جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
به گزارش صد آنلاین ، آقای «میگل دیاز کانل» رئیس جمهور کوبا و هیئت همراه در روزهای ابتدایی آذرماه امسال به تهران سفر و با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی دیدار کردند. ملاقاتی که دو دهه بعد از سفر فیدل کاسترو به ایران صورت گرفت. رهبر انقلاب در این دیدار با اشاره به ظرفیت‌های فراوان سیاسی و اقتصادی دو کشور تأکید کردند: باید از این ظرفیتها برای تشکیل یک اتحاد و ائتلاف میان کشورهایی که در قبال زورگویی‌های آمریکا و غربی‌ها دارای موضع یکسان هستند، استفاده شود.»
رسانه KHAMENEI.IR به همین مناسبت در گفت‌وگو با آقای سید محمدهادی سبحانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در هاوانا، نگاهی به نکات مطرح شده در دیدار رئیس جمهور کوبا با رهبر انقلاب و سابقه و فرصت‌های موجود در روابط دو کشور داشته است.
باتوجه به اینکه سفر رئیس‌جمهور کوبا به ایران بعداز 22 سال اتفاق افتاد، ابتدا درباره تاریخچه‌ی روابط جمهوری اسلامی ایران و کوبا توضیح بفرمایید.
من لازم می‌دانم ابتدا از این نکته شروع کنم که از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رهبران انقلابی کوبا برای انقلابیون ایران کاملاً شناخته شده بودند. چون می‌دانید که انقلاب کوبا در سال 1959 میلادی به رهبری فیدل کاسترو به پیروزی رسید و یک رژیم وابسته به ایالات متحده به نام باتیستا را سرنگون کردند. از همان موقع شخصیت‌هایی مثل فیدل کاسترو و چگوارا در ایران برای انقلابیون شناخته شده بودند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در چند نوبت با آقای کاسترو ملاقات‌هایی داشتند. یک ملاقات در همان سفر 22 سال پیش، در اردیبهشت 1380 در تهران انجام شد. یک ملاقات هم در حاشیه‌ی اجلاس سران عدم تعهد در زیمبابوه در سال 1365 بوده است، در آن دیدار رهبر معظّم انقلاب فرمودند علی رغم فاصله‌ی جغرافیایی که این دو کشور با هم دارند، می‌توانیم روابط بسیار خوبی با همدیگر داشته باشیم.
می‌دانید که بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357، اولین هیئت سیاسی که جمهوری اسلامی به خارج از کشور اعزام می‌کند، به کوبا بوده است. وزیر خارجه‌ی وقت در هاوانا با آقای فیدل کاسترو ملاقات می‌کند و تقاضا می‌کند که ایران به عضویت جنبش عدم تعهد دربیاید. در مدت زمان کوتاهی بعد از آن، روابط دیپلماتیک ما مجدداً برقرار می‌شود و سفارتمان را در هاوانا افتتاح می‌کنیم. یعنی بیش از 44 سال است که با کوبا روابط دیپلماتیک برقرار کردیم.
نکته‌ی مهمی که می‌توانم اشاره کنم این است که در طول این چهل و اندی سال ما همواره از یک رابطه‌ی سیاسی بسیار عالی با کوبا برخوردار بودیم. علتش هم مواضع مشترک دو انقلاب در مبارزه با شیطان بزرگ و امپریالیسم آمریکا و اذناب و متحدینش بوده است. این مسئله، همکاری‌های گسترده‌ای را از نظر سیاسی در قالب سازمان‌های بین‌المللی و همکاری‌های منطقه‌ای و دو جانبه‌ای برقرار کرده است. پنج رئیس‌جمهور ما از کوبا بازدید رسمی داشتند؛ چه در زمان آقای فیدل کاسترو، چه در زمان برادرشان رائول کاسترو و چه در همین دوره‌ی اخیر در زمان آقای دیاز کانل.
بنابراین می‌خواهم بگویم که از نظر سیاسی همیشه سطوح بالای همفکری و هماهنگی را در راهکارهای دیپلماتیک در مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای و دو جانبه داشتیم. کوبا همیشه یکی از تکیه‌گاه‌های ما در سیاست خارجی در حوزه‌ی آمریکای مرکزی و کارائیب و آمریکای جنوبی بوده است. بنابراین از نظر سیاسی هیچ‌گونه مانعی برای توسعه‌ی روابط بین دو کشور وجود ندارد و این چیزی است که رهبران دو کشور در مقاطع مختلف بر روی آن تأکید کردند.
