ایجاد اوپک گازی توسط ایران و روسیه

 پس از پیشنهاد مسکو که سال گذشته توسط ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، برای ایجاد یک هاب گاز در ترکیه مطرح شد، تهران نیز ابتکار مشابهی را ارائه کرده است. جاه طلبی ابتکار ایران به طور بالقوه بسیار فراتر از طرح ترکیه است.

می توان در مورد ایجاد یک اوپک گازی تمام عیار صحبت کرد که بنیانگذاران آن – روسیه، ایران، قطر و ترکمنستان – به ترتیب رتبه های اول، دوم، سوم و پنجم را از نظر ذخایر گاز طبیعی در جهان دارند.

موقعیت جغرافیایی نزدیک این کشورها به حداکثر هماهنگی تجارت و قیمت گذاری گاز کمک می کند. ایران دارای مرز مشترک با ترکمنستان و قطر در سراسر خلیج فارس است. روسیه از طریق آذربایجان با ایران و از طریق قزاقستان با ترکمنستان همسایه است. بازارهای اصلی فروش نیز در این نزدیکی هستند؛ چین و هند. روسیه تاکنون، در بازارهای گاز آسیایی با ایران رقابت کرده است. اما، با قضاوت بر اساس آخرین ابتکارات، تصمیم گرفته شده است که رقابت را به یک مشارکت و حتی یک کارتل تبدیل کند.

توسعه زیرساخت ها – خطوط لوله گاز، بنادر و پایانه های مایع سازی گاز – مستلزم این نزدیکی ارضی شرکت کنندگان در کارتل آینده است.

بازار گاز از این نظر، تفاوت قابل توجهی با بازار نفت دارد.

حمل و نقل دریایی نفت، امکان تحویل این کالا به هر نقطه از جهان را فراهم می کند، در حالی که گاز به عنوان یک کالا، از این نظر، به دلیل حجمی که اشغال می کند چندان متحرک و راحت نیست.

به همین دلیل، گاز عمدتا در انبارهای گاز زیرزمینی به جای ذخیره سازی گاز مصنوعی در خشکی ذخیره می شود.

از این نظر، پیکربندی هاب گاز پیشنهادی تهران نیز موجه به نظر می رسد.

روسیه از طریق آذربایجان، حجم گاز مورد نیاز استان های شمالی ایران را تامین می کند، در حالی که گاز ایران از مناطق مجاور پاکستان به هند ارسال می شود. مبادله سوآپ در گاز از یک جهت امیدوار کننده است که با این حال، محدودیت های طبیعی خود را دارد. اولا، این محدودیت حجم بازار داخلی ایران است که با گاز روسیه پر می شود و خود گاز ایران صادر می شود. بنابراین، روسیه در پروژه های تولید گاز خود در ایران پذیرفته خواهد شد. صحبت از دوازده میدان در منطقه بزرگ نفت و گاز عسلویه در ساحل خلیج فارس است. تولید مشترک گاز، منبع لازم برای افزایش صادرات به هند و سایر کشورهای آسیایی را فراهم می کند.

از این نظر، ایده توسعه مشترک بندر چابهار ایران که به اقیانوس آزاد دسترسی دارد، فوق العاده جذاب به نظر می رسد. به طور بالقوه، این بندر آبی عمیق می تواند، تانکرهای بزرگ LNG را دریافت و ارسال کند. اما، ابتدا باید بودجه قابل توجهی در زیرساخت های بندری و لایروبی سرمایه گذاری شود. هند نیز علاقه مند به توسعه این بندر است که منافاتی با منافع مسکو و تهران ندارد.

نقطه پایانی توسعه هاب گاز باید یک بازار گاز مشترک با مکانیسم های قیمت گذاری باشد که نه فقط به قیمت گذاری در مبادلات گاز اروپا بستگی ندارد، بلکه با پرداخت ها به ارز کشورهای شرکت کننده در کارتل انجام می شود.

منبع: وزگلیاد (روسیه)