جنگ اسرائیل و ترکیه در یک قدمی وقوع

به گزارش صد آنلاین ،تحولات اخیر در منطقه، ترکیه و اسرائیل را مقابل هم قرار داده است. پس از حمله اسرائیل به قطر به بهانه حضور هیئت حماس در دوحه، احساس تهدید مشابهی در ترکیه پدیدار شده است. مقامات ترکیه و شخص رئیس جمهور اردوغان اظهار داشتند که این وضعیت تهدیدی بالقوه برای ترکیه است. در این زمینه، نظرات مختلفی در مورد برنامه‌های حمله احتمالی اسرائیل علیه ترکیه و تأثیر منطقه‌ای آن ابراز می‌شود.

در عین حال، دستیابی ترکیه به سیستم‌های دفاعی S-۴۰۰ و پیامدهای آن در ناتو نیز جایگاه نظامی و استراتژیک ترکیه را دوباره در کانون توجه قرار می‌دهد. عواملی مانند همکاری بین یونان و اسرائیل از جمله ابزارهای مورد استفاده برای فشار بر ترکیه در نظر گرفته می‌شوند.

در گفتگو با «یشیم دمیر» کارشناس روابط بین الملل ارزیابی‌های مهمی از وضعیت فعلی روابط ترکیه و اسرائیل، سناریوهای حمله احتمالی و توازن قدرت در منطقه ارائه خواهیم داد. همچنین بررسی خواهیم کرد که چگونه سیاست‌های دفاعی ترکیه در این زمینه شکل می‌گیرد.

مشروح گفتگو در ادامه آمده است:

پس از حمله اسرائیل به قطر، در ترکیه هشدارهایی در مورد احتمال حمله اسرائیل مطرح شد. در حالی که برخی این موضوع را با وجود دفتر حماس در ترکیه مرتبط می‌دانند، مسئله این است که مقامات ترکیه ازجمله اردوغان به طور مکرر از احتمال حمله این رژیم به ترکیه صحبت می‌کنند. ما در طول جنگ ۱۲ روزه تحمیلی علیه ایران نیز صحبت‌های مشابهی شنیدیم. آیا فکر می‌کنید چنین حمله‌ای امکان‌پذیر است؟

ادعاهایی مبنی بر برنامه‌ریزی اسرائیل برای حمله به ترکیه، چیز جدیدی نیست. این شایعات، همان‌طور که شما اشاره کردید، در واکنش به حمایت ترکیه از تهران در جریان حمله اسرائیل به ایران مطرح شده‌اند. اظهارات اخیر در مورد قدس نیز این بحث‌ها را دوباره شعله‌ور کرده است.

توصیف آمیخای چیکلی، وزیر امور یهودیان خارج از کشور و مبارزه با یهودستیزی اسرائیل، از رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، به عنوان رهبری همسو با اخوان المسلمین و مشتاق احیای امپراتوری عثمانی و طرفدار الحاق قدس به آن امپراتوری، همچنین توصیف ترکیه، قطر و سوریه به عنوان «محور شرارت جدید» نشان‌دهنده تعمیق جنگ سرد بین دو کشور است.

با این حال، دیدگاه‌های مشابهی نیز در مطبوعات اسرائیل مطرح می‌شود؛ نفوذ ترکیه در سوریه، ادعاهای مربوط به اهداف نئوعثمانی و بحث‌های پیرامون نیروگاه هسته‌ای آکویو از جمله موضوعات برجسته هستند. برخی نظرات مطرح می‌شود مبنی بر اینکه اسرائیل باید در صورت لزوم، با توجه به احتمال فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ترکیه، توانایی خود را برای حمله به تأسیسات نظامی در ترکیه توسعه دهد. علاوه بر این، اسرائیل ادعای ترکیه مبنی بر اینکه یک قدرت منطقه‌ای است را به عنوان تهدیدی برای توازن استراتژیک به تصویر می‌کشد.

در حالی که چنین لفاظی‌هایی احتمال حمله مستقیم را افزایش می‌دهد، بعید به نظر می‌رسد اقدامات احتمالی اسرائیل علیه ترکیه به شکل یک مداخله نظامی گسترده باشد. احتمال بیشتری وجود دارد که این اقدامات به شکل ترور یا عملیات هدفمند علیه اعضای حماس که گفته می‌شود در ترکیه حضور دارند، انجام شود. با این حال، چنین تلاشی می‌تواند روابط بین طرفین را به بحرانی عمیق فرو ببرد و موازنه‌های منطقه‌ای را به طور جدی مختل کند.

بنابراین، سوال متداول «آیا ترکیه نفر بعدی است؟» باید بیشتر در چارچوب گفتمان سیاسی و مدیریت ادراک مورد بررسی قرار گیرد. روابط بین ترکیه و اسرائیل، در طول تاریخ فراز و نشیب‌هایی را تجربه کرده است.

در حالی که به نظر می‌رسد تحولات اخیر احتمالاً طرفین را به جنگ مستقیم خواهد کشاند، درگیری تمام عیار بین ترکیه، عضو ناتو با روابط نزدیک با ایالات متحده، و اسرائیل، مهم‌ترین متحد ایالات متحده در خاورمیانه، بعید است. با این حال، رویارویی غیرمستقیم بین طرفین در خاک سوریه احتمال واقع‌بینانه‌تری دارد. در این زمینه، فشار روانی، عملیات اطلاعاتی یا سناریوهای ترور ممکن است همچنان در دستور کار باشد.

