خطبه ۲ نهج‌البلاغه؛ نقشه‌ راه آرامش و معنا در جامعه امروز از نگاه دبیرکل بنیاد قرآن

در گفتگوی اخیر خبرنگار فرهنگی صدآنلاین با حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمهدی حسین‌زاده، دبیرکل بنیاد قرآن کشور، بحث اصلی حول یک محور کلیدی شکل گرفت؛ این‌که خطبه ۲ نهج‌البلاغه چگونه می‌تواند به یکی از نیازهای فوری جامعه؛ یعنی بازگشت به ثبات معنایی و آرامش ذهنی، پاسخ دهد.

او در این گفت‌وگو، از خطبه‌ای گفت که به باورش «یکی از بنیادی‌ترین درهای ورود به جهان‌بینی امیرالمؤمنین(ع)» است؛ خطبه‌ای که با ترسیم رابطه انسان با خدای نامحدود، ریشه بسیاری از اضطراب‌های اجتماعی را از میان می‌برد.

حسین‌زاده توضیح داد که امیرالمؤمنین(ع) در این خطبه، تصویر روشنی از خداوند ارائه می‌کند؛ خدایی که «زمان بر او نمی‌گذرد، مکان او را دربر نمی‌گیرد و هیچ ذهنی نمی‌تواند حقیقتش را محدود کند». از نگاه او، همین چند جمله کافی است تا انسان بداند بسیاری از آشوب‌های درونی‌اش محصول غفلت از همین حقیقت ثابت است. او معتقد است جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری در معرض «روایت‌های ناپایدار» قرار گرفته و بازگشت به نگاه توحیدیِ خطبه ۲، شاه‌کلید بازسازی آرامش در زیست جمعی مردم است.

به باور دبیرکل بنیاد قرآن، جامعه امروز پیش از آن‌که بحران اقتصادی یا مدیریتی داشته باشد، بحران معنا دارد.

 او گفت گاهی انسان در برابر هجوم پیام‌ها، تحلیل‌ها و قضاوت‌های سریع، نمی‌داند باید به چه چیزی اعتماد کند. در چنین شرایطی، خطبه ۲ نهج‌البلاغه با یادآوری حقیقتی که فراتر از زمان و تغییر است، انسان را از سردرگمی زودگذر نجات می‌دهد.

 این خطبه، به تعبیر او «ستون فقرات معنوی» برای جامعه‌ای است که در معرض فرسایش ذهنی قرار دارد.

حسین‌زاده در تشریح یکی از پیام‌های مهم خطبه توضیح داد که امیرالمؤمنین(ع) به ما می‌آموزد نباید خداوند را در قالب‌های ذهنی محدود کنیم. این پیام، به باور او یک هشدار جدی برای دستگاه‌های فرهنگی است: دین را نباید به ابزار اداری، شعاری یا سازمانی تقلیل داد. اگر قرار است جامعه در مسیر سلامت اخلاقی و فکری حرکت کند، معنویت باید از هرگونه استفاده ابزاری دور بماند. او تأکید کرد که اگر سیاست‌گذاری‌های فرهنگی از این اصل فاصله بگیرد، پیام دین از اثرگذاری تهی می‌شود و جای خود را به تکرارهای خسته‌کننده می‌دهد.

به گفته او، بهره‌برداری درست از خطبه ۲ نیازمند بازتولید زبان اخلاقی و معنوی در رسانه‌هاست؛ زبانی که با نسل جوان سخن بگوید، اما از عمق پیام الهی فاصله نگیرد. بنیاد قرآن—به گفته دبیرکل آن—آمادگی دارد برنامه‌های آموزشی، ترویجی و رفتاری را بر اساس این خطبه در همکاری با دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها، مدارس و رسانه‌ها طراحی کند.

در پایان این گفت‌وگو، حسین‌زاده تأکید کرد که جامعه امروز ما تشنه معنویت اصیل است؛ معنویتی که راه را از میان آشفتگی‌ها باز می‌کند و به انسان جرأت می‌دهد به حقیقت ثابت الهی تکیه کند. او باور دارد که خطبه ۲ نهج‌البلاغه می‌تواند یکی از اصلی‌ترین نقشه‌های راه برای عبور از وضعیت فعلی باشد و گفت: «هرجا مردم از این خطبه فاصله گرفتند، اضطراب بیشتر شد؛ و هرجا به آن نزدیک شدند، زندگی آرام‌تر شد.»