جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
حسین فاطمی، روزنامه نگار
در شرایطی که لبنان بیش از یک سال است با بحران سیاسی ناشی از خلاء حضور رئیس جمهور، نخست وزیر و دولت دست به گریبان است و شرایط اقتصادی و معیشتی خوبی را هم تجربه نمی کند، برخی بازیگران فرامنطقه ای هم دست به تحرکاتی معنادار زده اندکه به نظر می رسد سودای بحران سازی امنیتی برای این کشور را هم در سر دارند. از یک سو سفر آموس هوکشتاین، فرستاده آمریکا به بیروت می تواند شرایط خاصی را برای تمامیت ارضی لبنان در مرزهایش با فلسطین اشغالی به دنبال داشته باشد و در سوی دیگر نیز تلاش های بیروت برای منضبط تر کردن ماموریت یونیفل در لبنان به نتیجه نرسید، کما اینکه منابع دیپلماتیک آگاه در سازمان ملل قبل از رای گیری در شورای امنیت اعلام کرده بودند که بند آزادی تردد نیروهای یونیفل و از آن مهمتر بند مربوط به عدم هماهنگی مامویت یونیفل ها با ارتش لبنان در مأموریت‌هایشان در پیش‌نویس قطعنامه تمدید مأموریت این نیروها باقی خواهد ماند که البته بی ارتباط بی سفر دیروز چهارشنبه هوکشتاین به بیرون نیست چراکه حضور فرستادهآمریکا به موضوع عملیات استخراج نفت و گاز در بلوک شماره ۹ در آب‌های لبنان مرتبط است.
هر چندتا لحظه نگارش این گزارش رای گیری در شورای امنیت صورت نگرفته بود، اما آن طور که ایسنا به نقل از شبکه خبری المیادین گفته، این منابع دیپلماتیک آگاه در سازمان ملل اعلام کرده اند که پیش‌نویس قطعنامه تمدید مأموریت نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در جنوب لبنان (یونیفل) ساعت پنج عصر دیروز (چهارشنبه) به وقت بیروت در شورای امنیت به رأی گذاشته شد و بندهایی که به نیروهای یونیفل اجازه تحرک و تفتیش آزادانه و مستقل را بدون هماهنگی با ارتش لبنان می‌ده، در آن گنجانده شده است.
این منابع با تاکید اعلام کردند که این بند از این قطعنامه حذف نخواهد شد و در عین حال کمکی که به صورت سوخت و کمک پزشکی به ارتش لبنان داده می‌شد از این پیش‌نویس حذف شده است. تنها بند خوبی که در این پیش‌نویس وجود دارد تأکید بر لزوم عقب‌نشینی فوری رژیم صهیونیستی از شمال الغجر و خراج الماری با هماهنگی یونیفل است.
- مخالفت جدی بیروت
در پی این تغییرات، لبنان به شدت با بندهای پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت درباره گسترش دامنه فعالیت یونیفل و آزادی تردد آن و انتقال مأموریت‌هایش از فصل ششم درباره حل نزاع‌ها به روش مسالمت‌آمیز به فصل هفتم منشور سازمان ملل درباره تحمیل به زور مخالف است.
منابع دیپلماتیک پیش از رای گیری به شبکه الجزیره گفته بودند که فرانسه درحال توزیع پیش‌نویس قطعنامه در شورای امنیت برای تصویب است. در این بین عبدالله بوحبیب، وزیر خارجه لبنان، روز جمعه مخالفت این کشور را با پیش‌نویس قطعنامه مطرح شده در شورای امنیت درباره تمدید فعالیت یونیفل اعلام کرد. وی تأکید داشت که این پیش‌نویس به ضرورت و اهمیت هماهنگی عملیات‌های یونیفل با دولت لبنان اشاره‌ای نکرده است. البته به گفته خود عبدالله بو حبیب، وزیر خارجه لبنان به مذاکراتش با کشورهای عضو شورای امنیت در نیویورک برای تأکید بر مخالفت این کشور با پیش‌نویس قطعنامه تمدید فعالیت یونیفل ادامه می‌دهد.
- فشار واشنگتن و لندن
در مقابل مخالفت های لبنان، کشورهای عضو شورای امنیت و در رأس آن آمریکا و انگلیس خواهان تقویت حضور یونیفل در اماکن تحت سیطره حزب‌الله لبنان هستند. در این راستا یک منبع دیپلماتیک در سفارت فرانسه در بیروت اعلام کرد که نکاتی که لبنان ذکر کرده است، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. ما همچنین تحولات لبنان و افزایش تنش‌ها در دوره اخیر میان لبنان و تل‌آویو را در نظر می‌گیریم. فرانسه برای ایجاد یک راهکار میانه تلاش می‌کند.
یک منبع نزدیک به وزیر خارجه لبنان نیز اعلام کرد که لبنان خواهان لغو نقش یونیفل در جنوب نیست، بلکه برعکس آن را برای حفظ ثبات و امنیت منطقه ضروری می‌داند، اما می‌خواهد عملیات نیروهای یونیفل با هماهنگی ارتش لبنان صورت گیرد. همچنان امیدهایی درباره انجام اصلاحاتی در این قطعنامه و درج عبارت هماهنگی با ارتش لبنان وجود دارد.