در هر صورت، ما شاهد تنش سیاسی بین ترکیه و اسرائیل هستیم. اگر این رژیم به ترکیه حمله نکند، اسرائیل چه ابزارهای دیگری برای فشار بر ترکیه دارد؟ به عنوان مثال، برخی همکاری بین یونان و اسرائیل را یکی از ابزارهای سیاسی تل آویو علیه آنکارا تفسیر می‌کنند.

گاهی اوقات از اهرم فشار بالقوه‌ای که تل‌آویو می‌تواند علیه آنکارا استفاده کند، صحبت می‌شود. در این زمینه، به نظر می‌رسد اسرائیل به جای تهدیدهای نظامی مستقیم، از طریق همکاری‌های منطقه‌ای، فشار غیرمستقیمی بر ترکیه وارد می‌کند.

برای مثال، ذخایر گاز و موقعیت استراتژیک در مدیترانه شرقی، اساس همکاری اسرائیل با قبرس جنوبی و یونان را تشکیل می‌دهد. رزمایش‌های مشترکی که در این زمینه انجام می‌شوند، گاهی اوقات می‌توانند تهدیدی برای آنکارا باشند.

در تنش‌های جاری بین ترکیه و یونان بر سر جزایر دریای اژه و منطقه اقتصادی انحصاری، حمایت اسرائیل از آتن به وضوح مشهود است. به‌طور خاص، با افزایش هزینه‌های دفاعی یونان، این کشور برنامه «سپر آشیل» را معرفی کرده است که شامل ادغام سیستم‌هایی مانند گنبد آهنین و اسپایدر از اسرائیل می‌شود.

علاوه بر این، ماه گذشته، یونان از اسرائیل خواست که ادعاهای نسل‌کشی پونتیک را به رسمیت بشناسد. چنین اقدامی می‌تواند روابط ترکیه و اسرائیل را بیش از پیش وخیم کند. با این حال، در این مرحله، انتظار نمی‌رود که اسرائیل به این درخواست پاسخ مثبت دهد، زیرا قبلاً از به رسمیت شناختن ادعاهای نسل‌کشی ارامنه خودداری کرده است. با توجه به روابط نزدیک اسرائیل با باکو، چنین اقدامی می‌تواند نه تنها بر روابط با آنکارا، بلکه بر روابط با آذربایجان نیز تأثیر منفی بگذارد.

در همین حال، ارتباطات اطلاعاتی و نظامی اسرائیل با برخی گروه‌های کرد در سوریه و عراق می‌تواند به عنوان ابزاری دیگر برای فشار به ترکیه محسوب شود. این روابط می‌تواند موازنه امنیتی در مناطق مرزی ترکیه را بی‌ثبات کند.

علاوه بر ابعاد نظامی و سیاسی، اقتصاد نیز می‌تواند به عنوان یک ابزار فشار مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اهمیت استراتژیک انرژی و منابع تجارت خارجی، کنترل اسرائیل و متحدانش بر مسیرهای تجاری می‌تواند به عنوان یک مکانیسم فشار غیرمستقیم علیه ترکیه عمل کند.

ترکیه در سال ۲۰۱۷ سامانه‌های اس- ۴۰۰ را از روسیه خریداری کرد. این به دلیل امتناع آمریکا از ارائه سامانه‌های پاتریوت است. در حالی که این سامانه‌ها هنوز دست نخورده هستند، حتی گزارش‌های گاه به گاه حاکی از احتمال بازگرداندن آنها هستند. با توجه به حضور اسرائیل در کشورهای هم مرز ترکیه، آیا آنکارا نباید نسبت به این سامانه‌ها توجه بیشتری وجود داشته باشد؟

خرید سامانه‌های اس -۴۰۰ توسط ترکیه باعث نگرانی جدی در ناتو شده و منجر به تحریم‌های ایالات متحده گردیده است. گزارش‌هایی مبنی بر اینکه ترکیه قصد دارد پایگاهی در سوریه ایجاد کرده و اس -۴۰۰ ها را در آنجا مستقر کند، به دقت زیر نظر گرفته شده‌اند.

در واقع، ادعاهایی وجود دارد مبنی بر اینکه لابی‌های اسرائیلی و یونانی در ایالات متحده به شدت با این احتمال مخالف هستند. گزارشی در مطبوعات اسرائیل، به نقل از یک منبع عالی‌رتبه، ادعا می‌کند که حملات اسرائیل به سوریه حامل پیامی مبنی بر جلوگیری از ایجاد پایگاه ترکیه در آنجا و عدم محدود کردن عملیات اسرائیل است.

در این زمینه، حضور اسرائیل در مرزهای ترکیه عامل کلیدی در شکل‌دهی به سیاست‌های امنیتی آنکارا محسوب می‌شود. با این حال، خرید سامانه‌های اس -۴۰۰ توسط ترکیه به معنای اعتراض مستقیم به اسرائیل نیست، بلکه هدف کلی آن تقویت بازدارندگی و قابلیت‌های دفاعی منطقه‌ای است.

بنابراین، این تحولات برای درک سیاست‌های امنیتی ترکیه بسیار مهم هستند. با توجه به موقعیت منطقه‌ای آن، سرمایه‌گذاری ترکیه در سیستم‌های دفاع هوایی و زمینی کاملاً طبیعی است. ترکیه، مانند هر کشور دیگری، تلاش می‌کند تا امنیت خود را نه تنها در داخل مرزهای خود، بلکه فراتر از آن نیز حفظ کند.

در این زمینه، ترکیه در حال برداشتن گام‌هایی برای توسعه فناوری‌های نظامی داخلی است که وابستگی آن به سیستم‌های دفاعی مستقر در ایالات متحده و حتی اس -۴۰۰ را کاهش می‌دهد و جایگاه آن را به عنوان یک بازیگر کلیدی در توازن‌های امنیتی منطقه‌ای تقویت می‌کند.