جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
تصویب طرح اخذ عوارض از صادرات مواد خام و نیمه‌خام صنایع معدنی، نفتی، گازی و پتروشیمی در کمیسیون تلفیق مجلس و لغو آن چند روز پس از تصویب، واکنش‌های دوگانه‌ای در پی داشت؛ شماری خرسند بودند و شماری دیگر معترض. تجارت‌نیوز در گفتگو با هر دو طیف ابعاد گوناگون این طرح را بررسی می‌کند.
گروهی که از ارزان تمام شدن انرژی یارانه‌ای اختصاص‌یافته به این صنایع دل خوشی ندارند، می‌گویند اخذ این عوارض به‌جاست. کامران وکیل، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران، از جمله موافقان اخذ عوارض است. او در گفتگو با تجارت‌نیوز می‌گوید: بیلت، بلوم، اسلب در گروه محصولات نیمه‌خام فولادی قرار می‌گیرند که به پنج درصد از صادرات آنها عوارض اختصاص داده شده است.
وی می‌افزاید: دولت حق دارد از صادرکنندگان این اقلام عوارض بگیرد، زیرا در تولید این صنایع انرژی زیادی مصرف می‌شود و این انرژی با یارانه دولتی در اختیار آنها قرار می‌گیرد و ارزان تمام می‌شود. در ازای دریافت این انرژی ارزان، پرداخت پنج درصد عوارض بر صادرات هزینه گزافی به آنها تحمیل نمی‌کند. همین واگذاری انرژی ارزان به صنایع است که اسباب کمبود گاز در فصول سرد را فراهم می‌آورد.
وکیل همچنین تصریح می‌کند: درست این است که دولت نه آن یارانه را به تولیدکنندگان اقلام یادشده بدهد و نه این عوارض پنج درصدی را بگیرد.
در همین حال همان‌طور که انتظار می‌رفت، تولیدکنندگان محصولات فولادی روی خوشی به این طرح نشان ندادند.
بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در واکنش به ادعای منصفانه بودن وضع عوارض پنج درصدی به صادرات بیلت، بلوم و اسلب به تجارت‌نیوز می‌گوید: تولید در هر کشوری مزایا و معایب نسبی دارد و سرمایه‌داران بر اساس همان مزایا سرمایه‌گذاری می‌کنند. در ایران هم ارزان بودن گاز و برق مزیت است و اگر بخواهند این مزایا را بگیرند در حالی که معایب همچنان برقرار است، تولید صرفه اقتصادی را از دست می‌دهد.
سبحانی ادامه می‌دهد: تولید فولاد در ایران با انرژی یارانه‌ای انجام می‌شود، اما در همین حال تولیدکنندگان بهره 25 درصدی در تامین سرمایه را متحمل می‌شود. اگر قرار است نرخ انرژی بدون اختصاص یارانه‌ها محاسبه شود، پس نرخ بهره تسهیلات بانکی هم باید کاهش یابد.
با همه اینها طرح اخذ عوارض از صادرات مواد خام و نیمه‌خام صنایع معدنی، نفتی، گازی و پتروشیمی چند روز پس از تصویب و پیش از آنکه به صحن مجلس وارد و درباره آن رای‌گیری شود، لغو شد. سعید عسکرزاده در گفت‌وگو تجارت‌نیوز می‌گوید: تا زمانی که این طرح در صحن مجلس به رای‌گیری گذاشته نشود، نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر کرد.
در همین حال صادرکنندگان در تلاش برای هر چه ساکت ماندن این طرح در نطفه هستند. سیدحمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: عوارض لغو نشده و به 0.5 درصد کاهش پیدا کرده است. البته درصد هستیم همین رقم را هم به صفر تقلیل دهیم تا پایه‌ای برای افزایش در سال‌های پیش رو نباشد و کمیسیون صنعت و انرژی هم قول‌هایی برای اصلاح این عوارض داده‌اند.
رقابت دولتی‌ها و صادرکنندگان بر اخذ عوارض از صادرات تاکنون به برد صادرکنندگانی تمام شده که خود را کانال ورود ارز به کشور و عرصه فعالیت خود را جایگاه توسعه صادرات می‌دانند. این صادرکنندگان از سویی دیگر و از جانب وزارت صمت در فشار بازگشت ارز حاصل از صادرات هستند که البته از آن ناحیه هم تغییر محسوسی در عملکرد آنها دیده نشده است.
با این تفاسیر دولت برای تامین ارز و بودجه باید به منبعی دیگر به جز درآمدهای صادراتی متوسل شود.