شنبه ۰۳ آذر ۱۴۰۳
پنج ماه پیش بود که وزارت امور خارجه با احضار سفیر روسیه در تهران، به بیانیه نشست وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و روسیه در نادیده‌گرفتن تمامیت ارضی ایران اعتراض کرد، اما این اعتراض کافی نبود و مسکو بار دیگر در همراهی با کشورهای عربی، مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه را زیر سؤال برد و در بیانیه ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه در مراکش، خواستار تصمیم‌گیری درباره این موضوع در دیوان دادگستری بین‌المللی شد. تکرار این همراهی نشان می‌دهد ادعای احترام به تمامیت ارضی ایران شاید برای روسیه تعریف خاصی پیدا کرده و در کنار کشورهای عربی بر مواضع مداخله‌جویانه خود اصرار دارد و اعتماد به این جمله «حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده است» که از زبان «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه رسانه‌ای شده، چندان قابل اتکا نباشد.
تیرماه امسال بود که در نشست مشترک روسیه و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، بیانیه‌ای امضا شد که در آن از تلاش‌های امارات برای راه‌حل مسالمت‌آمیز به منظور حل مسئله جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق گفت‌وگو‌های دوجانبه یا مجامع بین‌المللی حمایت شده بود؛ اما این موضوع با واکنش گسترده نخبگان سیاسی و کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مواجه و در نهایت منجر به احضار سفیر روسیه در ایران به وزارت امور خارجه شد. گویا واکنش‌ها و خشم افکار عمومی به همراهی روسیه با امارات در نادیده‌گرفتن تمامیت ارضی ایران چندان مؤثر نبوده و ادامه روند فعلی و یک تذکر تلفنی وزیر امور خارجه ایران و حتی احضار سفیر روسیه تغییری در تصمیم روسیه ایجاد نکرد.
این نگرانی از تبعات نقش‌آفرینی روسیه، صدای اصولگرایان را هم درآورده و برای اولین بار شاهد هستیم از روزنامه کیهان گرفته تا چهره‌های اصولگرا و نمایندگان مجلس اصولگرای یازدهم خواستار برخورد دیپلماتیک جدی با روسیه شده‌اند. تاکنون «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مطالب مندرج در بخشی از بیانیه ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه درباره جزایر سه‌گانه ایرانی را بی‌اساس خوانده و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در گفت‌وگوی تلفنی با همتای روس خود و در واکنش به این بیانیه، جزایر سه‌گانه ایرانی را جزء لاینفک تمامیت ارضی ایران دانسته، اما درنهایت دستگاه دیپلماسی به توضیح «حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده است و این سیاست رسمی مسکو هیچ‌گاه نباید مورد تردید قرار گیرد. ما در مذاکرات تنظیم بیانیه پایانی نشست مراکش به صراحت، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را مورد توجه قرار دادیم» قناعت کرده است. بدون اینکه تأکید شود تمامیت ارضی ایران شامل جزایر سه‌گانه هم می‌شود و روسیه حقی برای نادیده‌گرفتن این مهم ندارد.
در همین راستا با توجه به تبعات ادامه حاکم‌شدن چنین دیدگاهی در فضای بین‌الملل، در تعطیلی مجلس، بهارستان‌نشینان در فضای شبکه‌های اجتماعی مجازی به واکنش پرداختند و در این بین «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی با انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: «در برنامه هفتم، دولت به توسعه شهرستان بوموسی با محوریت جزایر سه‌گانه در زمینه‌های مختلف بازرگانی، اقتصاد دریامحور، آموزش عالی، درمانی و... مکلف شده است. این پاسخ عملی ایران به امارات است که با جدیت دولت در اجرا، همگان بوموسایی متفاوت را به‌عنوان بخشی از سرزمین مادری‌مان خواهند دید». قالیباف در ادامه نوشت: «روابط با روسیه بر اساس منافع ملی ایران و احترام متقابل تنظیم شده است. هرگونه ادعایی که قصد خدشه به تمامیت ارضی ایران را داشته باشد حتما خلاف این اصول است و از سوی ایران برخلاف این روابط ارزیابی شده و با پاسخ جدی مواجه خواهد شد». رئیس مجلس در پایان نوشت: «روسیه باید مراقب سوءاستفاده غرب از اشتباهاتش باشد».