روابط دو کشور ایران و کوبا در زمینه‌ی سیاسی را خوب ارزیابی کردید در سایر زمینه‌ها مانند روابط اقتصادی و تجاری و علمی وضعیت چطور است؟
اولین همکاری‌های اقتصادی و تجاری ما با کوبا در حوزه‌ی علوم و فناوری شکل گرفته است و به خصوص در حوزه‌ی زیست فناوری یا همان بیوتکنولوژی. کوبا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های زیادی که در تربیت نیروی انسانی با هدایت فیدل کاسترو از ابتدای انقلاب داشته و همچنین تأمین زیرساخت‌های لازم، یکی از قطب‌های مهم فناوری‌های زیست بیوتکنولوژی در دنیاست.
من به عنوان مثال می‌گویم در جایی که بسیاری از کشورهای اروپایی ــ مثل فرانسه و آلمان ــ موفق نشدند در دوره‌ی همه‌گیری کرونا یک واکسن تولید کنند، ما می‌بینیم کشور کوبا در ظرف یک سال موفق شد پنج واکسن با کیفیت بسیار بالا برای کرونا تولید کند. این مسئله‌ی بسیار مهمی است.
اولین بار این را می‌خواهم تأکید کنم که ما اوایل دهه‌ی 80 شمسی، طی یک قراردادی واکسن هپاتیت بی و همچنین تکنولوژی ساخت آن را از کوبا وارد ایران کردیم. این اولین انتقال فناوری تولید واکسن در ایران پس از انقلاب است. کشورهای دیگر به ما واکسن فروختند ولی هیچ‌کدام فناوری‌های تولید واکسن را به ما انتقال ندادند و این پایه‌های علمی را برای ما به وجود آورد که در حوزه‌های بیوتکنولوژیک پیشرفت داشته باشیم.
در دوره‌ی اخیر، از سال 98 به بعد، قراردادهای جدیدی را برای انتقال فناوری یک سری از واکسن‌های مورد نیاز کشور از جمله واکسن پنوموکوک ــ که مربوط به دستگاههای تنفسی کودکان و اطفال می‌شود ــ با کوبا امضا کردیم که در حال اجرا و انتقال تکنولوژی است. همچنین در دوره‌ی کووید 19 هم در یک همکاری مشترک با طرف کوبایی موفق شدیم یک واکسن در انستیتو پاستور ایران به نام پاستوکووک را تولید کنیم و برای واکسیناسیون مردم خودمان استفاده کنیم. بنابراین بحث بیوتکنولوژی و انتقال فناوری‌های مربوطه، یکی از حوزه‌های بسیار مهم همکاری‌های ما و کوبا است.
در چند سال اخیر در حوزه‌های تجاری و صنعتی هم همکاری‌هایی داشتیم. به طور مثال ما در حوزه‌ی حمل‌ونقل ریلی چند سال پیش حدود 200 واگن راه آهن برای حمل بار مثل حمل سوخت، گندم، سیمان و مواردی دیگر را به کوبا دادیم. اعتبار 200 میلیون دلاری را برای این کشور برای اجرای خدمات فنی مهندسی در نظر گرفتیم. یک کارخانه‌ی تولید آرد توسط شرکتهای بخش خصوصی ما در هاوانا افتتاح شده است. حوزه‌های جدیدی که وارد همکاری شدیم، بحث‌های مربوط به بخش معدن و فولاد است. همچنین در حوزه‌ی کالاهای مصرفی مثل مواد غذایی و شوینده‌ها و کالاهایی که مورد استفاده‌ی روزانه‌ی مردم آنجاست، با طرف کوبایی کار می‌کنیم. در بخشهای دیگر هم همکاری‌های گسترده‌ای صورت گرفته که امیدواریم به نتیجه برسد.
مهمترین توافقاتی که در سفر اخیر رئیس‌جمهور کوبا به امضا رسید در چه حوزه‌هایی است؟
اگر بخواهم به توافقاتی اشاره کنم که در سفر اخیر مورد توجه قرار گرفت و اسنادش امضا شد، در حوزه‌ی بیوتکنولوژی یک متممی را بر قرارداد تولید واکسن پنوموکوک بین انستیتو پاستور ایران و انستیتو فینال کوبا به امضا رساندیم. همچنین برای تولید یک واکسن جدید و انتقال فناوری آن، توافقی را امضا کردیم. رئیس‌جمهور کوبا بازدید مفصلی از انستیتو پاستور تهران داشت که یکی از نمادهای همکاری‌های اصلی دو کشور است. در بخش کشاورزی، در بخش معدن، در بخش انرژی، در بخش بهداشت و سلامت و حوزه‌ی ارتباطات و آی تی، سندهای جدیدی را در این سفر به امضا رساندیم. اینها همه در کنار اسنادی است که در سفر جناب آقای رئیسی به کوبا در خرداد ماه امسال صورت گرفت و یک مجموعه‌ای را فراهم می‌کند که روابط دو جانبه با کوبا را در بخشهای مختلف سیاسی، اقتصادی و فناوری رو به جلو می‌برد.
