دوشنبه ۰۵ آذر ۱۴۰۳
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
در شرایطی که تهران پس از حمله هفتم بهمن ۱۴۰۱ به سفارت جمهوری آذربایجان سعی در افتتاح مجدد این سفارت و عادی‌شدن روابط با باکو دارد، به نظر می‌رسد جمهوری آذربایجان همچنان درصدد سوء‌استفاده از سیاست مماشات ایران است. در جدیدترین مورد از سیاست‌های ضدایرانی علی‌اف، فرهیختگان خبر از تلاش جمهوری آذربایجان برای مصادره املاک دولتی ایران در باکو داد و نوشت: «بیش از دو سال پیش، دولت جمهوری آذربایجان اقدامات قابل‌تأملی را علیه ایران آغاز کرده که به دلیل برخی ملاحظات نادرست، با سکوت خبری در ایران همراه شده‌اند. این اقدامات شامل تعرض، پلمب و مصادره تعدادی از املاک دولتی ایران در باکو می‌شوند. ظاهرا باکو به‌منظور مصادره اراضی ایران دادگاه‌هایی نمایشی به بهانه‌های واهی برگزار کرده است و قصد دارد با مصادره املاک ایران، آنها را به کمیته دولتی املاک زیر نظر وزارت اقتصاد این کشور منتقل کند».
این روزنامه فاش کرد که املاک دولت ایران یا به‌طور کامل پلمب شده یا محدودیت‌هایی برای آنها ایجاد شده است که ازجمله این املاک که شامل هشت ملک و بالغ بر چند هزار متر‌مربع می‌شوند، می‌توان به ساختمان نمایندگی مقام معظم رهبری، ساختمان نمایندگی صداوسیما، ساختمان‌های جامعه‌المصطفی، ملک سابق بانک ملی، ملک دارای قرارداد طولانی‌مدت کمیته امداد، ساختمان مدرسه و ملک متعلق به رایزنی فرهنگی ایران اشاره کرد. البته منبع آگاهی که در جریان این دادگاه‌های جمهوری آذربایجان بود، در گفت‌وگو با «شرق» ضمن تأیید این خبر، بخشی از ادعاهای فرهیختگان را نادرست دانست و به «شرق» اطلاع داد روند دادگاه‌های آذربایجان برای مصادره اموال ایران، تنها محدود به دو سال اخیر نیست و حتی از دورانی پیش از سفارت سیدعباس موسوی (سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان) شروع شده است. این منبع آگاه، به «شرق» از کم‌کاری سفرای قبلی ایران در این زمینه خبر می‌دهد که به گفته او، باعث شده است طی دو دهه گذشته به شکل تدریجی سیاست ضدایرانی باکو علیه تهران کلید بخورد.
سعید صفاری هم دیگر کارشناسی بود که بر ادعای منبع آگاه «شرق» صحه گذاشت و در گفت‌وگویی تأکید کرد «روند مصادره اموال ایران در آذربایجان از سال‌ها پیش شروع شده است» و در ادامه گپ‌و‌گفت خود با «شرق» خبر داد که اکنون برخی از نهادهای جمهوری اسلامی ایران مانند نمایندگی مقام معظم رهبری در جمهوری آذربایجان تعطیل است که مسئولیت آن با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعلی‌اکبر اجاق‌نژاد بود و باکو ویزای وی را تمدید نکرد. کما‌اینکه وی به نماینده صدا‌و‌سیمای ایران در جمهوری آذربایجان نیز اشاره دارد که باکو برای او نیز ویزا صادر نکرد و قبل‌تر هم فشارهای متعددی از سوی جمهوری آذربایجان برای تعطیلی کمیته امداد ایران در این کشور وجود داشت.
البته به گفته این تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز، نهادهای دیگر وابسته به جمهوری اسلامی ایران نظیر هلال‌احمر، ساختمان رایزنی، بانک ملی و... وجود دارند که اکنون تحت فشار هستند، ولی اخبار و اطلاعات دقیقی از آنها در دسترس نیست. البته صفاری خبر تصمیم باکو برای مصادره هشت ملک ایران را که جزء خاک این کشور است، شوکه‌کننده می‌داند؛ چراکه به گفته او ضربه‌ای جدی به وجهه ایران خواهد خورد. تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز یادآور می‌شود: چون از این مسئله دو سال می‌گذرد، باید روشنگری لازم توسط نهادهای ذی‌ربط صورت بگیرد؛ چراکه این اتفاق به شکل مستقیم با امنیت و منافع ملی در ارتباط است و موضوعی فراتر از رقابت سیاسی، جناحی، حزبی و گروهی است.
