يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
بازدید:۶۲۳
صد آنلاین | امر به معروف و نهی از منکر یکی از وظایف مهم هر مسلمان در قبال جامعه و اطرافیانش است.به گزارش صد آنلاین، این فریضه، به‌عنوان یکی از اصول اساسی دین اسلام، نیازمند بررسی دقیق شرایط وجوب و اجراست.
مفهوم امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر به معنای تشویق مردم به کارهای نیک و منع آنها از اعمال ناپسند است. هر مسلمان موظف است با توجه به وضعیت جامعه و برای ارتقاء آن به سعادت و کمال، این مسئولیت را بر عهده بگیرد. این فریضه، هیچ‌گونه محدودیت در گروه یا قشری ندارد و حتی بر فرزندان نسبت به والدین نیز واجب است. اما انجام این فریضه به تحقق شرایط خاصی نیاز دارد.
مراتب امر به معروف و نهی از منکر
براساس احادیث، این فریضه در سه مرتبه دسته‌بندی می‌شود:
-
مرتبه قلبی: فرد باید نارضایتی خود را از اعمال ناپسند نشان دهد و از اعمال پسندیده حمایت کند. این ممکن است از طریق ابراز احساسات نظیر لبخند، قطع ارتباط و یا دیگر نشانه‌های غیرکلامی باشد.
-
مرتبه لسانی (زبانی): در این مرحله، فرد باید با صحبت کردن دیگران را به ترک منکر و انجام معروف دعوت کند.
-
مرتبه عملی: در این مرتبه، فرد با استفاده از قدرت و اقتدار خود، دیگران را وادار به ترک منکر و انجام معروف می‌کند. این نوع از امر و نهی شدیدترین شکل آن است و می‌تواند شامل اقدامات فیزیکی باشد.
شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر
براساس فرمایش امام صادق (علیه السلام)، امر به معروف و نهی از منکر نیازمند وجود سه شرط اصلی است:
- علم به معروف و منکر: فرد باید بداند که چه چیزی معروف و چه چیزی منکر است.
- عدالت: فرد باید در امر به معروف و نهی از منکر عادل باشد.
- مدارا: فرد باید در این امر با ملایمت و مدارا عمل کند.
دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با استناد به آیات قرآن، بر اهمیت این فریضه تأکید کرده و آن را یکی از ارکان حرکات اجتماعی اسلام می‌داند. ایشان شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر را در چهار مورد بیان می‌کنند:
- علم به چیستی معروف و منکر
- اصرار فرد بر انجام منکر و ترک معروف
- احتمال تأثیرگذاری
- عدم بروز مفسده یا ضرر
دیدگاه آیت‌الله مکارم شیرازی
آیت‌الله مکارم شیرازی نیز بر این باورند که امر به معروف و نهی از منکر بر همه افراد عاقل و بالغ واجب است، به شرط‌هایی نظیر:
- یقین به انجام حرام یا ترک واجب توسط دیگران
- احتمال تأثیرگذاری امر و نهی
- عدم ایجاد ضرر یا مفسده
اهمیت در دیدگاه امام علی (ع)
امام علی (ع) بر این باورند که امر به معروف و نهی از منکر از اعمال برجسته مؤمنان است. ایشان تأکید دارند که هر مؤمنی باید نسبت به نافرمانی‌ها بی‌تفاوت نباشد و نسبت به تغییر آن اقدام کند. ایشان شرایطی را برای این فریضه مطرح می‌کنند:
- عمل به آنچه که می‌گوید
- ثابت‌قدم و دوری از طمع
- بی‌توجهی به ملامت‌ها و سرزنش‌های دیگران
جمع‌بندی
امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای است که با شرایط خاصی مواجه است. این فریضه، به‌عنوان بنیادی برای ارتقاء اخلاق و رفتار در جامعه اسلامی، نیازمند دقت و توجه است تا تأثیر مثبتی در بهبود شرایط اجتماعی و سیاسی به همراه داشته باشد.