جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
بازدید:۴۸۱
صد آنلاین | آرامستان باغملک پر شده از مویه‌های مادری که تیر مهمان‌کُش جان پسرش را گرفت. آوای غمش به پهنای دشت روبه‌روی مزارِ یکی یک‌دانه‌اش، وسیع است.
به گزارش صد آنلاین ، سیاهپوش پسر 12ساله‌اش شده؛ پسری که در میان هلهله عروسی، گلوله مرگ بر جانش نشسته. گِل شیله بلند سیاهرنگ روی سرش را پوشانده. گِل می‌مالد تا تسلی درد و غمش باشد. دیگر خبری از آن شور عروسی نیست، تنها نوای حزین گرفته مادر است که تا دوردست‌ها هم می‌رود.
آرامستان باغملک پر شده از مویه‌های مادری که تیر مهمان‌کُش جان پسرش را گرفت. آوای غمش به پهنای دشت روبه‌روی مزارِ یکی یک‌دانه‌اش، وسیع است. سیاهپوش پسر 12ساله‌اش شده؛ پسری که در میان هلهله عروسی، گلوله مرگ بر جانش نشسته. گِل، شیله بلند سیاهرنگ روی سرش را پوشانده. گِل می‌مالد تا تسلی درد و غمش باشد. دیگر خبری از آن شور عروسی نیست، تنها نوای حزین گرفته مادر است که تا دوردست‌ها هم می‌رود.
پنجشنبه شب بود که صدای شلیک‌های گلوله با ورود عروس و داماد در تالار باغملک خوزستان گوش مهمانان را پر کرد. به رسم دیرینه، جوانان طایفه اسلحه به دست تیر هوایی شلیک کردند. صدای هلهله زنان با شلیک پشت‌سرهم گلوله‌ها درهم‌آمیخت و همزمان مرگ در میان مهمانان رقصید. ابوالفضل کاظمی، نوجوان 12ساله باغملکی، به همراه 6 مهمان دیگر روی زمین غرق خون شدند که نیروهای امدادرسان یکی‌یکی از راه رسیدند. این رسم مهمان‌کش جان ابوالفضل را گرفت و 6 مهمان دیگر را تا یک قدمی مرگ برد. حالا باغملکی‌ها عزادار ابوالفضل، پسر کوچک شهرشان، هستند. حال دو مصدوم این حادثه هنور وخیم است.
سنت اشتباه
سنت رایج و اشتباه اقوام بختیاری‌ها و خوزستانی‌ها در مدت دو روز، دو کشته برجای گذاشته است. ابوالفضل یکی از این قربانیان رسم غلط عروسی و فاتحه‌خوانی است، نوجوان 13ساله دیگری هم شامگاه شنبه در بروجن قربانی همین گلوله‌های مهمان‌کُشِ عروسی در چهارمحال‌وبختیاری شده است.
دو مادر به رسم زنان شهر ناخن به صورت کشیدند و تن‌های بی‌نفس پسران‌شان را به آغوش خاک سپردند. صدای ضجه‌هایشان در آسمان شهر و روستا پیچید، گریه کردند و مویه سر دادند. اما دیگر برگشتی نیست.
آیین مرگبار شلیک گلوله در جشن عروسی، رسمی کهن است که اشک را مهمانِ مهمانان یک جشن می‌کند یا یک سوگواری را دوچندان. به غمی بزرگ بدل می‌شود و داغی عمیق بر دل می‌گذارد. زخمی ناسور که فراموش نمی‌شود و تا ابد اشکی می‌شود در گوشه چشمان مادری که یک‌شبه پیر می‌شود.
این رسم غلط سال‌هاست که جان می‌گیرد و مردم زیادی را در شهرها و روستاهای مختلف عزادار کرده است. رسم غلطی که با وجود مرگباربودنش، اما تمام نمی‌شود و ادامه دارد. سنت دیرینه استفاده از سلاح گرم در مراسم عروسی و عزا تبدیل به معضلی جدی در برخی مناطق شهری و به‌ویژه روستایی استان‌های کشور شده است.
نه به تیراندازی
با توجه به اتفاق‌های تلخی که در سالیان اخیر رخ داده، تیراندازی در مراسم نه‌تنها از یک رسم فاصله گرفته، بلکه امنیت روانی مردم را هم نشانه گرفته است.قوه قضاییه به عنوان متولی پیشگیری از جرم برای جلوگیری از هرگونه صدمه جانی در مراسم عروسی سال‌هاست که از رسم «نه به تیراندازی» حمایت حقوقی، قضایی و قانونی می‌کند.
