جمعه ۳۰ شهريور ۱۴۰۳
با گذشت حدود هشت ماه از عملیات طوفان الاقصی و مقاومت اسطوره ای ملت مظلوم غزه در برابر جنایات وحشیانه رژیم صهیونیستی و پاسخ ایران به شرارت های آن رژیم در قالب عملیات وعده صادق، تحولات در منطقه غرب آسیا و محیط بین المللی وارد مرحله جدیدی شده است.
سرعت رخدادها و سیال بودن شرایط به گونه ای است که متخصصان و تحلیلگران برای ارزیابی وضعیت و سمت و سوی روندهای آتی با سوالات وابهامات زیادی مواجه هستند. در چنین وضعیتی شناخت بهتر شرایط پیش روی و اینکه جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشورهای اثرگذار در این رخدادها، سیاست خارجی خود را بر اساس چه مولفه هائی طراحی و عملیاتی کند، حائز اهمیت بسیار است.
برای تجزیه و تحلیل وضعیت کنونی با دقت نظری در سیر تحولات می توان به برخی از ویژگی هائی که با آن مواجه هستیم نظری افکند:
اولا همان گونه که اشاره شد حوادث یاد شده به فعال شدن کشورهای منطقه و قدرت های فرامنطقه ای منجر شده و هر یک از طرف ها تلاش می کنند امنیت ملی خود را با شرایط و اقتضائات جدید تطبیق دهند و منافع ملی حداکثری برای خود کسب کنند.
ثانیا به رغم اینکه اقدام ایران در پاسخ به شرارت های رژیم اسرائیل جنبه بازدارنده و دفاع مشروع از خود داشت اما جبهه مقابل ایران با محوریت آمریکا تلاش می کند از این موضوع، چالشی امنیتی و تهدید برای کشورها بیافریند و آنها را وارد همکاری ها و ائتلاف های جدید کنند.
ثالثا برخی از کشورهای منطقه که تنها به منافع خود می اندیشند با یک اشتباه محاسباتی درصدد آن هستند که از وضعیت بهم ریخته کنونی درجهت کسب امتیازهای بزرگ بهره برده و در مقابل با نرمش هائی در مقابل رژیم صهیونیستی، آنها را از تنگنا و گرفتاری کنونی نجات دهند که این مساله خطای راهبردی و ضربه ای بزرگ به ملت مظلوم فلسطین می باشد که در درازمدت به هیچ وجه به سود آنها نخواهد بود.
در چنین شرایطی، سوال مهم این است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چه برنامه و خط مشی ای را دنبال کند تا هم تحولات کنونی را مدیریت کند و هم از پیامدهای منفی احتمالی رخدادهای کنونی خود را مصون نگه دارد. در این رابطه مواردی چند قابل ذکر است:
- سیاست خارجی ایران باید در عین حال که عنصر اقتدار را به عنوان عامل ضمن امنیت و اقتدار در اختیار دارد لازم است چتر دیپلماسی خود را گسترده کند و با طراحی و ابتکار و گفت وگو با کشورهای منطقه و خارج از آن، پیامدهای ناشی از اقدام تنبیهی علیه رژیم صهیونیستی را کنترل کند و اجازه سوء استفاده و تهدید انگاری قدرت نظامی ایران را به کشورهای مختلف ندهد.
- در این رابطه سخنان اخیر وزیر امور خارجه کشورمان در جریان برگزاری سومین نشست ایرانی – عربی در تهران، حاوی نکات کاربردی قابل توجهی بود که می تواند به افزایش قدرت مانور و قدرت چانه زنی ایران در موضوعات مختلف سیاست خارجی کمک کند. مسائلی چون اعلام آمادگی ایران برای انجام گفت وگوهای جدی در خصوص موضوع هسته ای، پیشنهاد گسترش الگوی گفت وگو با همسایگان عربی به همه همسایگان و کشورهای منطقه و همچنین اهمیت مناسبات جدید ایران با عربستان سعودی و امکان همکاری فیمابین در خصوص موضوعات منطقه از موارد قابل ذکر در اقدامات جدید دیپلماتیک ایران است که می تواند مورد پیگیری قرار گیرد.
- با توجه به واکنش جهانی به جنایت های ضد بشری رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم غزه، برنامه ریزی و طراحی مناسبی صورت بگیرد و از ظرفیت های موجود خصوصا در مجامع بین المللی و حقوقی بهره برداری صورت بگیرد و اجماع سازی شود.
- نظر به اهمیت توانمندی های اقتصادی کشورهای منطقه و تاثیرگذاری آن در موضوعات سیاسی و بین المللی، مراقبت شود تا کشورهای دیگر از طریق همکاری های چندجانبه، ایران را از تحولات در محیط منطقه ای کنار نگذارند و به تهی شدن ایران از ظرفیت های راهبردی خصوصا در حوزه حمل و نقل و ارتباطات منجر نشود. به عبارت دیگر مراقبت کنیم که در تله مسائل امنیتی پرهزینه با هدف دور شدن از روندهای توسعه اقتصادی که برای ایران بسیار با اهمیت است قرار نگیریم.