مهمترین سندی که در تهران با طرف کوبایی به امضا رساندیم، سند تأسیس کمیته‌ی مشترک علمی و فناوری بین دو کشور است. این ایده‌ی رئیس‌جمهور محترم ما بود که در سفر خرداد ماه به هاوانا به رئیس‌جمهور کوبا پیشنهاد دادند. به این صورت که یک کمیته‌ی مشترک بین وزارت علوم و فناوری کوبا و معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری ایجاد بشود، برای اینکه از ظرفیت‌های دو کشور استفاده بشود. مثلاً طرف کوبایی در حوزه‌ی بیوتکنولوژی و طرف ایرانی در حوزه‌ی نانو فناوری بتوانند با همدیگر تبادلات علمی و فناوری داشته باشند. این به نظر من مهمترین سندی بود که امضا شد. متعاقب آن رئیس‌جمهور کوبا در همین سفری که در تهران داشت، از مجموعه‌ی تولیدات شرکتهای دانش‌بنیان در مرکز نمایشگاه‌های تهران بازدید کرد که بسیار تحت تأثیر قرار گرفت.
چه سازوکارهایی برای عملی شدن این توافقات در نظر گرفته شد؟
به نکته‌ی درستی اشاره کردید. بسیاری از توافقاتی که صورت می‌گیرد نیاز به پیگیری دارد. خوشبختانه نوع توافقاتی که ما با کوبا داریم بر اساس یک سازوکار مکمل انجام می‌شود. ما همواره در توافقات با کوبا یک حالت برد برد داریم. لذا خود این امر مهمترین تضمین‌کننده‌ی اجرایی شدن این توافقات است. توافقاتی نیست که به نفع یک طرف قرارداد باشد.
نکته‌ی بعدی که ما را به اجرای این توافقات سوق می‌دهد و تشویق می‌کند، بحث اقتصاد مقاومتی است. رئیس‌جمهور کوبا هم چند بار در صحبتهای خود با رهبر انقلاب اسلامی و همچنین در مذاکرات با رئیس‌جمهور محترم حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی، موضوع اقتصاد مقاومتی را مطرح کردند. کشورهایی که تحت تحریم‌های ظالمانه و یک‌جانبه‌ی آمریکا و متحدین غربی‌اش قرار دارند، مثل ایران و کوبا و بعضی کشورهای دیگر، برای مقابله با این تحریم‌ها چاره‌ای ندارند مگر اینکه تعاملات اقتصادی و تجاری خودشان را با یکدیگر افزایش بدهند. لذا این مطلب خودش یکی از موضوعاتی است که دو طرف احساس نیاز می‌کنند که بتوانند از ظرفیت اقتصادی همدیگر استفاده کنند. البته در اجرایی کردن این توافقات نقش دستگاههای اجرایی و سفارتخانه‌های دو کشور بسیار مهم است. من بسیار خوشبین هستم که ان‌شاءالله بتوانیم بخش عمده‌ای از این توافقات را اجرایی کنیم.
یکی از مسائل مورد توجه در ایران شخصیت آقای فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا است، از این منظر که انقلاب اسلامی ایران و انقلاب کوبا در جهت ضد امپریالیستی بودن اشتراک دارند، در این مورد بیشتر توضیح می‌دهید.
من دو نکته را می‌توانم اشاره کنم. اولاً انقلاب اسلامی ایران تقریباً بیست سال بعد از پیروزی انقلاب کوبا رخ داد. در زمانی که انقلاب در کشور ما پیروز شد، انقلابیونی در کوبا بودند، نسلی مانند آقای دیاز کانل که اکنون رئیس‌جمهور کوبا است، آن زمان جوان بودند. بر اساس مطالبی که خودشان می‌گفتند، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سقوط رژیم دیکتاتوری پهلوی، به آنها شجاعت بیشتری داده و آنها را به راه انقلاب خودشان امیدوار کرده است.
