يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
نویسنده: علی حسین باقر
سفر دوره ای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به عربستان، قطر و امارات از این نظر اهمیت دارد. این نخستین سفر خارجی اردوغان بعد از پیروزی او و حزبش در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی اخیر در ترکیه بود. باقی ماندن اردوغان در سمت خود به مدت پنج سال دیگر همزمان با تلاش کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای متنوع کردن شرکای اقتصادی و سیاسی و امنیتی خود، اهمیت این سفر را دوچندان کرد و سقف انتظارات از آن را بالاتر برد.
سفر اردوغان به منطقه خلیج فارس نشان داد ترکیه پس از عادی سازی روابط خود با کشورهای این منطقه به خصوص عربستان و امارات، وارد مرحله تحکیم رابط و شراکت راهبردی شده است. اقتصاد و سرمایه گذاری محور اصلی این سفر بود و به عنوان مثال فقط با امارات 13 توافقنامه به ارزش حدود 50 میلیارد دلار امضا شد.
اهمیت صنایع نظامی ترکیه کمتر از بخش اقتصاد و سرمایه گذاری نیست و کشورهای خلیج فارس در سفر اردوغان و قبل از آن، توجه زیادی به این صنایع داشتند. در این سفر، توافقنامه های همکاری دفاعی بین ترکیه و عربستان امضا شد که شامل فروش پهپادهای اکینجی به ریاض و توافق برای انتقال فناوری آن می شود که بزرگترین قرارداد صادرات تسلیحات ترکیه تاکنون به شمار می رود.
توجه گسترده به صنایع نظامی ترکیه ناشی از علل متعددی است که مهم ترین آنها خوش نام بودن این صنایع در سطح بین المللی و سرعت بالای پیشرفت ترکیه در این زمینه در سال های اخیر و کم هزینه و کارآمد بودن تسلیحات ساخت ترکیه است. علاوه بر این، موفقیت ترکیه در بومی سازی صنایع دفاعی خود، مشوقی برای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است که با جدیت به دنبال متنوع کردن شراکت امنیتی و واردات تسلیحات خود به عنوان مقدمه ای برای بومی کردن صنایع نظامی در آینده هستند.
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از بزرگترین وارد کنندگان سلاح در جهان هستند ولی بخش عمده سلاح هایشان را از آمریکا و اتحادیه اروپا تامین می کنند. افزایش تمایل این کشورها به متنوع کردن منابع تامین سلاح مورد نیاز خود و انتقال فناوری بدون تن دادن به شروط سیاسی، اهمیت همکاری این کشورها با ترکیه را دوچندان کرده است. به خصوص که ترکیه با انتقال فناوری به کشورهای اسلامی مشکلی ندارد و محدودیت هایش در این زمینه کمتر از کشورهای غربی است.
طی یک دهه اخیر، تجربیات متعددی در زمینه همکاری دفاعی بین ترکیه و کشورهای خلیج فارس از جمله عربستان سعودی به ثبت رسیده ولی این تجربیات، چندان موفقیت آمیز نبوده است. این مسئله علل زیادی دارد که شاید مهم ترین آنها، فقدان تعهد واقعی و جدی از سوی کشورهای خلیج فارس و ارتباط دادن سیاست به مسائل امنیتی و دفاعی است به طوری که نوسانات سیاسی بر همکاری های دفاعی تاثیر منفی می گذاشت یا آن را متوقف می کرد. اکنون کشورهای خلیج فارس فرصتی برای جبران اشتباهات گذشته و توسعه شراکت دفاعی و امنیتی با ترکیه به دست آورده اند.
منبع: عربی 21