دوشنبه ۰۵ آذر ۱۴۰۳
نویسنده: رمان سوانسکی، روزنامه‌نگار مستقل و عضو اتحادیه روزنامه‌نگاران مسکو
تمام دنیا بیش از یک ماه است که فاجعه رخ‌داده در فلسطین و اسرائیل را از نزدیک دنبال می‌کند.
قبل از اینکه به موضوع اصلی مقاله برسیم، باید متذکر شویم که در خاورمیانه همه‌چیز بهسمت و سوی یک جنگ بزرگ پیش می‌رود. بر اساس آخرین آمار تعداد قربانیان جنگ از ده هزار نفر فراتر رفته و این در حالی‌ست که در میان قربانیان عمدتا غیر نظامیان، زنان، کودکان و سالمندان را تشکیل می‌دهند.
در این مناقشه اسرائیل به استفاده از انواع سلاح‌های ممنوعه علیه فلسطینیان را آغاز کرده، از جمله بمب‌های فسفری که در کنوانسیون بین‌المللی ممنوع اعلام شده است. نیروهای اسرائیلی بمباران گسترده مناطق مسکونی در نوار غزه را شروع کرده‌اند. ظاهرا اسرائیلی ها با این کار می‌خواستند به حقوق بین‌الملل پشت پا بزنند.
در عمل، تمامی کشور های مسلمان تجاوزات و بمباران گسترده مناطق مسکونی فلسطینیان توسط اسرائیل را محکوم کردند و تظاهرات متعددی در سرتاسر جهان در حمایت از مردم فلسطین برگزار شد. اما تنها یک کشور مسلمان – یعنی جمهوری آذربایجان – از مردم فلسطین نه‌تنها حمایت نکرد، بلکه آنان را محکوم کرد، فلسطین را تروریست خطاب کرد و از اسرائیل حمایت کرد.
در اینجا برخی از جنبه‌های همبستگی و اتحاد جمهوری آذربایجان و اسرائیل را بررسی می‌کنیم.
باید بدانیم سازمانی با نام سازمان همکاری اسلامی وجود دارد که تا سال ۲۰۱۱ با نام سازمان کنفرانس اسلامی شهرت داشت. مقر این سازمان اکنون در شهر جده است. همانطور که تاریخ این سازمان نشان می‌دهد، جمهوری آذربایجان بسیار زیرکانه از فرصت‌های سازمان همکاری اسلامی استفاده کرد و در عین حال با اسرائیل نیز همکاری تنگاتنگی برقرار کرد. روابط بین باکو و تل‌آویو عملا به رابطه دو کشور متحد تبدیل شد و آذربایجان اولین کشور مسلمانی شد که تابوی افتتاح سفارت در اسرائیل را شکست.
به‌طور خلاصه باید یادآور شویم که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و شروع استقلال آذربایجان، این کشور در سی سال گذشته فعالانه از عامل همبستگی اسلامی برای مشروع جلوه دادن تجاوزات مکرر و پاکسازی خود علیه ارامنه جمهوری قرهباغ استفاده کرده است. سازمان همکاری اسلامی بارها قطعنامه‌هایی را در جهت حمایت از جمهوری آذربایجان و بر اساس اصول همبستگی اسلامی صادر کرده است. در تمامی این سال‌ها جمهوری آذربایجان فعالانه با اسرائیل نیز تعامل داشته است. دولت اسرائیل در این سال‌ها نیز اهداف ژئوپلیتیکی خود را در منطقه دنبال کرده که یکی از اصلی‌ترین آنها محاصره و ایجاد موانع متعدد در اطراف ایران با هدف شکست جمهوری اسلامی ایران در آینده است. علاوه بر این اسرائیل در سال‌های اخیر در تجهیز جمهوری آذربایجان به انواع سلاح‌های پیشرفته و مدرن‌ترین تجهیزات نظامی بسیار فعالانه عمل می‌کند.
در جریان تجاوز جمهوری آذربایجان به جمهوری قرهباغ در سال‌های 2016، 2020 و ۲۰۲۳ اسرائیل به هر نحو ممکن باکو را در تجاوز و کشتار جمعی ارامنه یاری کرد. در سال ۲۰۲۰ در جریان تجاوز به قرهباغ، یکی از بستگانم در اثر اصابت یک موشک اسرائیلی به قرهباغ کشته شد و پسر یکی از دوستانم که فقط ده روز از خدمت سربازی‌اش گذشته بود توسط یک پهپاد اسرائیلی درگذشت. این پهپاد اسرائیلی به گروهی از سربازان جوان هنگام صرف ناهار حمله کرد و اردوگاه آموزشی آنان بسیار دورتر از میدان جنگ بود.
