سه‌شنبه ۱۴ اسفند ۱۴۰۳
بازدید:۱۷۱
داستان خلقت انسان، آموزش اسماء، قرار گرفتن در بهشت و هبوط از آنجا، در حقیقت یک داستان نمادین است که گویی برای تمامی انسان‌ها اتفاق افتاده است. این داستان در قرآن کریم و به ویژه در سوره‌های مختلفی از جمله سوره بقره مطرح شده و حاوی پیام‌های عمیق برای بشریت است.به گزارش صدآنلاین، در قرآن کریم از سه تعبیر «صیام» (۱۸۳ بقره)، «صبر» (۴۵ بقره) و «سیاحت» (توبه، ۱۱۲) برای روزه استفاده شده است. بر اساس روایات اهل بیت(ع)، منظور از سیاحت در ماه مبارک رمضان، سیر در آیات قرآن و تدبر در آن‌هاست. به همین منظور، برای درک بهتر این آیات و همچنین نگاهی عمیق‌تر به مفاهیم قرآن در این ماه، با علیرضا فرهنگ، مدرس دانشگاه و پژوهشگر ادیان و عرفان گفت‌وگویی داشتیم.
جزء اول قرآن کریم شامل آیاتی بسیار مهم است که مهم‌ترین آن‌ها سوره فاتحه است. اما در این مقاله تمرکز ما بیشتر بر روی آیات سوره بقره است، جایی که داستان خلقت انسان و آموزش اسماء در آن مطرح می‌شود. در این بخش، جدل ملائکه درباره خلقت انسان و آموزش اسماء از سوی خداوند به انسان، موضوعات برجسته‌ای هستند که در سایر سوره‌ها به این صورت تکرار نمی‌شوند.
یکی از نکات جالب توجه در قرآن، جدل ملائکه درباره خلقت انسان است که در تورات ذکر نشده است. در تلمود، شرح و تفسیر تورات در سنت یهودی، اشاره به بحث ملائکه در برابر فرمان خداوند شده است. در این متن چهار فرشته با نظرات مختلف خود درباره خلقت انسان بحث می‌کنند. در نهایت، خداوند دستور می‌دهد که فرشتگان در برابر آدم سجده کنند که این امر در قرآن نیز ذکر شده است.
همه انسان‌ها در هبوط هستند
در قرآن، استفاده از فعل جمع برای هبوط (اهبطوا منها جمیعا) نشان می‌دهد که هبوط نه تنها مختص به آدم و حوا است، بلکه تمام انسان‌ها در این هبوط سهیم هستند. به عبارت دیگر، داستان خلقت، آموزش اسماء، قرار گرفتن در بهشت و هبوط از آن، در واقع نمادی از سرنوشت تمامی انسان‌هاست. این مفهوم نشان می‌دهد که انسان‌ها در دوران هبوط از بهشت قرار دارند و به نوعی در مسیر آزمون‌های مختلف قرار می‌گیرند.
در ادامه این سوره، داستان بنی‌اسرائیل نیز مطرح می‌شود که به تفصیل بیان می‌کند که چرا آن‌ها از راه حق منحرف شدند. خداوند در این داستان‌ها به مسلمانان هشدار می‌دهد که از اشتباهات بنی‌اسرائیل پیروی نکنند. این داستان‌ها نماد سرکشی نفس انسان‌هاست و نشان‌دهنده مبارزه دائمی انسان با نفس خود است.
در قرآن، خداوند از ایمان به خدا و عمل صالح برای همه انسان‌ها به‌ویژه یهودیان، مسیحیان و مسلمانان تأکید کرده است. در آیه ۶۲ سوره بقره آمده است که هرکسی از این سه گروه ایمان به خدا و قیامت داشته باشد و عمل صالح انجام دهد، از ترس و اندوه در امان خواهد بود.
هر امتی ویژگی‌های ممتازی دارد
در آیات قرآن، ویژگی‌های خاصی برای هر امتی ذکر شده است. برای مثال، مسلمانان امتی متعادل و اهل میانه‌روی هستند و مسیحیان تا روز قیامت از کافران به مسیح برتری دارند. همچنین بنی‌اسرائیل در آیات قرآن به‌عنوان قومی برتر معرفی شده‌اند، هرچند که این برتری تنها به لطف خاص خداوند است و شامل همه جوانب نمی‌شود.
در آیه ۱۰۲، به داستان هاروت و ماروت اشاره شده است که بر اساس آن، خداوند روابط انسان‌ها با نیروهای لطیف و جن‌ها را قطع کرده است. این آیه نشان می‌دهد که استفاده از نیروهای نامحسوس و جادو در اسلام مجاز نیست.
نسخ آیات و تجدید نظر در احکام الهی
آیه ۱۰۶ سوره بقره به مسئله نسخ آیات اشاره می‌کند که نشان می‌دهد خداوند در طول ۲۳ سال نزول قرآن به شرایط زمانی و رفتاری مختلف واکنش نشان داده و برخی از آیات را تغییر داده است. این تجدید نظرها تنها در احکام فرعی است و شامل عبادات اصلی نمی‌شود. به عبارت دیگر، خداوند به ما اجازه داده است که در امور جزئی و متناسب با زمان و مکان، تجدید نظر کنیم.
تعریف اسلام و وحدت وجود در قرآن
در آیه ۱۱۲ سوره بقره، خداوند اسلام را به‌عنوان تسلیم‌شدن در برابر اراده الهی و نیکوکار بودن معرفی می‌کند. این تعریف دقیقاً با دو دستور حضرت مسیح که پرستش خدا و نیکی به دیگران است، همخوانی دارد.
همچنین آیه «فَأَینَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجهُ اللَّهِ» در قرآن بیانگر این است که هر سو که برویم، حضور خداوند در آنجا تجلی دارد. این مفهوم در عرفان اسلامی به‌عنوان وحدت وجود مطرح می‌شود که در آن تمام هستی نشان‌دهنده حضور الهی است.