جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
به گزارش صد آنلاین اگرچه عصر دیروز بیانیه نهایی که «با مشورت همه شرکت‌کنندگان» تهیه شده بود، قرائت نشد اما رئیس سازمان حفاظت محیط زیست این اجلاس را «تلاشی برای همکاری‌های بیشتر» دانست و در سخنان پایانی‌اش گفت: «اگر خروجی اجلاس و بیانیه صادر شده به مرحله اجرا شود، ما ریشه مشکل گردوغبار را درمان می‌کنیم.» این اجلاس از سوی دیگر در حالی به گفت‌وگو درباره منشا غبار کشورهای مختلف پرداخت، غایبی بزرگ داشت؛ نه نماینده‌ای از افغانستان در نشست حضور داشت نه سخنی از خشکی هامون و غبار سیستان‌وبلوچستان به میان آمد.
در روز نخست اجلاس (شنبه)، نمایندگان کشورهای مختلف از آسیب گردوغبار و ضرورت همکاری برای مقابله با این پدیده گفته بودند. نماینده عربستان از «ابتکار سبز عربستان» برای مقابله با پدیده گردوغبار صحبت کرد؛ از برنامه غرس 10 میلیون هکتار درخت و ایجاد مرکز تغییر اقلیم منطقه‌ای و البته برنامه حاشیه‌ساز «بارورسازی ابرها». لالینی ویراسامی، نماینده سازمان بین‌المللی مهاجرت در ایران از ارتباط بیابان‌زایی، خشکسالی و گردوغبار با مهاجرت گفت: «30 میلیون نفر از جمعیت جهان سالانه به‌دلیل تغییر اقلیم جابه‌جا می‌شوند.
در سال 2021 شاهد مهاجرت گسترده بودیم و طبق گزارش بانک توسعه جهانی، تا سال 2025، به‌واسطه بیابان‌زایی و تخریب زمین، 2.7 میلیون نفر جابه‌جا خواهند شد.» نماینده ترکیه از برنامه موفق بیابان‌زدایی در «کاراپینار» گفت و نماینده سوریه از همکاری با ایران برای کنترل کانون‌های غبار صحبت کرد.
الیزابت سلوود، یکی از مدیران ارشد سازمان UNEP نیز از رابطه قوی بین تخریب محیط زیست و وقوع توفان‌های ماسه و گردوغبار سخن گفت و تاکید کرد که «آنچه این پدیده را شدت می‌دهد، ریشه در اقدامات انسانی دارد»، «بهره‌برداری ناپایدار از منابع آب به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک باعث افزایش توفان‌های گردوغبار و ماسه‌ای شده‌است» و «در این شرایط مهم است که برای سازگاری با تغییر اقلیم برنامه‌ریزی شود.»
روز دوشنبه اما بیشتر به گفت‌وگو درباره همکاری منطقه‌ای برای مقابله با غبار و بررسی بیانیه نهایی گذشت. از سوی دیگر اگرچه نمایندگان کشورهای مختلف که از کانون‌های غبار به شمار می‌روند، در اجلاس دیروز حضور داشتند، تقریباً هیچ یک حاضر به پاسخ به سوالات خبرنگاران نبودند.
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پایان اجلاس گفت: «توانستیم به دنیا بفهمانیم که مسائل محیط زیست جدا از سیاست می‌تواند همه کشورها را در کنار هم قرار دهد.
امیدوارم خروجی اجلاس، ورودی مناسبی برای تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل باشد و در بازه زمانی مشخص، نسبت به ایجادکنوانسیون‌گردوغبار تلاش شود.» اشاره به کنوانسیون گردوغبار در حالی است که دبیر مجمع ملل متحد در مورد جنگل‌ها (UNFF)، در طول اجلاس تاکید کرده بود: «از آنجا که قبلاً یک کنوانسیون درباره مقابله با توفان‌های گرد و غبار وجود داشته، این دیگر بلندپروازی است که یک کنوانسیون جدید منعقد کنیم.»معاون وزیر محیط زیست عراق با یادآوری کنفرانس منطقه‌ای گردوغبار در ایران که در آن دو پیشنهاد تفاهم به امضا رسید، گفت: ما امسال پیگیر فعال‌سازی این تفاهم‌نامه‌ها به صورت عملی هستیم.
