جهانی پرآشوب زیر سایه سازمان ملل

در شرق آسیا جمهوری خلق چین در دریای جنوبی چین با کشورهای همسایه خود در این دریا درگیری دارد و خواستار قلمرو دریایی بیشتر و پهنه آبی و مالکیت بر جزایر مورد مناقشه و ساخت جزایر مصنوعی و به تبع آن افزدون بر قلمرو سیطره دریایی خود است. از سوی دیگر خود را برای دستیابی به اندیشه «چین واحد» با تسخیر نظامی جزیره تایوان آماده می کند.

در این عرصه چین در دریای چین جنوبی و اقیانوس آرام به نحوی با ایالات متحده آمریکا رو در روست که برای حفاظت از متحدان خود و آبراهه های بین المللی و تنگه های مهم(از جمله مالاکا، مهمترین تنگه استراتژیک جهان) حضور نظامی خود (هوایی و دریایی) را بر منطقه تحمیل می کند که مورد اعتراض شدید چین است. این دو عضو دائم شورای امنیت در این عرصه با یکدیگر در مناقشه هستند. به سخنی دیگر این دو ابر قدرت اقتصادی با تعریف قلمرو نفوذ خود(چین با ابتکار کمربند و راه، شانگهای، بریکس و ایالات متحده آمریکا با ناتو و ساختارهای همکاری های منطقه ای)، در صدد افزایش حوزه نفوذ خود هستند. 

سومین عضو دائم شورای امنیت روسیه است که پس از به قدرت رسیدن ولادیمیر پوتین از آغاز قرن 21 در صدد بازگشت به دوران اقتدار شوروی است، ولی با زبانی دیگر. گسترش اندیشه سیاسی «اوراسیا گرایی» و «جهان روسی» برای بازگشت مجد و عظمت امپراتوری روسیه در قلمرو «امپراتوری مغول» و «اتحاد شوروی» است که با فروپاشی شوروی خواب کرملین را آشفته کرده است. از آغاز فروپاشی و استقلال جمهوریهای متحده، روس‌ها نگران امنیت مرزهای خود هستند که امنیت خود را بر اساس منطق شوروی در چارچوب مرزهای محدود اتحاد شوروی تعریف می کنند که فروپاشی شوروی لطمه ای بزرگ بر آن وارد کرد.

در ساختار فدراسیون کنونی روسیه، این کشور بزرگترین مساحت(17 میلیون کیلومتر مربع) و طولانی ترین مرزها (52 هزار کیلومتر) را در بین کشورهای جهان در اختیار دارد(با این وجود بازهم بدنبال توسعه قلمرو است). اشغال دو بخش از قلمرو قانونی گرجستان(اوستیای جنوبی و آبخازیا) در سال 2008، اشغال بخش «ترانسنیستریا» قلمروی بین مولداوی و اوکراین که از آغاز فروپاشی شوروی به عنوان منطقه ای حایل و مستقل از هر دو کشور و بلاتکلیف، در دست نیروهای نظامی هوادار روسیه باقی مانده است.

دیگر اینکه اشغال شبه جزیره کریمه از قلمرو اوکراین در سال 2014 و در نهایت تهاجم نظامی به شرق اوکراین و اشغال آن، آز آغاز فوریه سال 2022، بیشتر بر اساس همان نوستالژی «روسیه اعظم» است که اندیشمندان و فلاسفه و هنرمندان و شعرا و نویسندگان روس آن را ترنم کرده و می کنند. دو ویژگی عمده روسیه «اشغال» و «توسعه ارضی» در طول تاریخ در دولتهای روسیه خط مشی قدرتنمایی بوده است. 

بنا به اظهارات ولادیمیر پوتین «مرزهای روسیه ثبات ندارد و دائما در حال تغییر است» . بدین ترتیب دو جریان قلمروخواهی«چین در شرق آسیا» و «روسیه در جنوب غرب اروپا» آرامش جهان را بر هم می زنند که در هر دو منطقه، بازیگر سوم، قدرت نظامی -اقتصادی(ایالات متحده)، بازیگر مداخله گر خارج از  منطقه است که نقشی مهم و تاثیر گذار دارد.  اخیرا در موضوع «ایالت آلاسکا» جزو حاکمیت ایالات متحده (که در سال 1867 از روسیه خریداری و جزو ایالات متحده شده است) در بخش شمال غربی ایالات متحده و کانادا، یکی از مبلغان برجسته روسی به جدیدترین چهره طرفدار پوتین تبدیل شده است که تمایل خود را برای اینکه آلاسکا دوباره تحت کنترل روسیه قرار گیرد ابراز می کند و این نگرانی را ایجاد می کند که این کشور می تواند بخشی از قلمرو دولت ایالات متحده را تصرف کند.

