احکام وسواس در غسل و راهکار آن

همانطور که میدانید غسل کردن به معنی شستن کامل بدن است .و در اسلام به دلیل تاکید زیاد به پاکیزگی به انجام غسل کردن هم تاکید فراوان داشته است . غسل کردن نمونه ای از اهمیت بهداشت فردی و پاکیزگی است. غسل کردن انواع و اقسام مختلفی دارد و برای نیت های مختلف انجام میپذیرد . ما دراین بخش قصد داریم در مورد وسواس غسل کردن مطالبی را در اختیار شما قرار دهیم . 

وسواس غسل کردن

حکمت اصلی غسل کردن به طور کلی با این کیفیت خاص، اطاعت امر الهی است که باعث تقویت روحیهعبودیت و بندگی در فرد مسلمان شده و او از این طریق به خدای خویش نزدیک می گردد.حکمت غسل کردن فقط یک نظافت بدنی نیست: بلکه غسل، یک عمل عبادی است که با ویژگی‌های عبادی آن (مانندنیت و انجام عمل برای رضای خدا) باعث می شود که دل، متوجه خداشود.ازاین‌رو نباید آن را با یک نظافت ظاهری صرف، یکسان دانست.

بعداز غسل میت یا غسل جنابت کردن چه اتفاقی در بدن ایجاد میشود که با حمام رفتن و شستشوی معمولیبدن آن اتفاق روی نمی دهد؟

تمام احکام الهی براساس مصلحت و مفسده است و هیچ حکمی از احکام الهی بدون حکمت نیست؛ هر چند به تمام حکمت های احکام نتوانیم آگاهی پیدا نمائیم.

صولا گاهی خداوند دستوری به بشر می دهد که ریشه و فلسفه اش کاملا روشن و معلوم نیست.گاهی چون برای فهم آن ها به گذشت زمان و پیشرفت علم و دانش بشری نیاز است، یا نمی‌تواند علتو فلسفه محدود در امور خاصی باشد، یا چون اهداف معنوی در آن ها وجود دارد که انسان نتواند همهآن ها را درک نماید، گاهی اصلا برای آزمایش انسان ها و میزان تعبد و تسلیم آن ها در مقابل پروردگار است.

بنا بر این ، غسل هایی که در شرع واجب شده است هر کدام حکمت یا حکمت های خاصی مربوطبه خودش را دارا می باشد.غسل مس میّت نیز از احکام تعبّدی است که باید انجام شود ، هر چند نتوانیم حکمت اصلی آن راکشف نمائیم.یکی از حکمت های غسل مس میت برای پرهیز از آلودگی به میکرب و بیماری ها است که به وسیلهتماس با مرده ممکن است آلوده شوند.

به چند نکته توجه نمائیم:

۱٫بازماندگان در اثر از دست دادن عزیزى ، احساسات و عواطف برافروخته اى خواهند داشت .نمى توانند یکباره رابطه خود را با او قطع شده ببینند .آن ها در اثر انس و علاقه اى که نسبت به او داشته اند , حتى بعد از مرگ مىخواهند او را ببوسند و در آغوش پر مهرشان بگیرند .

۲٫بدن افراد مرده در اثر بیمارى و بر اثر مسمومیت هاى مـختلف و از دست دادن قدرت دفاعى , آلودهبه انواع میکروب هاست ؛ نزدیک شدن به او خطرهاى فروانى از نظر بهداشتى به دنبال دارد .

۳٫اسـلام هـیـچ گـاه بـا عواطف و احساسات انسان از در ستیزه و مبارزه در نیامده , انگیزه هاى طـبـیـعى افرادرا نا دیده نگرفته , بلکه عواطف و احساسات را در مسیر خاصى هدایت و راهنمایى نموده است .اصل اولی در تمام احکام الهی تعبد است ؛یعنی هر چند تمام احکام الهی بدون حکمت نیست و هرچند کهبه بسیاری از حکمت های احکام آگاه نیستیم، اما چون اعتقاد داریم که خداوند نظام احسن را خلق نموده وبهترین قوانین واحکام را بیان داشته است ، هرچند حکمت اصلی احکام را هم ندانیم ، از باب تعبد آنرا باید بپذیریم

با توجه به نکات فوق مى توان نتیجه گرفت : اسلام براى آن که همه افراد -مخصوصا بازماندگان مرده – را از آلودگى به انواع میکروب ها و ابتلا به امراض گوناگون که از پیکر بىجان ممکن است بـه آنـهـا سـرایـت کـنـد , بـازدارد و در عین حال با تحریم تماس با مرده , باعواطف و احساسات بر افروخته آنها مقابله نکرده باشد , مشکل قانونى براى آنها به وجود آورده است ; یعنىدستور داده هـر کسى به بدن مرده دست بزند و یا به هر نحوى بدنش با میت تماس پیدا کند, باید تمام بدنش راشست و شو داده و غسل نماید.

احکام بیماران وسواسی

این مشکل قانونى در عین آن که تا حدود زیادى تماس زندگان را با مردگان محدود مى کند و آنهارا از ابتلا به انواع امراض احتمالى باز مى دارد , عواطف و احساسات آنها را نیز نادیده نگرفته است.هرگاه این مشکل قانونى , موثر در برقرارى تماس , با مرده نگردید , غسل مس میت بهترین وساده ترین طرز شست و شو و دفع میکروب هاى احتمالى خواهد بود .

