يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
به گزارش صد انلاین ، اوت گذشته برای لحظه‌ای کوتاه تصور شد پکن آماده است تا از «مشارکت بدون محدودیت» با مسکو فاصله بگیرد. در آن ماه، شی جین پینگ، رهبر چین، لی هوی، نماینده ویژه خود برای جنگ در اوکراین را فرستاد تا در مورد فرمول صلح ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین با دیپلمات‌های چندین کشور از جمله اوکراین و ایالات متحده رایزنی داشته باشد. برمبنای این فرمول از روسیه خواسته شده تا به مرز‌های اوکراین در سال ۱۹۹۱ عقب نشینی کرده، جنایتکاران جنگی را به دادگاه‌های بین المللی فرستاده و به کی یف غرامت بپردازد. این طرح به وضوح نشان دهنده خواست کی یف برای پایان درگیری است، و پکن صرفاً با طرح آن اعلام کرد که ممکن است آماده بازی سخت با مسکو باشد. اما اولین مشارکت عمومی چین در بحث درباره آن فرمول آخرین آن مسارکت این بازیگر نیز بود. در ۳۱ مه، پکن اعلام کرد که به ۹۰ کشور دیگر در اجلاس صلح ۱۵ تا ۱۶ ژوئن در سوئیس برای بحث بر اساس پیشنهاد زلنسکی درباره چگونگی پایان دادن به جنگ نخواهد پیوست. سخنگوی وزارت خارجه چین، مائو نینگ، توضیح داد که پکن تنها در صورتی در این اجلاس شرکت می‌کند که روسیه نیز حاضر باشد. در باب بازی یک بام و دو هوای پکن، نشریه فارن افرز یادداشتی را منتشر کرد. اقتصادنیوز این یادداشت را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.
به نظر می‌رسد شی، شریک مشکل‌ساز روس خود را رها نخواهد کرد و کمکی در اختیار کی یف قرار نمی‌دهد. در عوض، چین رویکرد بلندپروازانه‌تر، اما در عین حال پرمخاطره‌تر را انتخاب کرده است. این بازیگر به کمک مسکو خرابکاری در پیشنهادات صلح به رهبری غرب را ادامه خواهد داد. چین امیدوار است وارد عمل شده و از اهرم فشار خود بر روسیه استفاده کند و در قاب میانجی هر دو طرف را به پای میز مذاکره تا توافق پایدار ببرد. بعید است این قمار نتیجه بخش باشد. ظاهرا نه روسیه و نه اوکراین آمادگی مذاکرات جدی برای صلح را ندارند - حداقل در حال حاضر. علاوه بر این، کی یف و شرکای این بازیگر به حسن نیست چین اعتماد ندارند. پکن تجربه بسیار کمی در انجام چنین مذاکراتی دارد، هرچند تلاش دارد رهبری رایزنی‌ها را عهده دار شود.
اما بعید است موانع شی را تحت تأثیر قرار دهند. او در صورت ادامه جنگ در اوکراین چیزی برای از دست دادن ندارد؛ بنابراین چین همچنان به سان چوب در لجن باقی خواهد ماند: به طور غیرمستقیم به روسیه کمک می‌کند، ابتکارات دیپلماتیک تحت رهبری کی یف را از مسیر خارج کرده و به جای تلاش واقعی برای همکاری با سایر طرف‌ها برای یافتن راه حل، وانمود می‌کند که درگیر دیپلماسی است. برای پکن، روابط با روسیه از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. چین و روسیه ۲۶۰۰ مایلی مرز مشترک دارند و روسیه منابع طبیعی ارزان و حتی برخی فناوری‌های پیشرفته نظامی را در اختیار چین قرار می‌دهد. شی همچنین از داشتن یک اقتدارگرای همفکر در میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل سود می‌برد.
هنوز محدودیت‌هایی بر روابط چین و روسیه وجود دارد. بازار‌های غربی برای سلامت اقتصاد چین ضروری هستند و به پکن امکان دسترسی به فناوری‌های پیشرفته را می‌دهند. در نتیجه، پکن مراقب بوده از خطوط قرمز واشنگتن عبور نکند. اما چین بر اساس این قاعده عمل می‌کند، این که هر چیزی که ممنوع نیست مجاز است. پکن ممکن است کمک‌های کشنده را در اختیار روسیه قرار ندهد، اما بسیاری از اپراتور‌های روسی و شرکای آن‌ها در چین و آسیای مرکزی از چین به‌عنوان بستری برای محصولات صنعتی کلیدی اقتصاد روسیه مانند ماشین‌ابزار و تراشه‌ها استفاده می‌کنند. طی دو سال، تجارت بین کشور‌ها بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته و به میزان ۲۴۰.۱ میلیارد دلار رسیده است.
