کوچ اقلیمی، هجرتی به حکم خشکسالی

به گزارش صد آنلاین ، کاهش میزان بارندگی ها در کشور از حدود دو دهه پیش ضربه مهلکی به مولفه‌های توسعه‌ای وارد کرده و گستره وسیعی از ایران تحت تاثیر شرایط خشکسالی با درجات متفاوتی از شدت و وسعت قرار گرفته است.

آنچه مشخص است شرایط فعلی خشکسالی در درجه اول متاثر از رفتارها و فعالیت‌های انسانی است و البته به گفته کارشناسان، نشانه‌ای از تغییرات اقلیمی ناشی از مدیریت ناپایدار زمین و آب در داخل و کشورهای همجوار است.

از خشکسالی زیاد گفتیم و نوشتیم اما آنچه موجب شد به برش دیگری از این معضل فراگیر بپردازیم، بروز پدیده کوچ اقلیمی متاثر از کم آبی است. در گفت‌وگو با مدیر عامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی به تشریح بیشتر این موضوع می پردازیم.

عزت‌اله آمری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مواجه شدن کشور با پدیده خشکسالی اظهار کرد: از سالیان قبل زنگ خطر خشکسالی در ایران به دلیل کاهش میزان بارش‌ها و افزایش بی رویه مصرف منابع آبی به صدا درآمده است و امروز تنش آبی را با تمام وجود احساس می‌کنیم. محیط‌های کم آب یا مناطق خشک به شدت در معرض تغییرات آب و هوایی و ناهنجاری‌هایی مانند خشکسالی هستند.

وی در ادامه با اشاره به مهیا شدن بستر فرهنگی برای استفاده بهینه از منابع آبی، اظهار کرد: واقعیت این است که سال خشکی را تجربه می کنیم چرا که در فصل زمستان بارش‌های نسبتا خوبی در استان صورت گرفت اما در فصل بهار سهم چندانی از بارش‌ها نداشتیم و نسبت به بارندگی که انتظار می‌رفت اتفاق بیفتد بیش از ۲۰ درصد عقب هستیم.

آمری با بیان اینکه کمبود بارش‌ها موجب کوچ اقلیمی شده است، اظهار کرد: در حال حاضر در نتیجه وقوع خشکسالی در استان‌های کم آب کشور نظیر سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و ... و صرفا به جهت کم آبی و خشکسالی، کوچ اقلیمی اتفاق می‌افتد و مردم از استان‌های شرقی کشور به استان‌های شمالی کشور کوچ می‌کنند که این رویداد از نظر فرهنگی و اجتماعی یک آسیب بوده و از طرفی با افزایش جمعیت مهاجران خطر جدی برای ظرفیت منابع آبی استان‌های شمالی کشور محسوب می‌شود.

وی اظهار کرد: چرخه آب در کره زمین یک میزان ثابتی بوده، اما میزان بارش‌ها در نقاط مختلف زمین متفاوت است.

این مقام مسئول در شرکت آب منطقه‌ای مرکزی با اشاره به اینکه حدود ۹۲ درصد منابع آبی ایران در اختیار بخش کشاورزی است، اظهار کرد: بیشترین تلفات و هدررفت منابع آبی نیز در مصارف کشاورزی صورت می‌گیرد و به دلیل سنتی بودن کشاورزی حدود ۷۰ درصد آب در مصارف کشاورزی هدر می‌رود.

وی با بیان اینکه باید بخش کشاورزی به سمت مدرن شدن و اصلاح روش های سنتی پیش برود، اظهار کرد: در شرایط فعلی منابع آب کشور، بهره‌گیری از شیوه‌های سنتی جفا در حق منابع آبی ایران است. استفاده نادرست و اسراف نیز موجب هدررفت مایه حیات می‌شود.

وی همچنین کشت محصولات با نیاز آبی بالا نظیر هندوانه، پیاز، حبوبات، سیب زمینی و ... را نیز موجب تحمیل آسیب جدی به منابع آبی دانست و گفت: اصلاح نرخ تضمینی و اعمال تعرفه گمرکی برای صادرات محصولات با نیاز آبی بالا، اقدام مثبتی از سوی دولت سیزدهم است.

آمری با بیان اینکه صادرات محصولات با نیاز آبی بالا در واقع صادر کردن آب مجازی است، گفت: امروز کشورهای توسعه یافته که اهمیت منابع آبی را درک کرده‌اند به دنبال تجارت آب مجازی هستند و به جای کشت محصول کشاورزی آب‌بر، اقدام به واردات محصول از کشورهای دیگر می‌کنند. آنها در واقع با اینکار علاوه بر ذخیره کردن منابع آبی خود، اقدام به وارد کردن آب مجازی می کنند. بدیهی است که در چنین کشورهایی کوچ اقلیمی حتی در شرایط خشکسالی اتفاق نمی‌افتد.

وی بیان کرد: عمده منابع آبی در استان مرکزی متکی به منابع آبی زیرزمینی است و آب‌های سطحی و رودخانه‌ای نظیر آنچه در استان‌های جنوبی و شمالی مشاهده می شود، در این استان وجود ندارد.

آمری با بیان اینکه بسیاری از کشاورزان اقدام به برداشت‌های اضافی از منابع آبی می‌کنند و به حقآبه مقرر شده خود قانع نیستند، افزود: سالانه در برخی نقاط استان نظیر شهرستان ساوه سطح آب‌های زیرزمینی بین یک الی ۱.۵ متر افت دارد و در طول ۳۰ سال گذشته حدود ۳۰ متر افت منابع آبی زیرزمینی صورت گرفته که جبران نخواهد شد. در حال حاضر عمق چاه‌های کشاورزی در ساوه به حدود ۲۴۰ متر افزایش پیدا کرده است.

مدیر عامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی گفت: باید گفت که علت اصلی وقوع بحران آبی در یکی از استان های همجوار کشت سیب زمینی به شیوه‌های سنتی است و موجب شده که دشت‌های این منطقه خشک شود و بخشی از مردم استان یاد شده برای فرار از بحران آبی به استان‌های همجوار نظیر استان مرکزی مهاجرت و یا کوچ می‌کنند که این نتیجه رفتار نادرست در کشت محصولات پر آب در منطقه‌ای با محدودیت منابع آبی است و باید عبرت گرفت.