بهره‌گیری از ظرفیت شیوخ و بزرگان طوایف و عشیره‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و همچنین کار فرهنگی برای پایان رسم تیراندازی و جمع‌آوری سلاح‌ها در مناطقی که سنت غلط تیراندازی در مراسم عروسی و فاتحه‌خوانی را دارند، مورد تاکید قوه‌قضاییه بوده است.با وجود برگزاری جلسه‌های متعدد مسئولان مربوطه با بزرگان و شیوخ طوایف، اما برخی اصرار بر اجرای این رسم غلط و مرگبار دارند.
تیراندازی در مراسم یک مسئله اجتماعی است
سعید خراطها، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی، دکترای مردم‌شناسی، نویسنده و پژوهشگر حوزه آسیب‌ها و مسائل اجتماعی، در تحلیل مسئله اجتماعی رسم تیراندازی در مراسم جشن و عزا بر این باور است که تیراندازی در مراسم یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی بوده و هست، اما با وجود عواقب تلخ، هنوز در میان جامعه به عنوان یک مسئله اجتماعی تلقی نمی‌شود.
این رسم در گذشته نماد شجاعت و بزرگی کسی بوده که با اسلحه تیراندازی می‌کرده است. البته در گذشته این سلاح‌ها در اختیار افرادی بوده که توانایی استفاده از آن را داشتند، اما با گذشت زمان اسلحه در اختیار کسانی قرار گرفته که صلاحیت استفاده از آن را ندارند.
استان‌های غربی و جنوبی کشور مثل لرستان، کهگیلویه‌وبویراحمد، فارس، خوزستان و کرمان این سنت را از پیشینیان خود به ارث برده‌اند. برخی در این شهرها و روستاها هنوز میراث‌دار پیشینیان خود هستند و نسل‌به‌نسل اسلحه به دست می‌گیرند و در مراسم تیراندازی می‌کنند که فاقد صلاحیت هستند. البته در همین استان‌ها، افراد زیادی هستند که با این رسم مقابله می‌کنند، ولی کم نیستند کسانی که با تیراندازی در عزا و عروسی، جان اقوام و نزدیکان‌شان را نشانه می‌گیرند.علل متفاوتی در پیدایش و ترویج تیراندازی در مراسم وجود داشته که موجب شکل‌گیری این رسم غلط شده است. رسمی که می‌توان به آن به عنوان یک مسئله اجتماعی نگاه کرد.
این سنت، میراث اقوام گذشته است. میراثی که نسل‌به‌نسل انتقال یافته، شاید کمتر شده باشد، اما هنوز ادامه دارد و تمام نشده است. عده‌ای معتقدند این رسم در گذشته با هدف اطلاع‌رسانی انجام می‌شده است یا در مراسم عزا گلوله‌ها را به نشانه سوگواری شلیک می‌کرده‌اند. سنتی قدیمی که ترک آن ناراحتی گروه و طایفه‌ای را در پی دارد و باعث ترویج این رسم آسیب‌زا می‌شود.
راه‌اندازی کارزارهایی برای جلوگیری از تیراندازی
دکتری مردم‌شناسی از کارزارها و قواعدی می‌گوید که برای پایان‌دادن به این رسم راه‌اندازی شدند. «در خوزستان عده‌ای با راه‌اندازی کارزار «نخله و لا طلقه»، یعنی کاشت نخل به جای تیراندازی، خواستار پایان‌دادن به این رسم شدند. برخی ریش‌سفیدها و بزرگان طوایف هم قواعدی تعیین کردند که صاحبان عروسی و عزا تعهد دهند در مراسم تیراندازی نکنند. تلاش‌های زیادی در کنار اقدامات قانونی شده، اما تاثیر بازدارندگی نداشته است.»
فرهنگ‌سازی پلیسی
ایمان برزگر، معاون فرهنگی و اجتماعی نیروی انتظامی دزفول، در گفت‌وگو با «شهروند» از راهکارهای پلیسی در رابطه با تیراندازی‌های غلط در مراسم عروسی و عزا می‌گوید: «از آنجا که همفکری بزرگان و ریش‌سفیدان طوایف برای حل مسائل هر منطقه باعث پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی می‌شود، برای پیشگیری از برچیدن رسم غلط تیراندازی در مراسم عروسی و عزا، فرمانده انتظامی خوزستان چندین نوبت گردهمایی با حضور بزرگان و ریش‌سفیدان برگزار کرده است.»