نکته‌ی بعدی این است که کوبا در این دوره‌ای که بیش از 60 سال از انقلاب آنها می‌گذرد و در این مدت درگیر تحریم‌های ظالمانه‌ی آمریکا بودند، هیچ وقت مسیر خودش را تغییر نداده است. این نکته مهمی است که کوبایی‌ها در انقلاب خودشان ثبات قدم داشتند. این به نظر من نکته‌ی بسیار کلیدی است که مورد توجه رهبر انقلاب اسلامی و مسئولین کشور قرار دارد.
یکی از موضوعاتی که رهبر انقلاب در دیدار رئیس‌جمهور کوبا بر آن تأکید کردند، تشکیل یک ائتلاف میان کشورهایی است که در قبال زورگویی‌های آمریکا و غربی‌ها موضع یکسانی دارند. به نظر شما همکاری در چه حوزه‌هایی میتواند در اولویت این ائتلاف ضد آمریکایی باشد و این ائتلاف چه نقشی در مسائل جهانی میتواند ایفا کند؟
بله، مسئله‌ی بسیار مهمی است. ببینید یک تعدادی از کشورهای دنیا، بازیگرهای بین‌المللی هستند که علاقه‌مندند استقلال داشته باشند و با مداخلات بیگانگان در امور داخلی خودشان مقابله می‌کنند، مثل جمهوری اسلامی ایران، کوبا و کشورهای دیگر. اینها یک باشگاهی را با عنوان کشورهای تحت تحریم تشکیل می‌دهند. این کشورها ظرفیت‌های بالای سیاسی و اقتصادی با هم دارند. بعضی از این کشورها در حوزه‌ی آمریکای جنوبی هستند و بعضی‌ها در آسیا و غرب آسیا هستند و بعضی‌ها در منطقه‌ی آفریقا. این کشورها هر کدام ظرفیت‌های اقتصادی خاصی از نظر منابع طبیعی و دیگر موارد دارند، این ظرفیتها را می‌توانند با همدیگر به اشتراک بگذارند.
وقتی این کشورها مبادلات تجاری با یکدیگر را افزایش بدهند، این مبادلات میتواند تحت تأثیر تحریم‌ها نباشد، یعنی سازوکارهایی مثل تهاتر بین خودشان برقرار کنند که نیاز به دلار نداشته باشد. این نکته سبب می‌شود حاکمیت دلار در سطح جهان تضعیف بشود. لذا اینها زمینه‌هایی است که کشورهای تحت تحریم را به هم نزدیک می‌کند. حالا بعضی از کشورها مثل جمهوری اسلامی ایران یا کوبا مواضع انقلابی دارند. بعضی از کشورها ممکن است به دلیل مشکلاتی که دارند، یک نوع وحشتی از قدرت امپریالیستی آمریکا داشته باشند. ولی وقتی ببینند که کشورهای دیگر به اینها کمک می‌کنند، آنها هم احساس استقلال بیشتری به دست می‌آورند و کم کم به نظرشان می‌رسد که ما هم می‌توانیم تأثیرگذاری خاص خودمان را در نظام بین‌الملل داشته باشیم و از این نظام تک قطبی و هژمون و سلطه‌ای که آمریکا ایجاد کرده، خارج بشویم. بتوانیم یک دنیای چند قطبی داشته باشیم که کشورها بر اساس ظرفیت‌های خودشان بتوانند آمال و حق تعیین سرنوشت خودشان را دنبال کنند.
رهبر انقلاب مواضع رئیس‌جمهور کوبا در مسائل جهانی و به ویژه در مسئله فلسطین را همسو با نگاه جمهوری اسلامی ایران دانستند. کوبا و رئیس‌جمهور آن چه دیدگاهی درباره حوادث جاری غزه دارند؟
جالب است بدانید زمانی که در سال 1948 میلادی توافقی در سازمان ملل برای تأسیس دولت جعلی صهیونیستی در فلسطین شکل می‌گیرد، کوبا با اینکه آن زمان کشور انقلابی نبوده، تنها کشوری در حوزه‌ی آمریکای جنوبی بوده که به این قطعنامه رأی منفی می‌دهد. بعد از پیروزی انقلاب هم به دلیل شعارهای آزادی‌خواهانه‌ای که دولت کوبا در قبال کشورهای امپریالیستی داشته، از مواضع اصولی کشورها در مسئله‌ی فلسطین حمایت می‌کرده است. همین باعث شده که در اوایل دهه‌ی 1970 میلادی، کوبا روابط دیپلماتیک خودش را با رژیم صهیونیستی قطع می‌کند. از آن زمان تا به حال که بیش از 50 سال می‌گذرد، رژیم صهیونیستی سفارتی در کوبا ندارد و بالعکس. کوبا در تمامی این مدت، در مواضع رسمی و اعلامی خود و به خصوص در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای از آرمان فلسطین حمایت کرده است. این آرمان این است که فلسطینی‌ها باید یک دولت مستقل از خودشان داشته باشند و از حق تعیین سرنوشت برخوردار بشوند.
