يکشنبه ۲۱ بهمن ۱۴۰۳
بازدید:۲۲۱
در ابتدا باید بیان کرد که عمل چرخاندن سر به سمت راست و چپ بعد از سلام نماز جزو واجبات نماز نیست بلکه از مستحبات سلام نماز محسوب می‌شود که انجام آن مستحب است و موجب تکمیل عبادت و نزول برکات می‌گردد.به گزارش صدآنلاین، آیا بعد از نماز، گفتن تکبیر و چرخاندن سر به سمت راست و چپ صحیح است؟ لطفاً منابع و دلیل آن را ذکر نمایید.
پاسخ اجمالی: چرخاندن سر به سمت راست و چپ، از مستحبات بعد از سلام نماز است و در کتاب‌های روایی به آن اشاره شده است. نحوه صحیح انجام آن به شرح زیر است:
نمازگزار امام جماعت: بعد از سلام نماز، پیش از اینکه از قبله رو برگرداند، باید با چشم راست به سمت راست نظر کند.
نمازگزار مأموم: به سمت قبله نگاه کرده و پس از پاسخ سلام امام، یک سلام به سمت راست و دیگری به سمت چپ می‌دهد (در صورتی که در سمت چپ کسی وجود داشته باشد یا دیوار باشد، باید سلام چپ داده شود).
نمازگزار فرادی: پس از سلام دادن، سر را به سمت راست چرخانده به طوری که بینی به سمت دست راست متمایل شود.
تکبیر بعد از نماز در کلام اهل بیت (علیهم السلام)
در منابع معتبر روایی نیز از ائمه معصومین (ع) در خصوص تکبیر بعد از نماز نقل شده است. در یکی از روایات آمده است که امام علی (ع) فرمودند:
"پس زمانی که سلام نماز را گفتید، دو دست خود را بلند کنید و سه مرتبه تکبیر بگویید." (من لا يحضرہ الفقیه، ج 1، ص 320)
همچنین، امام صادق (ع) در حدیثی به مفضل بن عمر فرمودند:
"هنگامی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فتح مکه را جشن گرفتند، بعد از نماز ظهر، سه مرتبه دست‌ها را بالا بردند و تکبیر گفتند. سپس به اصحاب خود فرمودند که این تکبیر را بعد از هر نماز واجب ترک نکنید." (وسائل الشیعه، ج 6، ص 456)
نظر علما و فقهاء شیعه در خصوص تکبیر بعد از نماز
علما و فقهاء شیعه نیز با استناد به روایات اهل بیت (ع)، گفتن سه مرتبه تکبیر بعد از سلام نماز و بلند کردن دست‌ها را از مستحبات دانسته‌اند. به نمونه‌هایی از اقوال علما توجه کنید:
ابن زهره حلّی: «پس بعد از سلام نماز، سه مرتبه تکبیر بگویید و دست‌ها را بالا ببرید.» (غنیة النزوع، ص 85)
ابن ادریس حلی: «مستحب است که نمازگزار بعد از سلام، سه مرتبه تکبیر بگوید و در هر مرتبه دست‌ها را تا کنار گوشش بالا ببرد.» (السرائر، ص 232)
علامه حلی: «بعد از سلام نماز، سه مرتبه تکبیر گفته و در هر مرتبه دست‌ها را تا شحمتی گوش بالا می‌برید و سپس به فخذ خود می‌گذارید.» (تحریر الأحکام، ج 1، ص 263)
آیا تکبیر بعد از نماز در میان اهل سنت رایج است؟
در میان اهل سنت، سر چرخاندن و گفتن تکبیر بعد از نماز وجود ندارد. آنها فقط در پایان نماز، سر را به راست و سپس به چپ چرخانده و السلام علیکم و رحمة الله می‌گویند. این عمل در بیشتر مذاهب اهل سنت (جز مذهب مالکی‌ها) متداول است.
نتیجه‌گیری: تکبیر بعد از نماز در مذهب شیعه
بنابر آنچه در منابع معتبر شیعه آمده است، تکبیر گفتن بعد از نماز و چرخاندن سر به سمت راست و چپ جزو مستحبات و سنت‌های وارد شده از ائمه معصومین (ع) است. این عمل نه تنها از خلفای نخستین الهام نگرفته بلکه مستند به روایات صحیح اهل بیت (ع) است که در کتاب‌های معتبر فقهی و روایی نقل شده است.