسیده است.
مشهورترین واقعه که دشمنیِ برخی بندگان ناسپاس با خانه خدا را می‌رساند، حکایت حمله سپاهه ابرهه به مکه است که 52 سال پیش از هجرت رخ داد. در آن واقعه سپاه ابرهه، حاکم یمن برای تخریب کعبه راهی مکه شد. اما نزدیک مکه با هجوم پرندگان و بر اثر پرتاب سنگ ریزه‌های این پرندگان، این حمله خنثی شد. چون سپاه ابرهه چند فیل داشت، به آن سال عام‌الفیل یعنی سال فیل می‌گفتند. پیامبر نیز در همین سال به دنیا آمد.
به گفته مورخان و دانشمندان مسلمان، پیشینه مناسک حج و تقدس کعبه به دوران حضرت آدم (ع) می‌رسد. آنها معتقدند حضرت آدم به فرمان خدا، مامور بنای کعبه و برگزاری مراسم حج شد. از منابع تاریخی چنین برمی‌آید که کعبه در طوفان نوح ناپدید و به‌تدریج آیین‌های حج به فراموشی سپرده شد. این وضع تا زمانی که حضرت ابراهیم (ع)، مامور بازسازی کعبه و احیای آیین حج شد، ادامه یافت. پس از آن، حج به عنوان سنتی مقدس، با آدابی خاص چونً مُحرِم شدن، طواف، سعی و... تداوم یافت و کعبه چنان تقدس و احترامی یافت که مناصبی چون کلیدداری، پرده‌داری و خدمتگزاری کعبه نیز پدید آمد.
با ظهور اسلام، آیین حج به عنوان یکی از فرایض دینی مسلمانان پذیرفته شد و کعبه توسط شخص پیامبر اسلام (ص) و حضرت علی (ع) از مظاهر شرک‌آلود پیراسته شد.
از تخریب با سیل تا تخریب به دستان نااهلان
کعبه از زمان حضرت ابراهیم(ع) که توسط ایشان و پسرش اسماعیل بنا شد، تاکنون درمجموع حدود 10 بار بازسازی اساسی شده است. مثلا در زمان قصی بن کلاب، جد پنجم پیامبر، کعبه دارای سقف شد و شمایلی شبیه شمایل عصر بعثت پیدا کرد.
نشریه زائر متعلق به سازمان حج و زیارت به اختصار به برخی از این حوادث اشاره کرده و یکی از حوادث مهم در ارتباط با «کعبه» را واقعه بازسازی آن عنوان کرده است.
یک‌بار پیش از بعثت پیامبر (ص) و 18 سال پیش از هجرت، کعبه بر اثر سیل خراب شد و قبایل مکه با استفاده از مصالح یک کشتی یونانی که در دریای سرخ دچار طوفان شده بود، به تجدید بنای آن پرداختند. برای نصب حجرالاسود بین قبایل اختلاف پدید آمد و پیامبر(ص) که در آن دوران جوانی 35 ساله، قابل اعتماد و امین بود، مسئله را با ظرافتی خاص که مشهور است حل و از یک خونریزی و کشتار قطعی جلوگیری کرد، به این ترتیب که با تدبیر ایشان حجرالاسود روی پارچه‌ای قرار گرفت، هر کدام از بزرگان قبایل گوشه پارچه را گرفتند و آن را کنار خانه کعبه بردند و خود حضرت محمد(ص) حجرالاسود را نصب کرد.
زمان دیگری که خانه کعبه دستخوش حادثه شد، در دوران حکومت یزید و شورش عبدالله بن زبیر و آن هنگامی بود که به دستور یزید سپاهیانی برای سرکوب شورش ابن زبیر و قتل‌عام مردم به مکه اعزام شدند. در این حادثه کعبه دچار آتش‌سوزی شد و آسیب فراوانی دید و بعدها در دوران ولید بن عبدالملک بازسازی و حجرالاسود به دست امام سجاد(ع) نصب شد.
سومین بار که کعبه مورد تعرض واقع شد، در سال 317 هجری قمری در زمان ملاحده و قرامطه بود که آنها به مکه حمله کردند و حجرالاسود را کنده و به کوفه بردند که پس از 22 سال از این تاریخ به مکه برگردانده شد.
اندازه‌های کعبه تغییر می‌کند
ازرقی از نویسندگان قرن سوم قمری در کتاب اخبار مکه (کتابی کهن در تاریخ محلی مکه) می‌نویسد در دوران حضرت ابراهیم (ع) ارتفاع کعبه 9 ذراع و طول آن 30 ذراع و عرض آن 22 ذراع بوده است. در این روزگار کعبه سقف نداشت.
پس از آن قریش در دوره جاهلیت و هنگام جوانی پیامبر (ص) 9 ذراع دیگر بر ارتفاع آن افزودند و ارتفاع آن 18 ذراع شد و برای آن نیز سقف ساختند و از طول کعبه شش ذراع و یک وجب کاستند و بر حجر اسماعیل افزودند. بنابراین طول آن از بنایی که ابراهیم(ع) ساخته بود، کوتاهتر شد و پایه‌ای درون کعبه پی‌ریزی کردند و دیوار را بر آن قرار دادند و اطراف حجر اسماعیل را نیز سنگ‌چین کردند و طواف کنندگان از پشت آن طواف می‌کردند.
بنای کعبه همین‌گونه بود تا آنکه عبدالله بن زبیر به روزگار خویش کعبه را خراب کرد و بر همان اساس ابراهیم(ع) برگرداند و بر ارتفاع آن نه ذراع دیگر افزود و ارتفاع کعبه 27 ذراع شد معادل 15 متر. در کعبه را نیز روی زمین قرار داد و دری دیگر پشت کعبه مقابل آن گشود.
در دوران عبدالملک، حَجاج بخشی از کعبه را که ابن زبیر داخل حجر قرار داده بود ویران کرد و آن را به همان حال که قریش ساخته بود، برگرداند، یعنی از طول آن کاست و دری را که پشت کعبه گشوده بود بست و درِ اصلی کعبه را بلندتر از زمین قرار داد.
ویران شدن 3 دیوار کعبه با سیل
در ماه شعبان سال 1039 هجری، سیلی عظیم آمد و سه دیوار کعبه را ویران کرد و فقط دیوار جنوبی ماند. حدود 4 هزار نفر هم کشته شدند. سلطان مراد چهارم عثمانی، به بازسازی کعبه اقدام کرد و آن را مجدد ساخت که بنای آن همین است که این روزها می‌بینیم.
در سال 1360 هجری برابر با سال 1329 شمسی و در اوج جنگ جهانی دوم نیز سیلی عظیم وارد مسجدالحرام شد. این سیل یکی از 70 سیل ثبت شده در تاریخ مکه بود که عکس‌های آن موجود است.
در اولین روز قرن پانزدهم قمری یعنی اول محرم 1400 برابر با 20 آبان 1358 شمسی 500 سلفی به مسجدالحرام حمله کردند و نمازگزاران را به گروگان گرفتند. در 2 هفته درگیری شدید بین آنها و نیروهای امنیتی علاوه بر کشته شدن 400 نفر، مسجد و کعبه هم خساراتی دید.
پرده کعبه امسال هم در عرفه تعویض نمی‌شود
آخرین بازسازی داخلی و بیرونی کعبه 20 سال قبل در 1414 هجری انجام شد. بندکشی سنگ‌ها، بازسازی چوب سقف‌ها، پی‌ریزی کف و نصب سنگ مرمر روی کف کعبه از جمله این تعمیرات بود./ تسنیم