نوزده سپتامبر ۲۰۲۳ آذربایجان با نقض توافق آتش‌بسی که در ۹ نوامبر ۲۰۲۰ وضع شده بود، به‌عنوان یک کشور پیمان‌شکن به قرهباغ کوهستانی که تحت محاصره بود حمله کرد. (باید یادآور شوم که ارامنه قرهباغ به مدت ۹ ماه از ۱۲ دسامبر ۲۰۱۲ تحت محاصره بوده‌اند).
نیروهای حافظ صلح روسیه که قرار بود از این نوع تجاوزات جلوگیری کنند هیچ‌گونه اقدام موثری برای جلوگیری از آن انجام ندادند. این در حالی است که در اوت ۲۰۰۸ هنگامی که نیروهای گرجستان به اوستیای جنوبی تجاوز کردند، نیروهای روسیه از این تجاوز جلوگیری کردند و گرجستان را مجازات کردند. اما در قرهباغ نقش صلح بانان روسی به ناظر تقلیل پیدا کرد.
نتیجه تهاجم بدون مجازات جمهوری آذربایجان، پاکسازی کامل قومی ارامنه قرهباغ کوهستانی بود. بیش از۱۰۰ هزار ارمنی مجبور به ترک فوری خانه‌های خود شدند و تمام دارایی و سرزمین خود را به دولت جمهوری آذربایجان که مانند بربرهای قرن ۲۱ هستند تحویل دادند.
بسیاری از رسانه‌های خارجی مقالات تحلیلی منتشر کردند که در آن حقایقی از کمک بزرگ اسرائیل به آذربایجان در زمان تجاوز به ارامنه قرهباغ کوهستانی را اثبات می‌کرد. برخی رسانه‌های خارجی – و حتی رسانه‌های اسرائیلی – مستقیما تل‌آویو را به دست داشتن در نسل‌کشی و پاکسازی نژادی کامل ارامنه قرهباغ متهم کردند.
علاوه بر حمایت‌های نظامی و اطلاعاتی اسرائیل از جمهوری آذربایجان فضای سایبری هم نیز جزئی از حمایت های اسرائیل از آذربایجان به شمار می‌رود. منابع امنیتی اسرائیلی و ارمنستانی اطلاع دادند که غیر از گروه ان اس او (NSO Group)، در سال‌های اخیر دیگر گروه‌های سایبری اسرائیلی به کمک آذربایجان آمده‌اند.
پهپادهای هارون۱ و Aeronautics و همچنین پرتابگرهای موشکی ساخت IMU به موفقیت نظامی باکو در جنگ قبلی یعنی در سال 2020 کمک شایانی کردند. اسرائیل طی دهه گذشته ۱۰ میلیارد دلار تجهیزات نظامی به آذربایجان فروخته و در ازای این تسلیحات، نفت باکو را خریداری کرده و از خاک این کشور به عنوان مرکز اطلاعاتی علیه ایران استفاده کرده است.
بر اساس گزارش نشریه فرانسوی Intelligence Online حمایت اسرائیل از جمهوری آذربایجان در موفقیت عملیات علیه قرهباغ کوهستانی در ۱۹ و ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است.
بر اساس نوشته این نشریه «بیشتر از ترکیه، ارتش اسرائیل و سازمان های اطلاعاتی اسرائیل در تسخیر سریع این منطقه به آذربایجان کمک کردند.»
آن طور که این نشریه فرنسوی ادعا می‌کند، ایال زمیر، مدیر کل وزارت جنگ اسرائیل تنها چند روز قبل از شروع عملیات علیه قرهباغ کوهستانی، به باکو سفر می‌کند و رایزنی‌هایی با مقامات باکو برای این حمله با مقامات آذربایجان می کند.
منابع موثقی وجود دارد که اکثر پهپادها در قرهباغ توسط متخصصان اسرائیلی کنترل می‌شدند. چند سال پیش به همین دلیل حتی یک رسوایی در رسانه‌ها به راه افتاد. رسانه‌ها اطلاعاتی درباره مشارکت متخصصان اسرائیلی در زمینه استفاده از پهپادها در قرهباغ ارائه دادند. دولت اسرائیل اطلاع داد که این قضیه را بررسی می‌کند اما خیلی زود آن را لاپوشانی کرد.
