يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
توافق اخیر تهران- ریاض برای از سرگیری روابط دوجانبه، نقطه آشکارساز دیپلماسی پویای منطقه‌ای از سوی نظام جمهوری اسلامی و دولت محترم سیزدهم بود.
نگاه منطقه‌ای به دیپلماسی و لحاظ کردن مزایای ژئوپلتیکی بازیگران در ایجاد یا حتی بازسازی روابط سیاسی با دیگر بازیگران، یک اصل مهم در حوزه سیاست خارجی کشورها محسوب می‌شود.
اهمیت دیپلماسی منطقه‌ای و بهره‌مندی از ظرفیت‌هایی که «تهدیدزدا» و «فرصت‌ساز» باشند بر هیچ کس پوشیده نیست، با این حال، احیاء روابط دیپلماتیک ایران و عربستان فارغ از جنبه منطقه‌ای و جغرافیایی، از نگاه تمدنی و فرهنگی نیز قابل تحلیل و بررسی است.
در وهله اول باید این حقیقت را در نظر بگیریم که نگاه تمدنی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مصدر تعیین راهبردها و رویکردهای سیاست خارجی ما محسوب می‌شوند.
در اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب (دام ظله) «احیاء امت واحده اسلامی» پیش‌شرط اصلی تحقق تمدن نوین اسلامی است.
احیاء امت واحده اسلامی به معنای کشف، تبلور، تثبیت و گسترش منظومه‌ای تمدنی است که اسلام را فراتر از آخرین و کامل‌ترین دین آسمانی، به یک مجموعه فرهنگ‌ساز و تعامل‌گرا با جهانیان مبدل می‌سازد.
تاکید مداوم امامین انقلاب بر لزوم تحقق امت واحده اسلامی، ریشه در همین نگاه انسان‌ساز دارد که نه تنها سبک زندگی مسلمانان، بلکه سبک زندگی ملت‌های غیر مسلمان را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.
در وهله دوم باید این حقیقت تلخ را مدنظر قرار داد که دشمنان اسلام و مسلمانان در طول تاریخ، تلاش زیادی با هدف پیشگیری از تبلور نگاه تمدنی در جهان اسلام صورت داده‌اند.
ایجاد اختلافات مزمن و هدف‌مند میان مسلمانان از طریق تحرکات ضدامنیتی در قبال مذاهب، فرقه‌ها و قومیت‌ها و تکیه بر نقشه شوم تجزیه جهان اسلام (که اتفاقا در دولت کنونی آمریکا شاهد اوج‌گیری آن هستیم)، مواردی هستند که برای آنها می‌توان صدها و بلکه هزاران مصداق در طول تاریخ منطقه در نظر گرفت.
نباید فراموش کرد که نئولیبرالیست‌ها نقش به سزایی در ایجاد و تقویت شکاف میان حکومت‌ها و ملت‌های مسلمان ایفا کرده و همواره تلاش کرده‌اند گفتمان‌های تمدن‌ساز اسلامی را در میان تصاویر ساختگی و القائات کاذب خود به مردم منطقه، به حاشیه ببرند.
بی‌تردید یکی از کارویژه‌های توافق اخیر ایران و عربستان سعودی می‌تواند، شکل‌گیری گفت‌وگوهای دینی میان نخبگان دو کشور در راستای شکل‌گیری امت واحده اسلامی باشد.
احیاء روابط تهران-ریاض نباید محصور در مناسبات سیاسی یا حتی اقتصادی طرفین شود، ضمن آنکه قویا بر این باور هستیم که نقش‌آفرینی همه کشورهای مسلمان، خصوصا ایران و عربستان سعودی در شکل‌گیری این منظومه تمدنی-دینی به طور طبیعی بر تمامی مناسبات آنها در همه ابعاد تاثیرگذار خواهد بود.
شکل‌گیری امت واحده اسلامی، خالق مناسبات راهبردی و الگوهای فرهنگی و رفتاری مشترک میان کشورهای منطقه خواهد بود و این همان رمز موفقیت جهان اسلام در برابر توطئه‌های پایان‌ناپذیر دشمنان محسوب می‌شود.
*رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی