این آلودگی قاتلان خاموش سلامتی و ریه

به گزارش صد آنلاین، سال‌هاست که عادت کرده‌ایم، به تنفس هوایی پر از ذرات معلق و ریز، که بی‌خبر و در سکوت، در ریه‌هایمان جاخوش کرده‌اند و حتی در روزهایی که این ذرات معلق به بالاتری حد خود می‌رسند، ممکن است وارد جریان خون نیز شوند و تبعات خطرناکتری از صرفا سرفه‌های خشک و تحریک دستگاه تنفسی‌مان دارند.

این میان اما اگر دچار مشکلات تنفسی مزمن و بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم باشید، دیگر اوضاعتان حتی بدتر از دیگرانی است، که بیماری خاصی ندارند. ذرات معلق ریزی که در هوای تهران جولان می‌دهند، حالا به قاتلان ریزی تبدیل شده‌اند، که طبق آمارها سالانه جان 50 هزارنفر را فقط در تهران می‌گیرند. حالا اینکه چقدر در ابتلای افراد سالم به بیماران مزمن و تنفسی و حتی افزایش سرطان موثر هستند را با آمار دقیقی نمی‌شود بیان کرد.

در همین راستا، دکترمسعود احتشام، فوق تخصص ریه، درباره اثرات ریزگردها و ذرات ریز معلق در هوا، بر سلامت افراد  گفت: تبعات ریزگردها به دلیل دو مساله اصلی است. یکی اینکه این ذرات یک سری عوارض کوتاه‌مدت دارند، بستگی به سایزشان که هرچه ریزتر باشند، به حبابچه‌های ریه، محل تبادل اکسیژن و گاز کربنیک بیشتر می‌رسند و هرچه این ذرات پایین‌تر برود، احتمال اینکه وارد خون شود و غیر از ریه، سایر نواحی و ارگان‌ها را هم درگیر کند، بیشتر می‌شود.

حتی نقش این ذرات بسیار ریز در بحث سرطان‌زایی‌شان است. آلاینده‌هایی که مخصوصا از سوخت‌های فسیلی یا ذرات گازهای مختلف، سرطان‌های نواحی دوردست‌تر مثل کلیه، از نواحی دیگر وارد می‌شوند. یکی هم ذراتی هستند که سایز بزرگ‌تری دارند و نواحی فوقانی‌تر سیستم تنفس را درگیر می‌کنند، یا حتی نواحی گلو را و می‌توانند نقش محرک شدید داشته باشند. سرفه‌های طولانی، برونشیت حاد و در نهایت تبدیل به برونشیت مزمن، اینها در افرادی رخ می‌دهد که دچار بیماری‌های زمینه‌ای ریوی نباشند.

این فوق تخصص ریه در ادامه گفت: اما افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای ریوی داشته باشند، مانند بیماری‌های مزمن، آسم، این افراد منتظر یک محرکی هستند. حالا این محرک‌ها مثل ذرات غبار و آلاینده هوایی هست و یا بیماری‌های ویروسی، اینها بیماری‌شان بسیار شدیدتر خواهدشد و حتی خطر مرگ برای این افراد ممکن است رخ دهد.

همه افراد در معرض آسیب هستند

او درباره اینکه وقتی این ذرات معلق افزایش یابند، روی همه افراد اثرگذارند، نیز گفت: وقتی این آلاینده‌ها شاخص‌شان روی عدد ناسالم قرار می‌گیرد، همه افراد مثل یک فردی هستند که تماس شدید با دود دارد. مثلا افرادی که بعضی شغل‌های خاص دارند، مانند نانواها، یا کسانی که قدیم مقنی بودند، علت اینکه ریه‌های خرابی دارند و یا به مرور دچار مشکلات ریوی می‌شوند، به دلیل تماس ناسالم با غلظت بالای آلاینده‌هایی مثل کربن و دود و سوخت‌های فسیلی بوده است. این زمانی که در سطح بزرگ‌تر در جامعه ما، آلاینده‌ها و ریزگردها افزایش پیدا کند، همه افراد به مرور، مستعد این می‌شوند که به سمت بیماری‌های مزمن ریه بروند، که نتیجه آن تنگ شدن مجاری ریه‌شان است و مصرف بالای داروها و اسپری‌ها. و اینها بدتر و شدیدتر مبتلا می‌شوند.