پیرامون وقایع اخیر غزه، از هفت اکتبر و در این دوره‌ی جدید، دولت کوبا همواره حمایتش را از مردم فلسطین و مردم مظلوم غزه اعلام داشته، نسل‌کشی و جنایت‌های ارتش رژیم صهیونیستی را محکوم کرده است. ما هر روز شاهد تظاهرات متعددی از سوی دانشجویان، دانش‌آموزان و اقشار مختلف در سرتاسر کوبا علیه رژیم صهیونیستی و دولت آمریکا هستیم. دولت کوبا رسماً اعلام کرده که از نظر ما دولت آمریکا حامی اصلی رژیم صهیونیستی است و اگر حمایت آمریکا نبود، اسرائیل به هیچ وجه نمی‌توانست در مقابل فلسطینی‌ها مقاومت کند. بنابراین همیشه از آرمان فلسطینیان حمایت کرده‌اند.
در آخرین اقدامی که اتفاق افتاد، آقای دیاز کانل به همراه همسرشان و بسیاری از مسئولین عالی رتبه‌ی کوبایی، در یک راهپیمایی در هاوانا در حمایت از مردم غزه و فلسطین شرکت کردند. فکر می‌کنم شاید اولین موردی بود که رئیس‌جمهور یک کشور در حوزه‌ی آمریکای لاتین چنین اقدامی را برای حمایت از آرمانهای فلسطین انجام داده است. بنابراین روابط کوبا با فلسطین یک روابط سنتی و ریشه‌دار است و از آرمانهای مردم فلسطین حمایت می‌کند.
یک نکته‌ی جالبی را برای شما بگویم. دولت کوبا الان 31 سال ممتد و مستمر است که قطعنامه‌ای را در سازمان ملل در مجمع عمومی به رأی می‌گذارد مبنی بر مخالفت با تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا علیه کوبا. در این 31 سال، تمام کشورهایی که عضو مجمع عمومی هستند، همواره به طرفداری از کوبا به این قطعنامه رأی مثبت داده‌اند و فقط دو کشور داشتیم که رأی مخالف دادند و می‌گویند تحریم‌های کوبا ادامه پیدا کند. یکی دولت آمریکاست که این تحریم‌ها را ایجاد کرده و یکی هم دولت جعلی رژیم صهیونیستی است. بنابراین این به خوبی میتواند نشان بدهد که نوع روابطی که اینها با هم دارند در چه وضعیتی است.
درباره دیدار اخیر رئیس‌جمهور کوبا با رهبر انقلاب چه نکات دیگری مطرح است؟
من فقط این نکته را می‌خواهم اشاره کنم، این دیدار واقعاً در یک فضای بسیار گرم و صمیمی انجام شد. طرف کوبایی به رهبر انقلاب اسلامی به عنوان یک شخصیت بزرگ انقلابی تاریخ اخیر دنیا نگاه می‌کند. دیدار با ایشان را یکی از افتخارات بزرگ خودش دانست و می‌گفت که ما سالها منتظر این دیدار بودیم. بر این نکته که هر دو کشور انقلابی هستند تأکید داشتند.
بخشی از فضای دیدار بسیار احساسی بود از این جهت که دو طرف به عنوان دو انقلاب، دیدگاه‌های خودشان را در مورد مسائل مختلف نظام بین‌الملل و مسائل منطقه‌ای به اشتراک گذاشتند. هم‌پوشانی این مواضع به نظر من خیلی مهم بود. مهم این بود که آقای دیاز کانل همان‌جایی نشسته بود که فیدل کاسترو 22 سال پیش با رهبر انقلاب اسلامی دیدار کرده بود. آقای دیاز کانل در این ملاقات تمام صحبت‌هایی را که آقای فیدل کاسترو در آن ملاقات مطرح کرده بود، مجدداً بازگو کرد و این واقعاً یک فضای بسیار مثبتی را در این ملاقات به وجود آورد.
4461/ی