تکلیف وراث در برابر بدهی میت چیست؟

وراث تنها پس از پرداخت بدهی و عمل به وصیت میت، حق دارند که اموال را تقسیم کنند.

تکرار در قرآن کریم

آیات 11 و 12 سوره نساء بر لزوم اجرای وصیت و پرداخت بدهی میت تأکید کرده‌اند. عبارات زیر، به‌طور مکرر در این آیات آمده‌اند:

• «یُوصِینَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ»
• «تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ»
• «یُوصَى بِهَآ أَوْ دَیْنٍ»

این تأکیدات نشان‌دهنده اهمیت تسویه بدهی میت به‌عنوان یک امر واجب شرعی است.

نظریه‌ها درباره انتقال بدهی میت

سه نظریه اصلی درباره چگونگی انتقال بدهی میت وجود دارد:

1. انتقال بدهی به وراث
   با انتقال اموال میت به وراث، بدهی نیز به آن‌ها منتقل می‌شود. وراث موظف‌اند بدهی را از مال‌المیت پرداخت کنند و پیش از تسویه آن، تصرف در اموال حرام است.

2. شراکت طلبکار در ماترکه میت
   طلبکار به‌عنوان شریک در اموال میت محسوب می‌شود. وراث باید ابتدا سهم طلبکار را جدا کرده و بدهی را تسویه کنند.

3. باقی‌ماندن بدهی بر مال میت
   بدهی به وراث یا طلبکار منتقل نمی‌شود، بلکه بر اموال میت باقی می‌ماند. در این حالت، شخصی که اموال میت را در دست دارد، وظیفه دارد بدهی را پرداخت کند تا از وقوع منکر جلوگیری شود.

روایات درباره بدهی میت

روایات متعددی از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است:

• پیامبر اکرم (ص) بر جنازه میتی که بدهکار بود نماز نمی‌خواند، مگر آن‌که شخصی پرداخت بدهی او را تضمین می‌کرد.
• در روایت آمده است که حتی شهید که مقامی والا دارد، از گناهانش جز حق‌الناس بخشیده می‌شود.

چگونگی پرداخت بدهی میت به طلبکاران

اگر طلبکاری، طلب خود را فراموش کرده و طلب باقی مانده باشد:

1. بدهکار باید مبلغ بدهی را با درنظرگرفتن تورم متوسط اجناس به وراث میت بازگرداند.
2. این امر نشان‌دهنده لزوم حفظ عدالت در پرداخت بدهی است.

تقدم حق‌الناس بر حق‌الله

اگر اموال میت تنها برای پرداخت بخشی از بدهی‌های او کافی باشد، حق‌الناس مقدم بر حق‌الله است.
این بدین معناست که بدهی‌های مالی به افراد باید پیش از پرداخت مواردی چون زکات و خمس تسویه شوند.

جمع‌بندی

پرداخت بدهی میت به‌عنوان یکی از مصادیق حق‌الناس، اهمیت بسیاری در اسلام دارد. این تکلیف برعهده وراث و سایر افراد مرتبط است تا پیش از تقسیم اموال یا هر تصرفی در ماترکه، بدهی میت را تسویه کنند. کوتاهی در این امر، عواقب دنیوی و اخروی برای وراث و بدهکاران در پی خواهد داشت.