پنجشنبه ۲۷ شهريور ۱۴۰۴
ایده ایجاد نیروی عربی مشترک یا «ناتوی عربی» مجددا پس از حمله رژیم صهیونیستی به قطر و به عنوان یک واکنش عادی و ضروری برای تعرضات اسرائیل که دیگر عامل بازدارنده‌ای در مقابل آن وجود ندارد، بر سر زبان‌ها افتاده است.
این حمله به مرکز دیپلماسی عربی در دوحه نشان دهنده شکنندگی سیستم امنیتی کشورهای عربی و نبود استراتژی عربی یکپارچه برای مقابله با این چنین چالش‌های بزرگ است، به ویژه با توجه به اینکه سران رژیم صهیونیستی اظهارات خصمانه‌ای را در قبال کشورهای عربی مطرح می‌کنند.
در سایه حملات گسترده رژیم صهیونیستی از غزه و کرانه باختری گرفته تا سوریه، لبنان، یمن، تونس، قطر و ایران، سوالی که اینجا ضروری است، این است که آیا زمان ایجاد نیروی عربی مشترک مشابه ناتو که بتواند با هرگونه تعرض به هر کشور عربی مقابله کند، فرا رسیده است؟
طی دو روز گذشته، رسانه‌های عربی اظهاراتی را از یک منبع مصری منتشر کردند که در آن گفته بود عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر ایده ایجاد نیروی عربی مشترک مشابه ناتو را مطرح کرده تا این نیرو بتواند از هر کشور عربی حمایت کند.
این ایده جدید نیست، پیش از این نیز سران کشورهای عربی موافقت خود را با ایده السیسی در اجلاس شرم الشیخ در مارس 2015 اعلام کردند اما حمله رژیم صهیونیستی به قطر موجب شد این ایده قابل بررسی باشد به خصوص در مرحله تعیین کننده‌ای که منطقه شاهد آن است.
در 17 ژوئن 1950 معاهده دفاع عربی مشترک و همکاری اقتصادی در شهر اسکندریه و پس از اشغال فلسطین در سال 1948 میان مصر، اردن، سوریه، عراق، عربستان، لبنان و یمن امضا شد.
اکنون این ایده در چارچوبی مختلف مطرح شد، آن هم پس از حمله به دوحه و حملات پی در پی به کشورهای دیگر که تاکید می‌کند، ژئوپلتیک در منطقه ممکن است تغییر کند.
منابع خبری اشاره کردند که پیشنهاد السیسی درخصوص ایجاد نیروی عربی مشترک مجددا در پی ارتباطات دیپلماتیک کنونی در رابطه با نشست سران کشورهای عربی و اسلامی در دوحه مطرح شده است.
این منابع تصریح کردند که قاهره بسیار بر کسب حمایت برای روند اجرایی این طرح اتکا می‌کند اما موانعی بر سر اجرای آن از جمله زمان مداخله و سازوکار فعالسازی آن وجود دارد.
یک مسئول مصری گفت که قاهره در تلاش است تا پیشنهادهایی برای سازوکار فعالیت این نیروی عربی مشترک و تشکیل آن متناسب با جمعیت کشورهای عربی و در نظر گرفتن توازنات منطقه‌ای و سیاسی مطرح کند.
وی اشاره کرد که پیشنهاد مصر شامل مشارکت حدود 20 هزار نفر از ارتش خود در نیروی مشترک است و قاهره تلاش دارد از این پیشنهاد برای تسریع روند توسعه و تجهیز ارتش خود به جدیدترین سلاح‌ها استفاده کند.
منابع خبری گفتند که رایزنی‌های مصر درخصوص تشکیل این نیرو ادامه دارد و عربستان نیز عضو دوم این نیرو خواهد بود.
در واکنش به این طرح، یائیر لاپید، رئیس اپوزیسیون در اراضی اشغالی گفت که پیشنهاد این نیروی عربی مشترک، ضربه ای سخت به توافقات صلح پس از ضربه سخت به توافقات ابراهیم است.
هنگامی که السیسی ایده تشکیل نیروی عربی مشترک را در مارس 2015 مطرح کرد چالش‌ها و خطرات کاملا با حال حاضر فرق داشت، آن زمان هدف کمک به بسیاری از کشورها برای مقابله با چالش‌ها و ناآرامی‌های داخلی بود.
