جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
اگر چه فضای ضدایرانی مقوله تازه‌ای نیست و همواره با شدت و ضعف در عرصه سیاست خارجی وجود داشته است، اما برخی اقدامات طی روزهای اخیر می‌تواند دایره تنش در منطقه را به نقطه حساسی بکشاند. مصوبه مجلس نمایندگان آمریکا برای بلوکه کردن مجددا اموال ایران در بانک های قطر اگر چه برای عملی شدنش راه زیادی در پیش دارد، اما نقطه آغاز بر روندی خواهد بود که سلسله واکنش‌ها جدی را به همراه خواهد داشت. شاید در بدیهی ترین شکل ممکن، عملا تنش تهران – واشنگتن به نقطه غیرقابل مدیریت برسد. اگر آنگونه که برخی رسانه های داخلی (کیهان) گفته‌اند، مسدودسازی دارایی های ایران در قطر به حملاتی در منطقه منجر شود، باید امکان تحقق هر سنارویویی را محتمل دانست. خاصه آنکه بعد از هفتم اکتبر، شکنندگی وضعیت منطقه به اوج خود رسیده است و کوچک ترین اقدامی می‌تواند بیشترین و جدی ترین تبعات را به دنبال داشته باشد.
البته در حوزه میدانی هم وضعیت شکننده تر گزارش می‌شود. در همین راستا روز شنبه روابط عمومی کل سپاه در اطلاعیه‌ای از شهادت دو پاسداران خود به نام های محمدعلی عطایی شورچه و پناه تقی زاده در سوریه به دلیل حملات اسرائیل خبر داد. یک روز بعد از آن هم، مرکز فرماندهی نیرو‌های ایالات متحده در خاورمیانه (سنتکام) دیروز یکشنیه طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس مدعی شد که «پهپاد ایرانی اطراف ناو هواپیمابر آمریکایی آیزنهاور که اکنون در خلیج فارس است، به‌طور غیر حرفه‌ای و نا ایمن در حال گشت‌زنی بوده است.» به گفته ایسنا، سنتکام در ادامه ادعا کرد که یک هواپیمای حاضر در ناو این پهپاد را رهگیری کرده است. البته در ادامه این پیام قید شده که، نیروی دریایی ایالات متحده به پرواز و کشتیرانی خود در مناطقی که قوانین بین‌المللی اجازه دهد، ادامه خواهد داد.
همچنین یک مقام دفاعی آمریکا در گفت‌وگو با شبکه الجزیره تاکید کرد که، «اقدامی توسط ایالات متحده در سرنگونی و انهدام پهپاد ایرانی صورت نگرفته است و آنها در واکنش به این اتفاق (حضور پهپاد)، تنها آن را رصد کرده‌اند.» البته این مقام آمریکایی مدعی شد که این اقدام ایران برای ارسال پهیاد در نزدیکی ناو، مانع از برخاستن و فرود سالم هواپیما‌های ما در آیزنهاور شد. پیشتر، ارتش جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده بود سامانه‌های اشراف اطلاعاتی نیروی دریایی ارتش، ناوگروه هواپیمابر آیزنهاور آمریکا را رهگیری و مورد شناسایی قرار دادند. ایران اعلام کرده حضور ناوگروه هواپیمابر آیزنهاور نه تنها تغییری در روند امنیت منطقه ایجاد نمی‌کند بلکه باعث ایجاد تنش و ناامنی در منطقه می‌شود.
همزمان ارتش انگلیس دیروز (یکشنبه) ادعا کرد که «یک انفجار احتمالی» در یکی از مسیرهای مهم کشتیرانی در سواحل یمن رخ داده است. خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس در این باره گزارش داد که مرکز عملیات تجارت دریایی ارتش انگلیس به دریانوردان هشدار داد که این حادثه در تنگه باب‌المندب که دریای سرخ را به خلیج عدن متصل می‌کند، رخ داده است. این مرکز همچنین گفت که فعالیت پهپادی نیز در این منطقه گزارش شده است. روزنامه عبری یدیعوت آحارونوت به نقل از یک منبع امنیتی مدعی «ناکام ماندن تلاش برای انجام یک حمله در دریای سرخ» شده است. به موازات آن، منابع رسانه‌ای بعد از ظهر دیروز (یکشنبه) از حمله راکتی به پایگاه ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا در حسکه سوریه خبر دادند. شبکه خبری المیادین در این باره اعلام کرد که صدای چند انفجار از داخل پایگاه ائتلاف بین‌المللی در فرودگاه «خراب الجیر» در شمال حسکه شنیده شد.
سفر بوسعیدی در میانه تنش
در چنین شرایطی سفر شب گذشته سید بدرالبوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان به ایران از جهات مختلف حائز اهمیت خواهد بود. شاید مسقط در راستای نقش سنتی خود به دنبال میانجی‌گری بین تهران و واشنگتن با هدف کنترل و مدیرت مناقشات کنونی باشد یا در سوی دیگر به دلیل نگرانی از تعمیم و تسری جنگ حماس و اسرائیل به کل منطقه خاورمیانه، عمانی‌ها به صورت مستقل به دنبال رایزنی با تهران باشند. البته در یک گزاره احتمالی دیگر، شاید وزیر امور خارجه عمان حامل پیامی از سوی آمریکایی‌ها برای تهران باشد. اما دلیل و هدف این سفر بوسعیدی به تهران هرچه که هست، باید اذعان داشت که موضوع ان قدر مهم بوده که رئیس دتگاه سیایت خارجی عمان را به تهران کشانده است.
این در حالی است که حسین امیرعبداللیهان و بدر البوسعیدی، وزیران امور خارجه ایران و عمان روز جمعه گذشته نیز به صورت تلفنی در مورد آخرین تحولات غزه رایزنی و گفت‌وگو کردند. امیرعبداللهیان در این گفت‌وگوی تلفنی از سرگیری حملات اسرائیل علیه مردم غزه را نشان دهنده بی‌توجهی به درخواست‌های بین‌المللی و افکار عمومی جهان دانست. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از ضرورت تلاش‌های همه کشورهای اسلامی برای متوقف کردن این جنایات گفت و در ادامه هشدار داد که، در سفر هفته گذشته‌ام به بیروت از رهبران مقاومت شنیدم، در صورت از سرگیری حملات رژیم اسرائیل، پاسخ مقاومت پشیمان‌کننده و سخت‌تر از قبل خواهد بود. وزیر خارجه عمان نیز در این گفت‌وگو شعله‌ور شدن مجدد جنگ و توسعه آن را در منطقه تأسف‌بار خواند. طرفین هچنین بر ضرورت آتش‌بس پایدار و ارسال گسترده کمک‌های انسانی و اقدامات مؤثر جامعه جهانی به این منظور تأکید کردند. البته قرار بود که وزیر امور خارجه عمان عصر دیروز راهی تهران شود که این سفر با تأخیر به شامگاه یکشنبه کشیده شد. لذا تا لحظه تنظیم گزارش خبری از این سفر، محور مذاکرات و نشست مشترک امیرعبداللهیان و بوسعیدی مخابره نشد./شرق