فرمانده انتظامی در این جلسات اولین مبحثی که به آن اشاره کردند، بحث فرهنگ‌سازی بوده است تا بزرگان از نفوذ کلام خود استفاده و در میان اقوام و طوایف اطلاع‌رسانی کنند تا دیگر شاهد استفاده از سلاح در مراسم عروسی نباشیم که جشن و شادی مردم را به عزا تبدیل می‌کند.در واقع اثربخشی کلام بزرگان در بین مردم زیاد است. همفکری شیوخ و ریش‌سفیدان به همراه نفوذ کلام‌شان سبب کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
کاهش تیراندازی در عروسی
ایمان برزگر از کاهش آمار تیراندازی‌ها در منطقه نسبت به سال‌های گذشته می‌گوید: «بدعت تیراندازی در مراسم نسبت به سالیان گذشته کاهش یافته است، اما متاسفانه هنوز استفاده می‌شود. تیراندازی‌هایی که برای خانواده‌ها تبعات دارد. تیراندازی در مراسم نه‌تنها منجر به آسیب‌های روحی و روانی، ترس و وحشت، حتی جرح یا کشته‌شدن افراد می‌شود، بلکه امنیت جامعه و منطقه را هم به خطر می‌اندازد.»او می‌گوید: «۶ سالی است که کارهای فرهنگ‌سازی نسبت به گذشته، شدت بیشتری گرفته است، اما اقدامات فرهنگ‌سازی کاری نیست که با یک یا دو سال بشود انجام داد و زمان می‌برد.»
معاون فرهنگی و اجتماعی انتظامی دزفول از دستگیری افراد تیرانداز در این مراسم می‌گوید: «افرادی سلاح به دست در این مراسم از سوی پلیس دستگیر می‌شوند و سلاح‌شان هم ضبط می‌شود. این افراد به قوه قضاییه معرفی می‌شوند تا براساس اینکه این تیراندازی باعث وحشت و ترس مردم یا منجر به جرح و حتی کشته‌شدن افراد شده یا امنیت اجتماعی را مختل کرده است، مجازات شوند.»
تیراندازی در مراسم جرم است
تیراندازی و حمل سلاح از منظر حقوقی جرم است. آیا می‌توان تیراندازی در مراسم عروسی و عزا را جرم دانست؟ ناصر صمدزاده، وکیل پایه یک دادگستری، تیراندازی در مراسم عروسی و فاتحه‌خوانی را از منظر حقوقی بررسی می‌کند. او می‌گوید: «تیراندازی در مراسم عروسی به عنوان یک سنت اجرا می‌شود، اما قانون به دنبال حفظ امنیت جامعه است، از این‌رو عملا قانون تحت هیچ عنوانی نمی‌تواند تیراندازی در مراسم عروسی را آزاد و قانونی بداند، بر همین اساس تیراندازی در مراسم عروسی جرم تلقی می‌شود.»
این حقوقدان درباره مجازات تیراندازی در مراسم عروسی هم می‌گوید:«گرچه تیراندازی در عروسی و عزا هدف مجرمانه‌ای ندارد، اما مخل آسایش و امنیت جامعه است. حمل سلاح در ایران نیاز به مجوز رسمی و قانونی دارد. تیراندازی و استفاده از سلاح حتی دارای مجوز در مراسم و مجالسی مانند عروسی غیرقانونی است. اولین مجازاتی که برای تیراندازی در مراسم عروسی توسط مجریان قانون اجرایی می‌شود، لغو مجوز و احتمالا ضبط سلاح است. حال اگر فرد مجوز حمل سلاح نداشته باشد، مجازات دو تا پنج سال حبس دارد.
این در حالی است که دادگاه کیفری می‌تواند افراد شرکت‌کننده در تیراندازی مراسم عروسی را به جرم برهم‌زدن نظم و امنیت عمومی مجازات کند. این مجازات‌ها شدت بیشتری می‌گیرد اگر در مراسمی شلیک‌های گلوله موجب زخمی و کشته‌شدن مهمانان شود.»
گذشت اکثر شکات در این پرونده‌ها
این وکیل دادگستری درباره گذشت اکثر شکات این پروندها گفت: «بیشتر افرادی که در این مراسم عزاداری و عروسی به عنوان تیرانداز دستگیر می‌شوند از یک قوم و طایفه هستند و پیوند خونی با افرادی که مورد جرح و صدمه قرار گرفتند، دارند. نتیجه اکثر این پرونده‌ها این است که شاکی وجود ندارد. شکات به دلیل پیوند خونی که با متهم دارند رضایت می‌دهند و از حق قانونی خود گذشت می‌کنند. در واقع خیلی از این شکایت‌ها عقیم می‌ماند و پرونده از جنبه عمومی جرم مورد بررسی قرار می‌گیرد. که متهم نسبت به جرمی که انجام داده است مجازات می‌شود.»