اما امروز کاملا متفاوت است، اسرائیل پایتخت کشورهای عربی را یکی پس از دیگری هدف قرار می‌دهد و تهدید می‌کند که حملات بیشتری نیز انجام خواهد داد و اصرار می‌کند قضیه فلسطین را حذف کند.
در اینجا موانع بسیاری مطرح می‌شود که از جمله آن تعریف تهدید و حدود پاسخ به آن و تامین مالی و مسائل لجستیکی، تامین تسلیحات و توافقنامه های دوجانبه برخی کشورها با طرف‌های بین المللی است.
قاصد محمود، نائب رئیس سابق ستاد کل ارتش اردن در همین رابطه گفت که اگر اراده وجود داشته باشد، تشکیل نیروی عربی مشترک آسان خواهد بود.
وی اشاره کرد که این ایده همچنین در زمان جنگ آزادسازی کویت مطرح شده اما در آن زمان مورد استقبال قرار نگرفت.
قاصد محمود گفت که دلیل اصلی به تعویق افتادن اجرای این پیشنهاد در آن زمان توافق کمپ دیوید بود چرا که این توافق، محدودیت‌هایی را برای ورود مصر به هر نیروی عربی مشترک اعمال می‌کرد.
وی اشاره کرد که اما امروز السیسی که خود از مضمون این توافق اطلاع دارد، این ایده را مطرح می‌کند، و این بدان معناست که مساله‌ای وجود دارد که باید بررسی و وضعیت سیاسی متفاوتی ایجاد شود.
این نظامی سابق اردنی تاکید کرد که توافق کمپ دیوید به مصر، توافق وادی عربه به اردن و توافق اسلو به فلسطین اجازه ورود به توافقات دفاعی مشترک را نمی‌دهد.
به گفته او این امر با وجود ضعف اتحادیه عرب، مساله دفاع عربی مشترک را احیا می‌کند.
قاصد محمود تاکید کرد که این نیروی مشترک اکنون به ضرورتی تبدیل شده چرا که هر کشور عربی به تنهایی نمی‌تواند با خطر رژیم صهیونیستی که همه را تهدید می‌کند، مقابله کند.
محمود معتقد است که در صورت وجود اداره مشترک کشورهای عربی، هر مساله‌ای ممکن است اما چالش بزرگتر، روابط با امریکا و اسرائیل است، اکنون تهدید بزرگتر برای امنیت ملی کشورهای عربی، از سوی امریکا و اسرائیل است بنابراین رویکرد و تصمیم گیری باید واضح باشد.
وی اشاره کرد که کشورهای عربی امکانات لازم برای تشکیل این نیرو را دارند اما مشکل سلاح امریکا است که ستون فقرات تسلیحات کشورهای عربی به شمار می رود به ویژه در حوزه نیروی هوایی و پدافند هوایی.
قاصد محمود گفت که این مساله موجب نمی شود که راه حل‌های جایگزین وجود نداشته باشد، اکنون تنوع تسلیحاتی محدودی در برخی کشورها وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد اما مهم تر توسعه سیاست تسلیحاتی و همکاری با کشورهای پیشرفته نظیر چین، روسیه و ترکیه است.
وی افزود که کشورهای عربی عربی نظیر چین و روسیه و کشورهای عربی نظیر امارات و عربستان و سایر کشورهای عضو شورای همکاری فناوری پیشرفته دارند و میزبان فناوری و تکنولوژی هستند و همچنین مصر نیز با قدرت حاضر است
قاصد محمود تاکید کرد که تلاش مشترک نیاز به اراده دارد، عقل عربی، امکانات عربی اقتصادی و سیاسی و استراتژیک همه وجود دارد، انسجام اسلامی وجود دارد، قدرت‌های اسلامی ویژه می‌توانند پشتیبان و حامی و حتی هم پیمان باشند.
وی بیان کرد که پروژه صهیونیستی آماده مرحله آتی می‌شود و پس از فلسطین می‌خواهد حضور خود را در کشورهای عربی گسترش دهد، بنابراین باید از لحاظ نظامی مقابله کرد و مهم است که بخشی از نیروی عربی مشترک، نیروی مردمی و ارتش مردمی باشد.
منبع: الخلیج آنلاین / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