یک منبع دیپلماتیک در سفارت آمریکا در بیروت نیز گفت که با توجه به افزایش تنش‌های امنیتی میان طرف‌های لبنانی و اسرائیلی و احتمال افزایش این تنش‌ها با آغاز مرحله حفاری توسط لبنان در بلوک شماره ۹ و نگرانی‌ها نسبت به افزایش عملیات حزب‌الله و گروه‌های مورد حمایت آن در مناطق جنوبی نیاز به یونیفل در لبنان بسیار بیشتر از قبل است. البته مطرح شده که فرانسه برای ایجاد یک راهکار میانه درباره این بند تلاش می‌کند.
از سوی دیگر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که مخالفت حزب‌الله لبنان با تمدید فعالیت یونیفل بخشی از حوادثی است که ثابت می‌کند حزب‌الله بیشتر از اینکه به منافع ملت لبنان بیندیشد به منافع خود می‌اندیشد. در ادامه سخنگو گفت که آمریکا به مأموریت یونیفل و امنیت آن‌ها پایبند است. استقلال یونیفل و آزادی تردد آن دو عنصر سرنوشت‌سازی در قدرت این نیروها برای انجام مأموریت خود است. مقامات لبنانی باید آزادی تردد یونیفل و محاکمه طرف‌هایی را که در فعالیت آن‌ها کارشکنی می‌کنند، تضمین کند.
- یک سفر معنادار
در اثنای تلاش های غرب در شورای امیت سازمان ملل برای تحمیل قطعنامه ای به دولت لبنان با هدف آزادی عمل بیشتر به یونیفل ها، آن همبدون هماهنگی با ارتش این کشور، موضوع مهم دیگری که این روزها درباره لبنان مطرح است عملیات استخراج نفت و گاز در بلوک شماره ۹ در آب‌های لبنان است. احتمالا عملیات استخراج نفت و گاز با نظارت آموس هوکشتاین، میانجی آمریکا صورت بگیرد که دیروز چهارشنبه وارد بیروت شد. وی در حل نزاع ترسیم مرزهای دریایی لبنان و رژیم صهیونیستی نقش مهمی داشت. لبنان بعد از حل و فصل درگیری دریایی با رژیم صهیونیستی وارد مرحله حفر چاه‌های بلوک شماره ۹ در آب‌های خود شد.
در این میان بر اساس گزارشی که روزنامه الاخبار برای اهداف سفر هوکشتاین متشر کرد مشخصا به تلاش های فرستاده آمریکا برای رایزنی و مذاکره با طرف های لبنانی درباره عملیات حفاری و اکتشاف انرژی در بلوک شماره ۹ اشاره شد. بر اساس این گزارش، اما هدف دوم و البته اصلی هوکشتاین از سفر به لبنان، بحث درباره ترسیم مرزهای زمینی بین لبنان و فلسطین اشغالی در سایه تنش‌های اخیر در منطقه مرزی دو طرف است. این نماینده آمریکایی که سال گذشته اصطلاحا نقش میانجی را در پرونده ترسیم مرزهای دریایی لبنان و فلسطین اشغالی بر عهده داشت و تلاش‌هایش جهت امتیازگیری برای اسرائیل نتیجه نداد، امیدوار است بتواند در مسئله مرزهای زمینی میان دو طرف نیز نقشی ایفا کند.
البته الیاس بوصعب، معاون رئیس پارلمان لبنان درباره تلاش‌های آمریکا برای ترسیم مرز زمینی میان لبنان و فلسطین اشغالی اظهار داشت که موضع لبنان در این زمینه روشن است و ما امیدواریم همانطور که در تعیین مرزهای دریایی موفق بودیم، در پرونده مرزهای زمینی نیز موفق شویم. تسنیم به نقل از الاخبار گزارش داد، آنچه که لبنان می‌خواهد این است که آمریکا باید رژیم صهیونیستی را ملزم به عقب‌نشینی از همه نقاط تحت اشغال خود در مرزهای لبنان کند. همچنین هیچ تغییری در نقاط مرزیِ تعیین شده بین لبنان و فلسطین اشغالی رخ ندهد و این مرزها به همان شکلی که قبل از آغاز اشغالگری اسرائیل در فلسطین بودند، باقی بمانند.
این درحالی است که فرستاده آمریکا امیدوار است در سایه قطعنامه جدیدی که شورای امنیت برای تمدید ماموریت یونیفل در لبنان آماده کرده و طبق آن نیروهای بین‌المللی بدون هماهنگی با ارتش و دولت لبنان می‌توانند مستقل و آزادانه عملیات‌های خود را انجام دهند، بتواند با لبنان درباره ترسیم مرزهای زمینی با فلسطین اشغالی به توافق برسد. اما با این وجود هوکشتاین محتاطانه رفتار می‌کند و به یکی از مسئولان لبنانی گفته که می‌خواهد مسئله ترسیم مرزهای زمینی به سرعت حل شود و اصلا دلش نمی‌خواهد همانند پرونده ترسیم مرزهای دریایی، در محاصره شرط و شروط‌ها قرار بگیرد.