جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
حسین فاطمی، روزنامه نگار
پس از شورش گروه واگنر علیه کرملین، مقامات سوریه نیز به سرعت برای منزوی کردن و کنترل عوامل این گروه (واگنر) اقدام کردند. دمشق به نیروهای گروه واگنر دستور داد یا قراردادهای جدیدی را با وزارت دفاع روسیه امضا کنند و یا فورا خاک سوریه را ترک کنند. آن طور که رویترز عربی به نقل از برخی منابع آگاه گفته است، در حالی که نیروهای واگنر در شورش اواخر ژوئن خود در حال پیشروی به سمت مسکو بودند، مسئولان سوریه و فرماندهان نظامی روسیه مستقر در آنجا، برای جلوگیری از توسعه دامنه شورش در سوریه، تدابیر و اقدامات فوری را علیه اعضای این گروه نظامی روسیه در پیش گرفتند.
این منابع گفته اند، این حمله که هیچ گزارشی از قبل درباره آن منتشر نشد، شامل قطع خطوط تلفن، فراخوان حدود ۱۰ تن از فرماندهان واگنر به یک پایگاه نظامی روسیه و صدور دستوراتی برای نیروهای این گروه جهت امضای قراردادهای جدید با وزارت دفاع روسیه و یا ترک فوری خاک سوریه بود. از جمله منابعی که این تحولات را افشا کردند، برخی مسئولان امنیتی سوریه، منابع نزدیک به نیروهای روس مستقر در سوریه و برخی مقامات منطقه‌ای بودند.
منابع یاد شده به دلیل حساسیت اطلاعات نظامی خواستند هویتشان پنهان بماند.دولت سوریه، وزارت دفاع روسیه و یا گروه واگنر در روسیه نیز در این خصوص اظهارنظر نکردند. به گفته دو منبع سوری آگاه از عملیات، این اقدامات نشان می‌دهد که مقامات سوریه چگونه با سرعت برای کنترل این نیروها اقدام کردند، چراکه آنها نگران بودند به دلیل تحولات داخلی روسیه، تمرکز مسکو به عنوان همپیمان نظامی اصلی دمشق از دست برود.
- نقش واگنر در سوریه تمام شد؟
پیرو این اخبار نوار شعبان، پژوهشگر مرکز مطالعات استراتژیک عمران که یک پژوهشکده مستقل در استانبول است، در این باره اظهار کرد که نقش نیروهای واگنر در سوریه هم به پایان رسید و پس از آن شورش در روسیه، روابط آنها (واگنر) با وزارت دفاع سوریه نیز قطع شد. البته دمشق به شورش نیروهای واگنر در روزهای ۲۳ و ۲۴ ژوئن واکنش علنی نداشت و تنها برخی مقامات ارشد اطلاعات و ارتش سوریه ابراز نگرانی کردند.
به گفته یک افسر ارشد گارد ریاست جمهوری سوریه و یک منبع آگاه سوری، مسئولان اطلاعات و ارتش این کشور در حال بررسی این مساله بودند که این شورش بر حضور نظامی روسیه که از مدت‌ها قبل وجود داشته، تاثیر بگذارد. این دو منبع سوری اظهار کردند، تعداد نیروهای واگنر در سوریه نسبتا کم بوده و حدود ۲۵۰ تا ۴۵۰ تن و نزدیک به یک دهم نظامیان روس مستقر در سوریه است. البته آمار رسمی از تعداد این نیروها وجود ندارد و تعداد آنها با گذشت زمان تغییر می‌کند.
منابع آگاه سوری درخصوص این عملیات گفتند، «این اقدامات، چگونگی اقدام سریع مقامات سوری برای کنترل عوامل «واگنر» را نشان می‌دهد که این مسأله به انگیزه ترس از این صورت می گیرد که تمرکز مسکو به عنوان متحد اصلی نظامی دولت دمشق از حوادث جاری در روسیه منحرف شود.»
بنا بر اطلاعات یک منبع نظامی منطقه‌ای نزدیک به دمشق و دو منبع سوری آگاه از تحولات، پس از شورش نیروهای واگنر، گروهی از افسران نظامی روسیه به سرعت برای کمک به کنترل این نیروها به سوریه اعزام شدند. این سه منبع گزارش دادند، اطلاعات نظامی سوریه جمعه ۲۳ ژوئن خطوط تلفن و اینترنت را در مناطقی که نیروهای واگنر مستقر بودند، قطع کرد تا مانع از ارتباط شبه‌نظامیان چه با یکدیگر چه با نیروهای واگنر و یا حتی با خانواده‌هایشان شوند. به گفته یک افسر ارشد گارد ریاست جمهوری سوریه و یک منبع امنیتی سوریه و نیز دو منبع سوری آگاه از روند تحولات، از شنبه ۲۴ ژوئن برخی مسئولان اطلاعات نظامی سوریه و وزارت دفاع روسیه از نزدیک برای منزوی کردن و کنترل نیروهای واگنر با هم همکاری کردند.
آن گونه که افسر گارد ریاست جمهوری سوریه و یکی از منابع آگاه از تحولات نقل می کند، نزدیک به ۱۰ تن از فرماندهان واگنر که در استان حمص سوریه و دیگر مناطق مستقر بودند، به پایگاه حمیمیم روسیه واقع در استان لاذقیه در غرب سوریه فراخوانده شدند. این افسر گفت: این فراخوان در ساعات اولیه شورش انجام شد. حمیمیم تمامی سوال‌های رسانه‌ها را به وزارت دفاع ارجاع می‌دهد که آن هم هنوز به درخواست‌ها پاسخی نداده است.
روسیه نیروهای خود به ویژه نیروی هوایی اش را در سال ۲۰۱۵ در سوریه مستقر کرد تا به بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه کمک کند. از آن زمان نیروهای واگنر در ماموریت‌های جنگی و تامین امنیت زیرساخت‌های نفتی در سوریه مشارکت دارند و گزارش‌ها از اولین تلفات در میان نیروهای واگنر در سال ۲۰۱۵ منتشر شدند. مسکو سال‌ها هرگونه ارتباط خود با واگنر را تکذیب می‌کرد؛ اما این گروه نظامی در جنگ روسیه علیه اوکراین نقش آشکاری ایفا کرد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه پس از شورش گفت که دولت او از این گروه حمایت مالی می‌کند.