کاخ سفید با آگاهی از قدرت اقتصادی خود سعی کرده از تحریم‌ها برای توقف این همکاری استفاده کند. آمریکا در دسامبر ۲۰۲۳، فرمان اجرایی صادر کرد و تهدید کرد که تحریم‌های ثانویه را علیه هر بانک بین‌المللی که حتی ناآگاهانه پرداخت‌های صنعت نظامی روسیه را تسویه کند، اعمال خواهد کرد. بعداً، جانت یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه به چین سفر کردند و به رهبران و مؤسسات مالی چینی درباره عواقب سنگینی را که در صورت تخلف با آن مواجه خواهند شد، گفتند. در همین حال، کورت کمبل، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، از اروپا دیدن کرد تا متحدان خود را در مورد این موضوع آگاه کرده و از آن‌ها خواست تا بر پکن فشار بیاورند. این اقدامات تا حدودی تاثیر داشته است. طبق داده‌های گمرک، صادرات چین به روسیه در ماه‌های مارس، آوریل و می‌کاهش دو رقمی داشته است. اکثریت قریب به اتفاق بانک‌های چینی هنگام تسویه هر گونه تراکنش مرتبط با روسیه رویکردی بسیار محتاطانه را اتخاذ کرده اند. برخی از آن‌ها معامله با نهاد‌های روسی را به کلی کنار گذاشته اند. اما مشخص نیست که آیا این اقدامات جریان محصولاتی را که ژاپن، بریتانیا، ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای صنعت نظامی کرملین ضروری تشخیص داده‌اند و چین در مقادیر انبوه به روسیه ارسال می‌کند، متوقف خواهد کرد.
در همین حال، پکن و مسکو به ایجاد پایه‌های روابط اقتصادی عمیق‌تر و بادوام‌تر ادامه می‌دهند. در جریان سفر دولتی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به چین در ۱۶ مه، شرکت‌های راه آهن دولتی چین و روسیه توافقنامه‌ای را برای توسعه زیرساخت‌های فرامرزی امضا کردند که به تسهیل صادرات روسیه به شرق کمک می‌کند. در همان سفر، پوتین احتمالاً طرحی را برای ارسال بیشتر گاز روسیه به آسیای میانه ارائه کرد تا قزاقستان و ازبکستان بتوانند گاز بیشتری برای ارسال به چین داشته باشند، بنابراین مسکو و دولت‌های آسیای مرکزی می‌توانند سود خود را افزایش دهند. پوتین پس از سفر خود با رؤسای جمهور قزاقستان و ازبکستان تماس گرفت تا در مورد این دیدار با آن‌ها رایزنی داشته باشد، کاری که قبلا هرگز انجام نداده است. در ۷ ژوئن، گازپروم قرارداد‌هایی را امضا کرد که صادرات گاز روسیه را به قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان گسترش می‌داد.
پکن و مسکو همچنین در مورد راه‌های پاکسازی صادرات حساس از چین به روسیه گفتگو کردند. برای انجام این کار، آن‌ها می‌توانند بانک‌های تخصصی را تعیین کرده که تا حد زیادی از محدودیت‌های ایالات متحده مصون هستند. چنین بانک‌هایی خود را به سیستم مالی جهانی متصل نمی‌کنند و فقط در روسیه حساب مکاتبه‌ای دارند و تمام پرداخت‌ها را به یوان و روبل از طریق سیستم پرداخت بین المللی چین تسویه می‌کنند. تراکنش‌های آن‌ها در زیر لایه‌های متعدد شرکت‌های پوسته پنهان می‌شود. ایالات متحده می‌تواند با ردیابی تراکنش‌های مشکوک و تحریم بانک‌ها، این سیستم را هدف قرار دهد، اما این امر دشوار خواهد بود، زیرا تمام پرداخت‌ها دلار آمریکا و سایر سیستم‌های پرداخت غربی را دور می‌زند. به هر حال، چین از طرح مشابهی با بانک Kunlun خود برای دور زدن موثر تحریم‌ها علیه ایران استفاده کرد.