وظایف و احکام شرعی زن و مرد نسبت به یکدیگر

به گزارش صد آنلاین، هر دختر و پسر با قبولی یک تعهد و پیمان ازدواج زن و شوهر میشوند و نسبت به یک دیگر تعهدات و وظایفی دارند .نکته ی مهم این است که اسلام بر اساس روحیه و تداوم و بهبود کیفیت خانواده نسبت به هر زن و مردی را وظایف خاص خودش را گذاشته است . شوهرداری در اسلام اهمیت بسیار زیادی دارد  و کمک به امور منزل توسط مرد هم بسیار مهم شمرده شده است

وظایف زن و شوهر

بر اساس شرع اسلام و ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی، پس از انعقاد قرارداد نکاح، هر یک از زوجین حقوق وتکالیفی در مقابل یکدیگر پیدا خواهند نمود.همانطور که در قرآن کریم آمده است: «لهن مثل الذی علیهن بالمعروف »[۱]; یعنی برای زنان، همانند وظایفی که بردوش آنهاست، حقوق شایسته ای قرار داده شده است و بین حقوق و تکالیف آنها تعادلی برقرار است.عدالت اقتضا می کند که حقوق و تکالیف بر اساس تواناییهای روحی و طبیعی و جسمی بین آنها تقسیم شود.از این رو در حقوق اسلام، همانطوری که تکلیف انفاق و تامین هزینه زندگی خانواده مطابق آیه ۳۴ سوره نساءبر عهده مرد نهاده شده است، زن نیز در مقابل مکلف شده تا از مرد به عنوان رئیس تشکل خانواده،اطاعت نماید.

زندگی زناشویی قوام، تحکیم و استمرارش به محبت، دوستی، تفاهم، احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق همدیگراست.دین اسلام برای آن که محیط و اجتماع کوچکِ خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک اززن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل این حقوق وظایفی را نیز برای آنان تعیین کرده است؛چرا که خداوند هر جا حقی در نظر گرفته، تکلیفی را هم مقرر نموده است.

وظایف اخلاقی زن در اسلام

اطاعت از شوهر در راستای اطاعت از خدا بنده کامل و مۆمن بنده ای است که در مسیر اطاعت خدابوده و از خداوند فر مانبرداری کند؛ به عبارت دیگر جایگاه و رتبه انسانی و ایمانی هر شخص بستگی به میزان اطاعت او از خداوند متعال دارد.از این جهت فرقی بین زن و مرد، بزرگ و کوچک (مکلف) نیست.از نظر اسلام همه افراد جامعه دو دسته تکلیف دارند: فردی و اجتماعی.

۱٫تکالیف و وظایفی که شامل عبادات و اخلاقیات فردی مثل نماز (فرادی) روزه، حج، راستی، صداقت و…می شود.

۲این قسم که بیشتر اعمال بندگان و مکلفین را به خودش اختصاص می دهد شامل عبادات، معاملات، اخلاقیات که وظیفه شخص در قبال خانواده (اعم از فرزند، همسر، پدر، مادر و…) و بیرون از خانواده (مثل همسایه، دوستان، همکاران و…) را مشخص می کند، می شود.آنچه که مربوط به بحث ماست وظایفی است که همسران (زن و مرد) در قبال همدیگر دارند و آن وظایف را خدا برای انسان ها تعیین فرموده است

بنا بر این انجام وظایف و تکلیف به اطاعت از خدا برمی گردد؛ مثلا اگر کسی به پدر و مادر مشرک و کافر خود خدمت کند و از ایشان (در غیرمعصیت خدا) اطاعت کند این شخص قابل ستایش و تمجید است و عملش ستودنی است نه از آن جهت کهاز پدر و مادر کافر اطاعت کرده بلکه از آن جهت که در راستای اطاعت خدا گام برداشته و درجهت اطاعت از خدا از ایشان اطاعت نموده است بنابر این اگر زنی به خاطر فرمانبرداری از شوهرش قابل تمجیداست می شود گفت که این به خاطر آن است که جامعه کوچک خانواده مثل سایر جوامع نیاز به مدیریدارد و خداوند برای اداره جامعه خانواده او را انتخاب نمود “مردان، سرپرست و نگهبان زنانند”[۲] که باید حرف آخررا بزنند.