استفان پریزنر، هماهنگ‌کننده مقیم سازمان ملل در ایران نیز در سخنرانی پیش از تصویب بیانیه نهایی گفت: «این کنفرانس به دنبال قطعنامه قبلی درباره گرد و غبار و در چارچوب سازمان ملل برگزار شد و خوشحال می‌شویم که همکاری‌ها در این مورد گسترش یابد. با توجه به مذاکرات در دو روز گذشته رییس جمهور پیام روشنی را به اجلاس داد و دبیر کل سازمان ملل نیز این اجلاس را از طرف خودش فرصتی برای مشارکت بیشتر دانست.
در این کنفرانس صحبت‌های زیادی در مورد گردوغبار شد و به کنوانسیون‌های سازمان ملل اشاره شد و در نهایت همه به اتفاق به این رسیدند که باید به یک نتیجه کلی رسید.» او ادامه داد: «ما به کارشناسان بسیاری نیاز داریم تا چالش‌ها در حوزه گردوغبار کاهش یابد و تمامی شرکت‌کننده‌ها در اجلاس اشاره داشتند که باید در مورد گردوغبار به راه حلی یکپارچه برسیم.»
پریزر سپس به تاثیر جدی توفان‌های ماسه و گردوغبار بر تغییر اقلیم اشاره کرد و از این گفت که حاضران، درباره اتخاذ سیاست‌های یکدست درباره آب و هوا به اشتراک نظر رسیدند و سرانجام درباره ایجاد صندوق مالی نیز نتیجه مشخصی به‌دست آمد. او با اشاره به اینکه گردوغبار مسئله‌ای فرامرزی و نیازمند اشتراک جمعی است، اضافه کرد: «۱۲ نماینده‌ای که از دفتر سازمان ملل در تهران در این اجلاس شرکت کردند همگی آماده هستند تا از هر پیشنهادی در این مورد حمایت کنند.
این سخنان اگرچه امیدوارکننده به‌نظر می‌رسید اما بسیاری از شرکت‌کنندگان می‌دانستند که راه درازی تا کنترل غبار باقی است. چنان که یکی از حاضران در پنل نیز گفت: «فکر نمی‌کنم اقدامات برنامه‌ریزی شده در این اجلاس، زودتر از ۱۰ سال عملی شود.»
جولیت بیاو کودنوکپو، دبیر مجمع ملل متحد در مورد جنگل‌ها (UNFF) نیز در سخنان خود اتحاد برای مقابله با گردوغبار را «بهترین ائتلاف ممکن» دانست و گفت: «ما می‌توانیم با توافق‌نامه‌ها ارتباطی موفق ایجاد کنیم. می‌توانیم با هم تلاشمان را بیشتر کنیم و از آنجا که منابع ما محدود است، می‌توانیم در کنار هم منابع مالی را بسیج کنیم و اطمینان حاصل کنیم که هر تصمیمی گرفته می‌شود را عملی کنیم.»
او از سوی دیگر درباره ایجاد یک کنوانسیون جدید که بعضی نمایندگان ایران به آن اشاره داشتند گفت: «در حالی که یک کنوانسیون قبلا درباره مقابله با توفان‌های گرد و غبار وجود داشته، این دیگر بلندپروازی است که یک کنوانسیون جدید منعقد کنیم. با این همه در کنار تلاش برای انعقاد کنوانسیون جدید، اقدامات منطقه‌ای اتخاذ و بسیج عمومی مهم است. همچنین باید مکانیسم مالی برای حمایت از اجرای برنامه‌های عمل بین‌المللی و ملی وجود داشته باشد.»