مجتبی ذوالنوری نیز در واکنش به بخشی از بیانیه ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه گفت: ایران آمادگی دارد تعدادی معلم تاریخ و جغرافیا برای آموزش روس‌ها به روسیه اعزام کند که سطح اطلاعات آنها نسبت به تاریخ ایران و منطقه تقویت شده تا برای جلسات بعدی، حکام عرب هر انشای غلطی را به خورد آنان ندهند. وی ادامه داد: اگر حکام عرب سر سوزنی غیرت، شجاعت، شرف و عرق ملی دارند، سرزمین صددرصد عربی اسلامی غزه و فلسطین را حفظ کنند و قدمی برای نجات زن و کودک و ناموس‌شان از تهاجمات رژیم صهیونیستی بردارند. نایب‌رئیس مجلس تأکید کرد: حکام عرب چشم طمع‌شان را از جزایر سه‌گانه همیشه ایرانی بردارند چون خدنگ غیور مردان ایرانی هر چشم طمعی را کور خواهد کرد؛ پس خوب است از سرنوشت صدام عبرت بگیرند؛ خودشان هم می‌دانند که اگر همه حکام مدعی جزایر سه‌گانه را وزن کنند با یک لنگه پوتین صدام هم برابری ندارند. جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی خواستار واکنش جدی دستگاه دیپلماسی شد و نوشت: «از دستگاه دیپلماسی انتظار داریم پاسخ سیاسی و حقوقی لازم در قبال بیانیه روسی - عربی پیرامون جزایر سه‌گانه ایرانی را با قدرت و شجاعت اعلام نموده و اقدامات لازم در خنثی‌سازی این رفتار خلاف امنیت و منافع ملی را انجام دهند. این اقدامات جز ایجاد کاهش سطح روابط و تنش در منطقه حاصلی ندارد».
وحید جلال‌زاده نیز در واکنش به بیانیه نشست مجمع همکاری عرب و روسیه گفت: همه دانشمندان علم جغرافیا متفق‌القول بر این باورند که طبق اسناد رسمی و قدیمی جزایر سه‌گانه و خلیج فارس متعلق به جمهوری اسلامی است هیچ شک و شبهه‌ای از لحاظ علمی وجود ندارد که این جزایر متعلق به ایران است. وی ادامه داد: دولت امارات سال‌هاست که با توهم در پی مالکیت جزایر سه‌گانه است که جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها به این ادعاهای امارات پاسخ رسمی داده است منتهی دولت امارات در جلسات متعدد شورای همکاری خلیج فارس و جلسات با کشورها از جمله چین، روسیه، اروپا و آمریکا تلاش کرده که این بند را در قطع‌نامه‌ها بگنجاند. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی یادآور شد: هر بار که این قطع‌نامه‌ها صادر شده کارگزاران جمهوری اسلامی ایران اعم از دولت و مجلس شورای اسلامی آن را محکوم و رد کردند؛ اتفاقی که اخیرا رخ داده این است که کشورهای عربی با روسیه در نشستی بیانیه‌ای صادر کرده و در بندی از آن ادعایی درباره جزایر سه‌گانه ایرانی مطرح کرده‌اند که در آن مجمع روسیه هم بوده است.
جلال‌زاده ادامه داد: به نظر می‌آید وقتی اشتباهی تکرار می‌شود عمدی‌بودن آن تقویت می‌شود؛ روسیه دیگر مثل دفعه قبل نمی‌تواند بگوید که بیانیه را نخوانده و یا اطلاعی از این بند نداشته است. در ادامه واکنش‌ها هادی بیگی‌نژاد نماینده ملایر هم نوشت: «امارات و برخی کشورهای عربی برای چندمین بار راجع به جزایر سه‌گانه ادعاهای واهی داشته‌اند. به نظر می‌رسد که زبان مهربانی، لااقل با امارات می‌بایست تغییر کند». ابراهیم رضائی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز گفت: «بر سر تمامیت ارضی‌مان با هیچ کسی تعارف نداریم و جزایر سه‌گانه ما بخشی جدایی‌ناپذیر از خاک ایران بوده، هست و خواهد بود. اگر بنا بر توصیه برای مذاکره باشد ما هم روس‌ها را به مذاکره با ژاپن بر سر جزایر کوریل دعوت می‌کنیم». مجتبی محفوظی نماینده آبادان هم نوشت: «جهان فراموش نکند که شعار انقلاب شکوهمند ما نه شرقی نه غربی بود و هست. روس‌ها و کل دنیا بدانند ما به ذره ذره خاک و آب و فضای کشورمان حساسیم و به احد‌الناسی اجازه مداخله در تمامیت ارضی‌مان را نمی‌دهیم. حریف هم هرچه گنده‌تر برای ما هیجان‌انگیزتر است»./شرق