پنجشنبه ۰۸ آذر ۱۴۰۳
بازدید:۱۶۸
در قرآن کریم برخی از آیات به دلیل اهمیت و معنویت خاصی که دارند، سجده‌ای پس از شنیدن یا تلاوت آن‌ها واجب یا مستحب می‌شود.این سجده‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سجده واجب و سجده مستحب. در ادامه به توضیح این دو نوع سجده و برخی نکات مرتبط می‌پردازیم.
سوره‌های سجده‌دار واجب:
آیات سجده واجب در چهار سوره قرآن وجود دارند که به آن‌ها "سُوَرِ عَزائِم" گفته می‌شود. این چهار سوره عبارتند از:
- سوره سجده (آیه 15)
- سوره فصلت (آیه 37)
- سوره نجم (آیه 62)
- سوره علق (آیه 19)
آیات این سوره‌ها پس از شنیدن یا تلاوت، واجب است که انسان سجده کند. این سجده واجب حتی در صورتی که آیه‌ها از رادیو، تلویزیون یا شخصی که قصد تلاوت نداشته باشد شنیده شود، همچنان واجب است.
سوره‌های سجده‌دار مستحب:
در قرآن برخی سوره‌ها و آیات هستند که سجده‌ی آن‌ها مستحب است. برخی از این آیات شامل موارد زیر هستند:
- سوره اعراف (آیه 206)
- سوره رعد (آیه 15)
- سوره نحل (آیه 49 و 50)
- سوره بنی‌اسرائیل (آیه 107-109)
- سوره مریم (آیه 58)
- سوره حج (آیه 18)
- سوره فرقان (آیه 60)
- سوره نمل (آیه 25 و 26)
- سوره ص (آیه 24)
- سوره انشقاق (آیه 21)
سجده در این آیات مستحب است، به این معنی که در صورت تلاوت یا شنیدن آن‌ها، سجده کردن توصیه می‌شود، اما واجب نیست.
سجده‌های دوگانه:
سوره حج یکی از سوره‌هایی است که دو سجده مستحب دارد؛ یکی در آیه 18 و دیگری در آیه 77.
احکام سجده واجب قرآن:
- وضو و طهارت: برای انجام سجده واجب قرآن نیازی به وضو یا طهارت خاصی نیست. حتی افرادی که در وضعیت حیض یا جنب هستند می‌توانند این سجده را انجام دهند.
- قبله: رو به قبله بودن در سجده قرآن الزامی نیست.
- ذکر خاص: در سجده واجب قرآن ذکر خاصی نیاز نیست. با این حال، ذکر توصیه‌شده‌ای که می‌توان گفت عبارت است از:
- "لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّهُ حَقّا حَقّا"
- "سَجَدْتُ لَكَ يَا رَبِّ تعبداً وَ رِقّاً"
- آیا می‌توان در حالت غیر از طهارت سجده کرد؟: بله، حتی کسانی که در حالت حیض یا جنب هستند نیز می‌توانند این سجده را انجام دهند.
حکم خواندن آیات سجده‌دار در حالت حیض:
بیشتر مراجع تقلید معتقدند که خواندن آیات سجده‌دار در زمان قاعدگی برای زن حائض حرام است، ولی گوش دادن به این آیات اشکالی ندارد و در صورت شنیدن آیه‌ی سجده‌دار، سجده واجب است، حتی در حال حیض.
شرایط انجام سجده:
- مهر: در سجده پس از آیات قرآن باید مهر یا چیزی مشابه آن، مانند سنگ، استفاده شود. نمی‌توان از خوراکی‌ها یا پوشاک برای سجده استفاده کرد.
- سجده فوری: در صورت شنیدن آیات سجده‌دار، باید فورا سجده کرد و تأخیر در آن جایز نیست. اگر تأخیر رخ دهد، باید در اولین فرصت سجده را انجام داد.
نتیجه‌گیری:
سجده‌های قرآن به دلیل اهمیت معنوی و ارتباط عمیق با پروردگار، جایگاه خاصی دارند. آیات واجب‌السجده باید بلافاصله بعد از شنیدن یا تلاوت سجده شوند و برای این کار شرایطی مانند وضو و رو به قبله بودن الزامی نیست. در صورت تلاوت آیات سجده‌دار در زمان حیض نیز باید به گوش دادن بسنده کرد و در صورت شنیدن این آیات، سجده انجام شود.