پنجشنبه ۲۳ اسفند ۱۴۰۳
بازدید:۸۰۴
پرسش «چه چیز (چه کس) تو را آگاه می‌کند» در سوره عبس، حلقه ارتباط میان یک رفتار نامناسب اجتماعی (ترش‌رویی با نابینا) و بیان یک معرفت مهم در گفتمان قرآن کریم است. حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دینی، در یادداشت خود برای ایکنا، این پرسش قرآنی را از زوایای مختلف تحلیل کرده است.به گزارش صدآنلاین، این پرسش، که در آیه «وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى» آمده است، با توجه به ذکر نشدن فاعل فعل «یدریک» اما حضور مفعول به‌صورت ضمیر «تو»، به معنای «چه چیز یا چه کسی تو را آگاه می‌کند» ترجمه می‌شود. این پرسش با عتابی آشکار، رفتار نادرست اجتماعی را نقد کرده و به پیامبر(ص) یادآوری می‌کند که علم به سرنوشت انسان‌ها تنها در اختیار خداوند است.
این آیه با استفاده از واژه «لعل» (شاید) به این نکته اشاره دارد که فرجام بندگان تنها در علم الهی است و ظاهر افراد نباید مبنای قضاوت یا تصمیم‌گیری درباره آینده آنان باشد. چنین معرفتی، جزء اصول بنیادین گفتمان قرآنی است که بر تزکیه و پندپذیری افراد تأکید دارد.
از مجموع آیات مورد بحث، نکات زیر قابل استنباط است:
- ظاهر افراد نباید ملاک قضاوت درباره شخصیت یا آینده آنان باشد.
- قضاوت‌ها نباید بر پایه عیوب فرهنگی یا اجتماعی باشد، به‌ویژه فرهنگ‌هایی که با اصول قرآنی در تضاد هستند.
- حتی در صورت پذیرش عیب و نقص، این موارد نباید آینده قطعی افراد را تعیین کند.
- معیار اصلی ارزیابی انسان‌ها، تزکیه و پندپذیری است.
- تمامی افراد ظرفیت تزکیه و پندپذیری را دارند و این ویژگی‌ها تعطیل‌پذیر نیستند.
- تنها خداوند به این ویژگی‌های پیچیده و رمزآلود آگاه است.
- تزکیه و پندپذیری، ارکان اصلی گفتمان قرآنی به‌شمار می‌روند.
- مواجهه تروش‌رویانه و قضاوت بر اساس معیارهای سطحی، نشانه‌ای از قرار گرفتن در گفتمانی غیردینی است.
این گفتار، با تسلیت سالروز شهادت امام موسی کاظم (ع)، به کلامی از زیارت ایشان مزین می‌شود:
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا نائِبَ الْأَوْصِياءِ السَّابِقِينَ، السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْمَقْتُولُ الشَّهِيدُ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ وَابْنَ وَصِيِّهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكاتُهُ.