جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
امروز بانک مرکزی جدیدترین گزارش خود از عملیات اجرایی سیاست پولی مربوط به هفته پایانی بهمن ماه 1401 را منتشر کرد. بانک مرکزی در این گزارش، خلاصه‌ای از مراودات بانک مرکزی و بانک‌ها در بازار باز و بازار بین بانکی را افشا می‌کند که بر اساس آن، در دوره زمانی ذکر شده، نیاز بانک‌ها به وجوه نقد همچنان در اوج قرار دارد. همچنین با وجود اینکه مبلغ قرض داده شده توسط بانک مرکزی با کاهش نسبی مواجه شده اما این میزان همچنان در سطوح بالای 100 هزار میلیارد تومان قرار دارد.
روند طولانی استقراض‌های سنگین بانک‌ها از بانک مرکزی، نگرانی‌ها از آینده شبکه بانکی و اقتصاد ایران را افزایش داده است.
در پنجاهمین حراج بانک مرکزی در عملیات بازار باز منتهی به اول اسفند ماه، موضع عملیاتی بانک مرکزی همچون حراج‌های گذشته، توافق بازخرید بود. در این حراج، 23 بانک و موسسه اعتباری غیربانکی شرکت کردند و سفارش‌های خود برای وجوه نقد که مجموع ارزش آنها به بیش از 145 هزار میلیارد تومان می‌رسید را به بانک مرکزی فرستادند.
بانک مرکزی بر اساس سیاست‌های خود مبنی بر نرخ بهره بازار بین بانکی، 105 هزار میلیارد تومان از این درخواست‌ها را پذیرفت و بخشی از وجوه نقد موردنیاز بانک‌های متقاضی را تامین کرد. لازم به ذکر است که سررسید بازپرداخت این وام‌ها هفت روزه است و بانک‌های مقروض باید در این مدت، اصل پول را همراه با بهره آن را به بانک مرکزی بازگردانند.
حداقل این بهره که با نرخ توافق بازخرید یا نرخ ریپو شناخته می‌شود نیز در این هفته از 22.5 درصد به 23 درصد افزایش یافت. این در حالی است که پیش از آن نرخ مذکور برای 23 هفته در حوالی سطح 21 درصد ثابت باقی مانده بود اما به نظر می‌رسد که با عطش شدید بانک‌ها برای نقدینگی، نرخ ریپو افزایش یافته که تاحدودی از این عطش بکاهد.
عملیات بازار باز یکی از مهم‌ترین روش‌های تامین کسری وجوه برای بانک‌ها به شمار می‌رود. در این عملیات، بانک‌هایی که با کسری منابع نقدی مواجه‌اند، اوراق قرضه‌هایی که در اختیار دارند را به بانک مرکزی واگذار کرده و در عوض، وجوه مورد نیاز خود را قرض می‌گیرند. در زمان سررسید نیز بانک‌های مقروض موظفند که اوراق واگذار شده را به طور مجدد و با نرخ ریپو بازخرید کنند.
یکی دیگر از بخش‌های گزارش منتشر شده توسط بانک مرکزی، آمار اعتبارگیری قاعده‌مند در هفت روز منتهی به اول اسفند ماه است. در این گزارش، میزان استقراض بانک مرکزی به بانک‌ها در بازار بین بانکی مشخص می‌شود. بازاری که در آن، بانک‌هایی که در مراودات روزمره خود دچار کسری وجه نقد می‌شوند، وجوه موردنیاز خود را از دیگر بانک‌ها تامین می‌کنند.
با این وجود بانک مرکزی نیز برای پیش‌برد سیاست‌های خود در این بازار هم وارد می‌شود و بخشی از نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها را تامین می‌کند. به طوری که در این هفته، چهار بانک و موسسه اعتباری بیش از پنج هزار و 600 میلیارد تومان از بانک مرکزی وام گرفتند. این رقم نسبت هفته گذشته بیش از دو برابر شده که نشان از افزایش نیاز بانک‌ها به نقدینگی و دخالت بانک مرکزی در این بازار است.