بر این اساس، اگر قیمومیت زندگی زناشوئی به مرد واگذار شده از آن روی است که قیام و دوام زندگیبه این بستگی دارد و زن با اطاعت از شوهر (در حدی که شرع مشخص نموده) در حقیقت از خدااطاعت نموده که این قابل تمجید و ستایش است.البته باید توجه داشت که از سویی، واگذاری مدیریت خانواده به مردان بر اساس مصالح و خصوصیاتی بوده است کهدر مردان وجود دارد و از سویی دیگر، وجود این ویژگی ها در مردان که موجب این حکم شده استدلیل برتری مردان بر زنان نیست.

وظایف همسر در زندگی مشترک

به عبارت دیگر، خدای متعال با توجه به آفرینش زن و مرد و تفاوت های روحی و جسمی آن دو،حقوق و تکالیف[۴] زناشویی و خانوادگی خاصی به صورت مشترک و خاص برای هر یک قرار داده است تا تأمینکننده نیازهای دنیوی و اخروی هر یک به صورت کامل باشد.در این قسمت به برخی از این وظایف اشاره می شود: وظایف زن و مرد در قبال هم دیگر

الف.زن و مرد وظیفه دارند در زندگی مشترک خانوادگی و زناشویی، نسبت به هم خوش رفتار، خوش رو و خوشگو باشند و از هر گونه بدرفتاری، ترش روی و بدگویی دوری نمایند.

ب.زن و مرد باید در پیشبرد و تحکیم زندگی خانوادگی، همکاری و همراهی داشته باشند و معیار این همکاری همبنابر راهنمائی شرع و انتظار عرف، فرهنگ، زمان، مکان و موقعیت آن دو است.

ج.زن و مرد، هر دو موظف اند در حد توانایی و مقتضای عرف زمان و مکان و موقعیت در رشدو پرورش فرزند، کوشش نمایند.

د.زن و مرد نباید رابطه نامشروع با فرد دیگری داشته باشند.وظایف زن در قبال مرد الف.

پذیرش ریاست شوهر: اگر در زندگی زناشویی و خانوادگی مشکلی و مسئله ای پیش آمد، حل آن با نظر نهایی شوهر است،‌البته این وظیفه شوهر، نباید خارج از حسن معاشرت و معاضدت،‌ شرع و قانون باشد و باعث سوء استفاده شوهر شود .

ب.تبعیت از مرد در محل اقامت و مسکن، مگر این که این اختیار را شوهر به زن واگذار کرده باشدو یا خلاف شأن اجتماعی زن باشد و یا ضرر جانی و جسمی برای زن داشته باشد.

ج.تبعیت از مرد، در خروج از منزل و ورود دیگران به منزل،‌ در حد عرف، مگر این که برای انجامتکالیف دینی مثل حج واجب و یا برای انجام مداوا، یا ماندن در خانه ضرر جانی، بدنی و شرافتی،‌برای زن داشته باشد.
حقوق و تکالیف قانونی زن و شوهر

د.تبعیت از مرد در اصل شاغل بودن و نوع شغل، در صورتی که خلاف انتظار عرف زمان، مکان و موقعیتو جنسیت زن باشد.

ه.زن آرایش برای شوهرش نماید و برای غیر شوهرش بوی خوش استفاده نکند و الاّ نماز او مورد قبول واقعنخواهد شد.[۵] وظایف مردان در برابر زنان ۱٫رفتار نیکو با زنان: الف.دوستی با زنان که از اخلاق انبیا بوده است.[۶] ب.اظهار دوستی با زنان، که طبق روایت معصوم علیه السلام هرگز از یاد آنان نمی رود.

ج.گذشت و بخشش نسبت به زنان، اگر رفتار بدی را مرتکب شدند.

د.خوش رویی و خوش رفتاری با زنان.

ه.ترس از ذات حق تعالی که مبادا، حق زن خود را به جا نیآورد.

۲٫الزامات اخلاقی الف.نگاه به زن به عنوان گل باشد نه خدمت کار، تا طراوت و شادابی آن حفظ شود و کاری فراتراز حد متعارف، از زن خواسته نشود.

ب.مشورت با زن در امور مهمه زندگی.

ج.رعایت اخلاق و حقوق هم بستری با زن.

اسلام کوئیست