سهشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۴
همزمان با آغاز آذرماه، تبلیغات گسترده برای حراج «جمعه سیاه» شروع می‌شود؛ حراج‌هایی که به گفته کارشناسان، در بسیاری موارد چیزی جز فریب و کلاهبرداری نیست.
بررسی‌ها و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که این روزها بسیاری از سایت‌ها با تبلیغات وسیع، تخفیف‌های تا ۹۰ درصدی اعلام می‌کنند. با این حال، پلیس فتا و اصناف به مردم هشدار داده‌اند که مراقب تبلیغات فریبنده این سایت‌ها باشند.
از سوی دیگر، با افزایش اعتماد مردم به خریدهای اینترنتی، مناسبت‌هایی مانند جمعه سیاه به بستری برای فروش گسترده و رقابت شدید میان فروشگاه‌های آنلاین تبدیل شده است. اما همزمان با این رونق، تخلفات، فریب‌های تبلیغاتی و کلاهبرداری‌های اینترنتی نیز رشد چشمگیری داشته است.
تخفیف‌های دروغین و قیمت‌سازی
در همین راستا، حسینی یکی از خریداران جمعه سیاه به باشگاه خبرنگاران گفت: «برخی سایت‌ها چند روز قبل از جمعه سیاه قیمت کالا را بالا می‌برند و سپس با درج تخفیف ۵۰ درصد، آن را همان قیمت قبلی می‌فروشند.»
او افزود: «قصد خرید کفشی از یکی از سایت‌های اینترنتی داشتم. این کفش ماه گذشته ۳ میلیون تومان بود اما با تعجب دیدم در حراج جمعه سیاه با قیمت ۴ میلیون تومان و تخفیف ۵۰ درصد عرضه شده است.»
پیامک‌های تخفیف دار فریبنده به متقاضیان
یکی دیگر از متقاضیان نیز به باشگاه خبرنگاران گفت: «از هفته گذشته چندین بار پیامک یا کد تخفیف دریافت کرده‌ام اما هنگام پرداخت، این کدها عملاً بی‌اثرند.»
براساس این گزارش، شکایت‌های زیادی درباره دریافت کالاهای بی‌کیفیت، تقلبی یا کاملاً متفاوت با تصویر تبلیغ‌شده ثبت شده است. در برخی موارد نیز فروشنده پس از فروش انبوه در جمعه سیاه، فروشگاه را غیرفعال کرده و پشتیبانی را تعطیل می‌کند.
فعالیت بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار کسب‌وکار بدون مجوز
در همین راستا، سرهنگ جواد مختاررضایی، معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا فراجا هشدار داد: «یکی از شایع‌ترین کلاهبرداری‌ها در این ایام، فروش کالای تقلبی به جای کالای اصلی است.»
وی افزود: «مجرمان با ایجاد صفحات و فروشگاه‌های ناشناس و ارائه قیمت‌های غیرواقعی، کاربران را فریب می‌دهند و یا کالای بی‌کیفیت ارسال می‌کنند و یا اصلاً کالایی تحویل نمی‌دهند.»
همچنین سرهنگ رامین پاشایی، رئیس مرکز امداد و فوریت‌های سایبری پلیس فتا اعلام کرد: «بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار کسب‌وکار بدون مجوز در فضای مجازی فعال هستند و بخش عمده کلاهبرداری‌ها در اینستاگرام و تلگرام رخ می‌دهد.»
او تأکید کرد: «کاربران تنها زمانی پرداخت انجام دهند که کالا را به‌طور کامل رؤیت کرده و از اصالت آن مطمئن شوند.»
پلیس فتا و مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نیز با رصد بیش از ۳۵۰ سایت مشکوک، تعدادی از صفحات جعلی را مسدود و برای فروشندگان متخلف پرونده قضایی تشکیل داده‌اند.
از خریداران هیجانی پرهیز کنند
مهدی امیدوار، سخنگوی اتاق اصناف ایران نیز گفت: «خریداران باید از خریدهای هیجانی پرهیز کنند و فریب تبلیغات فضای مجازی را نخورند. بازرسان اتاق اصناف به تمامی گزارش‌ها و شکایات مردمی رسیدگی می‌کنند.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی فروشگاه‌ها در ایام جمعه سیاه، به بهانه فروش ویژه، امکان بازگشت کالا را لغو یا محدود می‌کنند. برخی مشتریان پس از ثبت درخواست مرجوعی، پیام “عدم موجودی” یا «تخفیف ویژه فاقد امکان مرجوعی» دریافت کرده‌اند که پیگیری این موارد از سوی بازرسان در جریان است.
نظارت بازرسان بر فعالیت بازار سیاه
بهنام نیکمنش، معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران نیز درباره تخفیف‌های بازار جمعه سیاه اظهار داشت: «با نزدیک شدن به ایام فروش فوق‌العاده و افزایش تقاضا، کالاهایی مانند پوشاک، کیف و کفش و لوازم آرایشی و بهداشتی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.»
وی افزود: «برخی واحدهای صنفی بدون پروانه کسب فعالیت می‌کنند. بازرسان اتحادیه‌ها در حال شناسایی این واحدها هستند و اجازه فعالیت بدون مجوز را نخواهند داد.»
او همچنین گفت: «در مورد حراج‌ها و تخفیف‌های نامتعارف، طرح نظارتی ویژه‌ای به بازرسان ابلاغ شده است. اگر فروشگاهی تخفیف ۹۰ درصدی اعلام می‌کند، باید این تخفیف واقعی باشد و قیمت اصلی در فاکتور درج شود.»
معاون بازرسی اتاق اصناف افزود: «از مردم می‌خواهیم فاکتور خرید را حتماً دریافت کنند. این فاکتورها باید شامل قیمت واقعی و درصد تخفیف باشند تا صحت تخفیف مشخص شود.»
وی تأکید کرد: «نظارت بر اقلام اساسی به‌صورت مستمر انجام می‌شود اما اقلامی مانند پوشاک جزو کالاهای ضروری نیستند و نظارت بر آنها بیشتر بر پایه شکایات مردمی است. شهروندان می‌توانند شکایات خود را از طریق سامانه ۱۲۴ ثبت کنند.»
او در پایان گفت: «هدف ما واقعی‌بودن تخفیف‌ها و حمایت از حقوق مصرف‌کننده است. از مردم می‌خواهیم با دریافت فاکتور و گزارش تخلفات، ما را در این مسیر یاری کنند.»
گفتنی است، جمعه سیاه در حالی می‌تواند فرصتی برای خرید ارزان باشد که در فضای آنلاین به بستری برای فریب گسترده نیز تبدیل شده است. کارشناسان توصیه می‌کنند کاربران قبل از خرید، از اعتبار سایت مطمئن شوند و هر تبلیغ «بیش از حد جذاب» را نشانه خطر بدانند.