در بخش دیگری از گزارش روزنامه وابسته به دانشگاه آزاد (فرهیختگان) گفته شده که مقامات جمهوری آذربایجان پس از حادثه مشکوک حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران در بهمن ۱۴۰۱ که توسط سرویس امنیتی باکو و در آستانه گشایش سفارت جمهوری آذربایجان در تل‌آویو انجام شد، با کمک لابی‌های داخلی خود، از فضای موجود برای امتیازگیری کلان از تهران استفاده کرده که خرید ملک مذکور برای سفارت از آن جمله است. این در حالی است که سابقه فعالیت سفارت جمهوری آذربایجان در تهران نشان می‌دهد این سفارتخانه همواره در حمایت مالی از گروه‌های تجزیه‌طلب نقش داشته و درآمدهای حاصل از ویزا را در اختیار این گروه‌ها قرار داده است. به همین دلیل، علی‌رغم لغو روادید از سوی ایران از سال ۱۳۹۰، باکو ویزا را برای ایرانی‌ها لغو نکرده و حتی مرز زمینی دو کشور را نیز به بهانه کرونا روی شهروندان خود مسدود کرده است. البته در همین زمان باکو برای ۳۰ کشور، ازجمله آلبانی که میزبان مقر سازمان مجاهدین خلق است، روادید را لغو کرده است.
احمد کاظمی نیز دیگر کارشناسی بود که در گفت‌وگوی خود با «شرق» روی همین موضوع تمرکز می‌کند و با قرائتی آسیب‌شناسانه از فضای سیاسی داخلی، به نقش مخرب لابی‌های جمهوری آذربایجان در کشور اشاره دارد که به دنبال تطهیر سیاست‌های مخرب باکو هستند. وی در تشریح این موضوع اضافه می‌کند که چگونه دو سال پیش لابی‌های باکو تلاش کردند تأکیدات چندباره مقام معظم رهبری در رابطه با فتنه ژئوپلیتیکی قفقاز را به مشکل عبور و مرور چند کامیون تقلیل بدهند. تحلیلگر ارشد مسائل اوراسیا با تأکید بر اینکه با نگاه منافع ملی باید تکلیف لابی‌های آذری و ارمنی در کشور مشخص شود، متذکر می‌شود که همین فعالیت لابی‌ها در کشور، شرایطی را به وجود آورده که جمهوری آذربایجان به یکی از مهم‌ترین نقاطی تبدیل شده که در ۱۵ سال اخیر بیشترین توطئه‌ها و ضربات امنیتی از مبدأ آنجا به جمهوری اسلامی ایران وارد شده است و اکنون کانون مراکز سایبری ضدایرانی رژیم صهیونیستی در منطقه‌ای در باکو قرار دارد.
در بخش مهمی از گفته‌های احمد کاظمی، وی حمله مسلحانه هفتم بهمن‌ماه ۱۴۰۱ به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران را هم از این جنبه مشکوک می‌داند که به نظر می‌رسد حمله مذکور با هماهنگی سرویس‌های امنیتی جمهوری آذربایجان و رژیم اسرائیل عملیاتی شده است؛ چراکه به باور او، حمله درست در آستانه زمانی صورت می‌گیرد که باکو تلاش‌هایی برای افتتاح سفارتش در تل‌آویو دارد که به ناگاه این حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران انجام می‌شود. با این تفاسیر، کاظمی تأکید و تصریح دارد که هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند ارتباط این دو موضوع را نادیده بگیرد و این ارتباط را اتفاقی بداند. با توجه به نکته یاد‌شده، مفسر ارشد مسائل اوراسیا یادآور می‌شود که ایران نباید دیپلماسی التماسی را در برابر جمهوری آذربایجان داشته باشد؛ چراکه دیپلماسی التماسی به گفته کاظمی درست برخلاف منویات و تأکیدات چندین‌باره مقام معظم رهبری درباره دیپلماسی مبتنی بر عزت، مصلحت و حکمت است. کارشناس ارشد حوزه قفقاز همچنین ضمن اشاره به سابقه طولانی فشارهای غیردوستانه و سیاسی دولت باکو به نهادهای ایرانی، این هشدار را هم می‌دهد که اگر خبر شوک‌آور روزنامه فرهیختگان درباره اقدامات باکو علیه املاک ایرانی صحیح باشد، انفعال در مقابل آن برخلاف دیپلماسی عزتمندانه مد‌نظر مقام معظم رهبری است./شرق