حقایق ذکر شده اثبات می‌کند که جامعه جهانی و به‌ویژه دولت ارمنستان موظف هستند تا بدون رعایت هر گونه آداب دیپلماتیک، دولت اسرائیل را به نسل‌کشی جدید ارامنه قرهباغ کوهستانی و پاکسازی قومی متهم کنند.
در اینجا ذکر برخی از حقایق مفید خواهد بود که اسرائیل در جنگ اوکراین علیه روسیه فعالانه به اوکراین کمک می‌کند. تعداد قابل توجهی از موشک ها و پهپادهایی که رژیم کی‌یف علیه روسیه استفاده می‌کند، به‌صورت رسمی توسط تل آویو تامین می‌شود.
آپتی علائدینوف، فرمانده یگان ویژه «آخمت» جمهوری چچن اخیرا اعلام کرده بود که حدود هزار متخصص نظامی اسرائیلی که در طرف اوکراین علیه روسیه می‌جنگند، محل استقرار خود را ترک کرده‌اند و به کشور خود بازمی‌گردند.
در مسئله فلسطین، جمهوری آذربایجان به‌صورت کامل جانب اسرائیل را گرفت و نه‌تنها به اصول همبستگی اسلامی، بلکه به عدالت تاریخی در رابطه با فلسطین نیز خیانت کرد.
بر خلاف کل جهان اسلام و به‌ویژه همسایه جمهوری آذربایجان – یعنی ایران – که آشکارا در کنار مردم فلسطین قرار گرفته‌اند، جمهوری آذربایجان چندین‌بار حمایت خود را از اسرائیل اعلام و حماس را محکوم کرده است. این مطلب در ابتدا از طریق کارگروه روابط بینالمجالس آذربایجان و اسرائیل اعلام شد: «آذربایجان در این دوران سخت در کنار مردم اسرائیل است.» یک روز بعد در باکو وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان بیانیه‌ای دیگر صادر کرد. این بیانیه فقط حاوی کلماتی کلی بود که خشونت علیه غیرنظامیان در منطقه درگیری اسرائیل و فلسطین را محکوم می‌کرد. با این حال مختار ممدوف، سفیر باکو در اسرائیل اقدامات حماس را به شدت محکوم کرد و حمایت آذربایجان از اسرائیل را صریحا اعلام کرد. به این ترتیب سفیر این کشور نسل‌کشی اسرائیل علیه مردم فلسطین را وجاهت بخشید.
به مدت چند روز در باکو، به نشانه همبستگی و حمایت از اسرائیل برج‌های شعله به رنگ پرچم اسرائیل مزین شد. در پشت پرده این جنگ، رسانه‌های آذربایجانی به دستور رژیم علی‌اف شروع به انتشار مقالات ضد فلسطینی، ضد ایرانی و ضد ارمنی کردند که دراین مقالات ایران به سازمان‌دهی تحریک‌آمیز علیه اسرائیل با اتهامات بی‌اساس متهم شده بود. در این مقالات تاکید شده بود که ایران از حماس به‌صورت کامل حمایت مالی می‌کند. علاوه بر این، آذربایجان یاسر عرفات، رهبر فقید فلسطین و همه مردم فلسطین را به همدردی با ارامنه متهم می‌کند.
این سیاست بار دیگر دوگانگی رژیم باکو با رهبری علی‌اف را ثابت می‌کند و نشان می‌دهد که علی‌اف با حیله‌گری از عوامل اسلامی برای اهداف ژئوپلیتیک خود استفاده می‌کند. حمایت جمهوری آذربایجان از اسرائیل به معنای خیانت کامل باکو به سازمان همکاری اسلامی‌ست. این خیانت قبلا مورد توجه میلیاردها مسلمان در جهان و به‌ویژه در جهان عرب بوده است. در بسیاری از کشورهای مسلمان در شبکه‌های اجتماعی بحث‌های متعددی درباره این موضوع وجود دارد. بسیاری از مسلمانان به‌ویژه مسلمانان ایران، سوریه، لبنان، مصر و عربستان سعودی به دولت‌های خود پیشنهاد می‌کنند که جمهوری آذربایجان را به‌دلیل خیانت به فلسطین و حمایت بی‌چون و چرای از اسرائیل از سازمان همکاری اسلامی اخراج کنند.
مترجم: سید عرفان لاجوردی
منبع/دیپلماسی ایرانی