اگر غسل مس میت ایجاد مشکل قانونى و براى جلوگیرى از آلودگى و ابتلا به امراض است , پس چرابعد از غسل دادن مرده , دست زدن و تماس پیدا کردن با بـدن او موجب غسل نمى شود ؟غـسـل دادن مـرده بـا آب مخلوط به سدر و آب مخلوط با کافور و با آب خالص , عامل موثرىبـراى ضـدعـفـونـى و تـمـیـز کردن مرده است .

لااقل براى مدتى خطراتى که پیش از غسل وجود داشته، , موجود نخواهد بود .پس از انجام گرفتن مراسم فوق , میت را در مدت کوتاهى به خاک مى سپارند و احتمال بروز میکروبهاى جدید و سرایت آن به انسان منتفى خواهدبود .هم چنین غسل جنابت نیز حکمت های مخصوص به خودش را دارد.

در روایتى از امام رضا (علیه السلام) فلسفه غسل چنین بیان شده است:

«جنابت از تمام بدن بیرون مى‏آید، ازاین رو باید تمام بدن را شست».(وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۴۶۶)

علم روز نیز مطلب فوق را تأیید مى‏کند.طبق تحقیقات دانشمندان در بدن انسان دو سلسله اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک وجود دارد که در سراسر بدن و دراطراف تمام دستگاه‏ها و جهازات داخلى و خارجى گسترده‏اند.

رفع وسواس در غسل

وظیفه اعصاب سمپاتیک تند کردن و به فعالیت واداشتن دستگاه‏هاى مختلف بدن است.وظیفه اعصاب پارا سمپاتیک کند کردن فعالیت آن‏ها است.در واقع یکى نقش گاز اتومبیل و دیگرى نقش ترمز را دارد.از تعادل فعالیت این دو دسته اعصاب دستگاه‏هاى بدن به طور متعادل کار مى‏کند.گاهى جریان هایى در بدن رخ مى‏دهد که این تعادل را به هم مى‏زند.از جمله این جریان‏ها مسئله ارگاسم (اوج لذت جنسى) است که معمولاً مقارن خروج منى صورت مى‏گیرد.

از جمله امورى که مى‏تواند اعصاب سمپاتیک را به کار وا دارد و تعادل از دست رفته را تأمین کند، وسواس غسل کردن  تماس آب با بدن است.از آن جا که تأثیر ارگاسم روى تمام اعضاى بدن به طور محسوس دیده مى‏شود و تعادل این دو دستهاعصاب در سراسر بدن به هم مى‏خورد، دستور داده شده است که پس از آمیزش جنسى یا جنابت و خروجمنى، تمام بدن با آب شسته شود.(تفسیر نمونه، ج ۴، ص ۲۹۲، با تلخیص)

غسل جنابت که هم شستشوى جسم است و هم به علت اینکه به قصد قربت انجام مى‏گیرد، شستشوى جان است، بر جسم و روح اثر مى‏گذارد.از طرف دیگر وجود غسل جنابت براى پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت در طول زندگى استبه هنگامخروج منى یا آمیزش جنسى، هم روح متأثر مى‏شود و هم جسم.

روح به سوى شهوات مادى و جسم به سوى سستى کشیده مى‏شود.غسل جنابت که هم شستشوى جسم است و هم به علت این که به قصد قربت انجام مى‏گیرد، شستشوى جاناست، بر جسم و روح اثر مى‏گذارد.از طرف دیگر وجود غسل جنابت براى پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت در طول زندگى است.(تفسیر نمونه، ج ۴، ص ۲۹۴، با تلخیص)

آن چه در عبادات و واجبات داراى اهمیت بیشتر است، روح آناعمال و حالت تعبد و ذکر و روى آورى به درگاه الهى است؛ وسواس غسل کردن  در این صورت اگر کسی بدنش تمیزباشد و تازه به حمام رفته باشد ، یا پس از جنابت به حمام رود و غسل نکند یا حتیفقط نیت غسل نکند ، کفایت نکرده و باید غسل جنابت را با شرایط خاص بجا آورد ؛ زیرا نظافتو پاکیزگی تنها جزء کوچکی از فلسفه حکم است و اصل و اساس عمل عبادی ، برای پاکیزه گی وطهارت روح انسان است.

علاوه بر همه آنچه گفته شد دلیل اصلی مسئله روایات و قرآن کریم است که غسل جنابت را برای انجامعبادات واجب نموده است. وسواس غسل کردن  اصل اولی در تمام احکام الهی تعبد است ؛یعنی هر چند تمام احکام الهی بدون حکمت نیست و هرچند کهبه بسیاری از حکمت های احکام آگاه نیستیم، اما چون اعتقاد داریم که خداوند نظام احسن را خلق نموده وبهترین قوانین واحکام را بیان داشته است ، هرچند حکمت اصلی احکام را هم ندانیم ، از باب تعبد آنرا باید بپذیریم.

و در پایان یک پرسش و دو پاسخ در این مورد:سوال: حضرت امام (ره) در استفتائات فرمودند که تکرار عمل (مثلاً وسواس غسل کردن ) حرام است (مساله وسواس و…) آیا این حرمت موجب بطلان غسل هم می شود اگر پاسخ مثبت است در حال حاضر تکلیف چیست؟ (اگرتعداد غسل های با این شرایط را ندانیم چه تعدادی بوده است؟)

آیه الله خامنه ای(دام ظلّه):

اگر به حد وسواس برسد حرام است ولی،همه عمل های وسواسی باطل نیست.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعه الزهراء قم)

آیه الله فاضل لنکرانی(ره):

خیر، در غسل موجب بطلان غسل نمی شود.(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعه الزهراء قم)