اکنون هم حالا متاسفانه سطح مصرف دخانیات و قلیان که این ابتلاها را حادتر می‌کند، بالاست، شرایط را بسیار بدتر می‌کند برای افراد. احتشام درباره اینکه آیا باتوجه به افزایش ذرات معلق در هوا، آیا در سال‌های اخیر حجم بیماران دارای مشکلات ریوی هم افزایش یافته است، یا نه؟ افزود: بله قطعا. مراجعات بسیاری به دلیل سرفه‌های تحریکی، فراوان‌تر شده است. یک سری افراد آلرژی هایشان، با اینکه ما تقریبا از فصل آلرژی هم فاصله گرفتیم، با این حال ما همچنان دلیل مراجعه بیشتر افراد به ما، سرفه و بعد آن تنگی نفس است، درحالی که در گذشته دلیل مراجعه اغلب بیماران، بیماران مزمن دچار تنگی نفس بود. درحالی که اکنون به‌خاطر تحریکات نواحی گلو و نواحی فوقانی، شکایت‌ها به سمت مسائل تحریکی می‌رود که در این میان نقش آلاینده‌ها، در ابتلای این افراد چشمگیرتر است. او درباره اینکه آیا می‌توان از اثرات ذرات معلق کم کرد، گفت: اقداماتی که می‌شود انجام داد، بخشی از آن به عهده خود افراد است و بخشی به عهده مسئولان.

مسئولان باید بیشتر روی کارخانه‌ها فشار بیاورند و همچنین وسایل حمل و نقل عمومی را گسترش دهند، تا مردم کمتر از وسایل شخصی استفاده کنند. افراد هم مخصوصا اگر علائم حساسیت و این گونه موارد در خانواده‌شان هست و شواهد ارثی را دارند، زیرا اغلب افراد یک پیش زمینه ارثی هم دارند، این افراد در روزهایی که شاخص آلودگی بالا است، سعی کنند در نواحی سرپوشیده باشند و در فضای باز نباشند. اگر توان مالی تهیه دستگاه تصفیه هوا را داشته باشند، خیلی کمک کننده است. دستگاه‌های رطوبت ساز یا همان بخورها، به‌خصوص بخور سرد که هوا را مرطوب و ملایم می‌کند، اینها برایشان کمک کننده است و کاهش مصرف مواددخانی نیز تاثر بسزایی دارد.

افزایش تولید اوزون در فصول گرم

اما ذرات معلق در هوا، فقط در فصولی که هوا سرد است، و در روزهای آلوده‌تر پاییز و زمستان خطرناک نیست. در فصول گرم سال، با افزایش آلاینده اوزون روبه‌رو هستیم. در همین راستا، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم با بیان اینکه هر سال جان ۵۰ هزار نفر بر اثر آلودگی ناشی از ذرات معلق از دست می‌رود، گفت: سالانه اسقاط دو میلیون وسیله نقلیه فرسوده باید انجام گیرد. طاهری گفت: بر اساس آماری که داریم، معتقدیم هر کسی که در حوزه حمل‌ونقل فعالیت می‌کند باید هر روز وضعیت آلودگی هوا را بررسی کرده و اقداماتی در این زمینه انجام دهد. ناترازی به وجود آمده حاصل یک یا دو سال اخیر نیست. اگر داده‌های آلودگی هوا را بررسی کنیم، می‌بینیم که در زمینه ذرات معلق روند افزایشی داشته‌ایم. همچنین این افزایش را در مورد اوزون نیز داریم که بیشتر در فصول گرم دیده می‌شود. وی بیان داشت: بر اساس نتایج یک نظرسنجی انجام شده سالانه جان ۵۰ هزار نفر در کشور بر اثر آلودگی ناشی از ذرات معلق از دست می‌رود. این فاجعه‌ای زیانبار است که دست اندرکاران و فعالان این زمینه باید هر روز صبح آن را به خود یاد آوری کنند.

وی ادامه داد: در سال ۱۳۹۶ برای اولین بار شاهد ثبت ۴۰ روز ناسالم از نظر اوزون بودیم. عدم تعادل در مصرف سوخت نشان می‌دهد که طی پنج سال گذشته مصرف بنزین از حدود ۸۶ میلیون لیتر به ۱۳۵ میلیون لیتر رسیده است. این در حالی است که در همان سال‌هایی که مصرف افزایش پیدا کرد، برخی سیاست‌هایی که می‌توانست اثرگذاری زیادی داشته باشد، مانند طرح نوسازی ناوگان فرسوده، متوقف شد و بیش از یک میلیون وسیله نقلیه جدید وارد کشور شد. طاهری تاکید کرد: اتفاقی که در کشور افتاده، یک روند کاملاً طبیعی بوده است. طبق قانون هوای پاک، ما باید تمام خودروهای فرسوده را از رده خارج کنیم. از ۱۳ میلیون موتورسیکلتی که در کشور وجود دارد، ۱۱ درصد آنها فرسوده‌اند و این خود یکی از عوامل اصلی ناترازی انرژی محسوب می‌شود. هر خودروی فرسوده ۹ برابر میانگین یک خودروی غیرفرسوده آلودگی تولید می‌کند./ آرمان ملی