طغیان سرطان‌ / شائبه تجویزهای بی مورد

به گزارش صد آنلاین ، سی تی اسکن یکی از انواع روش‌های تشخیصی در برخی بیماری‌ها تلقی می‌شود، اما به خاطر احتمال عوارض بعد از سی تی، توصیه متخصصان این است که پزشکان صرفاً در موارد ضروری از این روش استفاده کنند.

تصاویر دقیق سی تی اسکن با استفاده از اشعه یونیزه سبب شده است، بسیاری از بیماران برای اطمینان بیشتر از سلامت خود تقاضای زیادی برای انجام این نوع از تصویربرداری داشته باشند.

برای انجام سی تی اسکن شما به طور مختصر و خیلی کم در معرض تابش‌های یونیزه شده قرار می‌گیرید. مقدار این تابش بزرگ‌تر از مقدار تابشی است که شما از اشعه ایکس دریافت می‌کنید چرا که در تصویربرداری سی تی اسکن اطلاعات مفصل تر و دقیق‌تری باید جمع آوری شود.

به طور متوسط یک فرد در آمریکا، دوز مؤثر در حدود ۳ mSv از مواد طبیعی رادیواکتیو مانند رادون و تابش از فضای بیرون را دریافت می‌کند. تابش از یک دوز کم سی تی اسکن قفسه سینه (۱.۵mSv) قابل مقایسه با ۶ ماه تابش طبیعی است و دوز ثابت سی‌تی‌اسکن سینه (۷ mSv) برابر با ۲ سال تابش طبیعی است.

مطالعات هم نشان داده افرادی که سی تی اسکن‌های متعددی را قبل از ۱۵ سالگی داشته‌اند، خطر بیشتری در ابتلاء به سرطان خون، تومورهای مغزی و سرطان‌های دیگر را در دهه بعد از اولین اسکن دارند؛ اما با این وجود باز هم اصرار بیماران برای انجام سی تی اسکن کم نشده است.

شاید، مهم‌ترین چالش نظام سلامت ایران، نبود نظام ارجاع ساختارمند است که باعث شده بیمار بتواند بدون هیچ گونه محدودیتی، پزشک خود را انتخاب کند و این پزشک می‌تواند، یک متخصص و فوق تخصص باشد. در حالی که اگر از طریق پزشک خانواده و نظام ارجاع مورد معاینه و ارزیابی قرار می‌گرفت؛ لازم نبود نزد متخصص و فوق تخصص برود.

از این رو نظام سلامت ما با کشورهایی از جمله استرالیا، انگلیس و کانادا که دارای طب ملی و نظام ارجاع هستند، قابل مقایسه نیست.

رویه تجویز سی تی اسکن در ایران از رویه گایدلاین های استاندارد دنیا دور است، به طوری که در دوران کرونا شاهد بودیم از یک بیمار ۳ تا ۴ مرتبه سی تی گرفته می‌شد، در صورتی که یکبار سی تی اسکن در ابتدای بیماری، میزان پیشروی و یکبار هم در اواخر دوره بیماری برای ارزیابی مجدد، کافی بود.

علیرضا چیذری کارشناس حوزه تجهیزات پزشکی، اظهار داشت: در حال حاضر متأسفانه برای تشخیص‌های سطحی ارتوپدی، از سی تی که ۶۰ برابر اشعه بیشتری نسبت به یک رادیولوژی ساده دارد استفاده می‌شود و باعث شده تا سرانه سی تی در ایران به ۲ برابر انگلستان برسد.

وی افزود: یکی از مضرات اشعه سی تی اسکن، جهش و تخریب سلول‌ها تشخیص داده شده است. این آمارها در بین کودکانی که بیش از ۲ بار سی تی اسکن را انجام داده اند ۲۰ درصد و کودکانی که تا ۴ بار سی تی اسکن انجام داده اند ۸ تا ۹ برابر درگیری سرطان را بیشتر نشان داده است.

متأسفانه برخی پزشکان، تشخیص علائم اولیه و آزمایش‌های معمول را رها کرده و به آزمایش‌هایی که برخی اوقات مضرات آن کمتر از فواید آن نیست؛ روی می‌آورند که یکی از نتایج آن در نسل‌های بعدی، می‌تواند موج طغیان سرطان‌ها باشد.

قطعاً متولی و سهام دار بودن برخی پزشکان در مراکز تصویربرداری پزشکی، می‌تواند باعث افزایش شائبه تجویزهای بی مورد سی تی اسکن را بیشتر خواهد کرد و یکی دیگر از دلایل مهم آن حمایت بیمه‌ها از این نوع تجویزها است.

برای اینکه بدانیم در سال چه تعداد سی تی در کشور انجام می‌شود، نمی‌توانیم به آمارهای رسمی وزارت بهداشت بسنده کنیم. اما، همین قدر واضح و روشن است که تعداد سی تی ها در کشور، خیلی بیشتر از نیاز واقعی برای تشخیص‌های پزشکی است.