در یک باور رایج در میان شخصیت های تلویزیونی طرفدار پوتین در روسیه، آلاسکا را متعلق به روسیه می داند و بر این باورند که آلاسکا روزی دوباره تحت کنترل روسیه خواهد بود. برخی حتی پیشنهاد کرده اند که روسیه باید در طول جنگ جاری در اوکراین، به دولت ایالات متحده، بخشی از عضو ناتو، حمله کند یا آن را تصرف کند. موضوع دوم رقابت تسلیحاتی در باره استقرار موشکهای هسته ای است. 

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در جریان رژه نظامی، به مناسبت روز نیروی دریایی، ۲۸ژوئیه ۲۰۲۴، در سن پترزبورگ، گفته است که اگر ایالات متحده به تعهد خود برای استقرار چندین نوع موشک در آلمان عمل کند، روسیه موشک های دوربرد را که قبلا ممنوع شده بود، در نزدیکی کشورهای غربی مستقر خواهد کرد. واشنگتن و برلین در اوایل ماه جاری اعلام کردند که ایالات متحده از سال ۲۰۲۶ «استقرار مقطعی» سلاح های دقیق دوربرد را در آلمان آغاز خواهد کرد تا تعهد ایالات متحده به ناتو و بازدارندگی اروپا را نشان دهد.دولت ها در بیانیه ای گفتند که این سلاح ها در نهایت شامل موشک های کروز اس ام-۶و تاماهاوک و همچنین «سلاح های مافوق صوت توسعه یافته ای خواهند بود که برد بسیار بیشتری نسبت به آتش های زمینی کنونی در اروپا دارند.»موشک های دوربرد، مانند اس ام-۶و تاماهاوک، بر اساس پیمان نیروهای هسته ای میان برد(INF) در سال ۱۹۸۷ممنوع می شدند که موشک های هسته ای و متعارف با برد کمی بیش از ۳۰۰مایل تا حدود ۳۴۰۰مایل را ممنوع می کرد .ایالات متحده در اواسط سال ۲۰۱۹پس از متهم کردن روسیه به نقض مفاد توافقنامه، به طور رسمی از پیمانINF خارج شد، اتهامی که توسطناتو تکرار شد اما مسکو آن را رد کرد. 

هر دو طرف ماه ها قبل از آن مشارکت خود را به حالت تعلیق درآورده بودند.روسیه گفت تا زمانی که ایالات متحده موشک های خود را به خارج از کشور ارسال نکند، تولید چنین موشک هایی را از سر نخواهد گرفت.در زمینه تهدید های جنگ هسته ای روسیه علیه ناتو و غرب در حمایت تسلیحاتی همه جابنه ناتو از اوکراین، رئیس‌جمهوری روسیه قبلا بارها به غرب هشدار داده که کشورش از نظر فنی برای جنگ هسته‌ای آماده است.

در همین حال رئیس جمهوری لهستان با اشاره به تقویت سیستم تسلیحاتی روسیه در بلاروس و کالینینگراد از آمادگی کشورش برای استقرار سلاح‌های هسته‌ای ناتو خبر داده است.رئیس جمهوری لهستان روز دوشنبه ۲۲آوریل اعلام کرد که کشورش برای استقرار سلاح‌های هسته‌ای ناتو علیه تهدید‌های روسیه آمادگی دارد.

این موضوع بار دیگر نگرانی‌ها از جنگ هسته‌ای را افزایش داد. ولادیمیر پوتین، که به طور انحصاری کنترل انبار غول پیکر بمب‌های هسته‌ای و موشک‌های تاکتیکی روسیه را در اختیار دارد، اگر فکر کند که با یک درگیری بی‌پایان روبرو است، ممکن است به این نتیجه برسد که تنها یک ضربه قوی، با استفاده از مرگبارترین سلاحی که در اختیار دارد، می تواند او و رژیم او را از مخمصه موجود نجات دهد.پوتین و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، اعلام کرده‌اند که اگر سرزمین مادری روسیه با تهدید «وجودی» مواجه شود، مسکو حق دارد به سلاح‌های هسته‌ای روی آورد (توضیح بیشتر در این مورد در یادداشت هفته آینده تقدیم می شود) .

موضوع سوم خاورمیانه است که در کنار مسائل درگیری ایالات متحده با چین و روسیه، در اینجا هم روسیه(برای بازکردن جای پایی در نبود ایالات متحده و درگیری آن با چین در دریای چین جنوبی) وارد منطقه شده و علاوه بر حضور نظامی در سوریه، که در دوره تحریمهای سخت غرب به شیخ نشین های جنوب خلیج فارس نزدیک شده است، با چین همسو حرکت می کند (هر چند در مقابله با حضور اقتصادی چین وزنی ندارد). ایالات متحده با تمام توان به یاری اسرائیل آمده است و از این کشور در برابر مقاومتها و حمایتهای حزب الله لبنان، حوثی های یمن و حماس از فلسطین پشتیبانی می کند.  بدین ترتیب سه عضو دائم شورای امنیت خود درگیر مناقشات منطقه ای هستند و نه تنها به برقراری صلح اقدامی صورت نمی دهند، بلکه خود بخش بزرگی از مناقشات هستند.