در بخش دیگری از این اجلاس بین‌المللی «نظیر عبود فزع»، معاون وزیر محیط زیست کشور عراق درباره اجرای پروژه پایلوت گرد و غبار در چهار استان عراق و دو استان ایران گفت: «به دنبال سفر هیات ایرانی به عراق مقرر شد به زودی عملیات اجرایی در این ۶ استان آغاز شود.»
او البته در سخنان خود به این اشاره کرد که «بیشتر گرد و غبار عراق تحت تاثیر منشاءهای خارجی است که پس از عراق اقلیم ایران را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد».
معاون وزیر محیط زیست عراق با یادآوری کنفرانس منطقه‌ای گردوغبار در ایران که در آن دو پیشنهاد تفاهم به امضا رسید، گفت: «ما امسال پیگیر فعال‌سازی این تفاهم‌نامه‌ها به صورت عملی هستیم.»نظیر عبود فزع با بیان اینکه یکی از علت‌های ایجاد گرد و غبار در عراق کمبود آب است، گفت: «در این راستا باید همکاری‌هایی را با ایران و سایر کشورهای منطقه داشته باشیم.
ما پروژه‌های پایلوت را به‌زودی شروع می‌کنیم تا ببینیم چه نتایجی دارد و اگر نتایج مثبت بود، همکاری‌ها را ادامه خواهیم داد. دولت جدید عراق اولویت خود را محیط زیست و تغییر اقلیم قرار داده و در این راستا با همکاری سازمان ملل یک اجلاس ملی را در بصره برگزار کردیم و قرار شد که کارهای عملی را شروع کنیم.»او تاکید کرد: «امیدواریم نتایج این کنفرانس، پروژه‌های مشترکی را درباره اخطار گرد و غبار و ایجاد صندوق پشتیبانی بین‌المللی داشته باشد و امید داریم پروژه‌های مشترک هرچه زودتر اجرا شود.»
همچنین آیکاوا کازو توشی، سفیر ژاپن در ایران با تاکید بر اینکه از اقدامات ایران در حوزه محیط زیست از جمله مقابله با توفان‌های گرد و غبار حمایت می‌کنیم، گفت: «امسال شاهد توفان‌های بی‌شماری در شرق دور بوده‌ایم. در ژاپن برنامه کنترل گرد و غبار از سال ۲۰۰۲ آغاز شده و برنامه‌هایی با کشورهایی همچون چین، کره و مغولستان داشته‌ایم. علاوه بر این سه برنامه عمل با کره و چین امضا کرده‌ایم و اکنون هم انجام برنامه‌های مشترک با کشورهایی از جمله ایران برایمان بسیار حائز اهمیت است.»
او با این گفته‌ها درباره نتایج مثبت این اجلاس ابراز امیدواری کرد و گفت: «همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای مقابله با توفان‌های گرد و غبار بسیار مهم است و مشارکت فعال بسیاری از کشورها در اجلاس هم نشان‌دهنده همین اهمیت است.»سفیر ژاپن در ایران با اشاره به تاثیر توفان‌های گرد و غبار بر سلامت مردم و افزایش بیماری‌ها گفت: «دولت ژاپن متعهد شده یک میلیارد دلار برای مقابله با توفان اختصاص دهد که هر ساله این میزان را افزایش خواهیم داد.»
کازو توشی از سوی دیگر گفت که از اقدامات ایران در زمینه مقابله با توفان‌های گرد و غبار حمایت می‌کنیم و افزود: «در سال ۲۰۱۴ نیز تفاهم‌نامه میان ایران و محیط زیست ژاپن منعقد شد و به‌دنبال آن ما به دنبال برگزاری کارگاه‌ها و جلسات فنی مشترک بوده‌ایم.»