جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
نویسنده: حسین مجدوبی
تعدادی از ناظران این پرسش را مطرح می‌کنند که اگر رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری شکست بخورد، آیا ترکیه به همان سیاست خارجی خود ادامه خواهد داد یا آن را تغییر می‌دهد؟ این پرسش به علت جایگاهی است که ترکیه در حال حاضر در صحنه ژئوپلیتیک بین المللی کسب کرده به ویژه با آغاز شکل گیری جهانی چند قطبی که ویژگی آن رویارویی روسیه – چین و غرب به رهبری آمریکاست.
کمپین انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه اتهام زنی رهبر مخالفان، کمال قلیچدار اوغلو را شاهد بود. وی در راستای اشاره به حمایت روسیه از اردوغان گفت که مسکو در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه مداخله می‌کند. این در حالی است که اردوغان اشاره می‌کند که غرب از نامزد مخالفان حمایت می‌کند.
آنچه در ترکیه در جریان است شبیه سناریویی است که در انتخابات اخیر ریاست جمهوری برزیل اتفاق افتاد و طی آن لولا دا سیلوا به ریاست جمهوری رسید. در جریان این انتخابات نیز نامزدها به دریافت حمایت از آمریکا و روسیه اتهاماتی به یکدیگر وارد کردند.
کسب جایگاه ویژه ترکیه در دوره رجب طیب اردوغان دو علت اصلی داشته است: نخست پیشرفت چشمگیر صنایع نظامی این کشور و دوم سیاست خارجی‌اش در دریای مدیترانه.
در این راستا ترکیه از طریق هواپیماهای بدون سرنشین خود مانند بایراکتار، خودروهای زرهی و کشتی های جنگی به ویژه موفقیت در ساخت ناو هواپیمابر آنادولو به یک بازیگر واقعی در بازار تسلیحات بین المللی تبدیل شده است. ترکیه در حال تلاش برای شکستن شرایط ناعادلانه تحمیل شده از سوی غرب در معاملات تسلیحاتی است. همچنین روی تسلیح کشورهای فقیری که قادر به دستیابی به تسلیحات غربی نیستند، کار می‌کند.
ویژگی دیپلماسی اردوغان حمله دیپلماتیک این کشور به تعدادی از مناطق جهان به ضرر قدرت‌های بزرگ بوده است. در این راستا سال 2020 نقطه تحول بزرگی در کشمکش میان ترکیه و فرانسه بود.
در سطح عملی در صورت شکست اردوغان دشوار است که کمال قلیچدار اوغلو از سیاست اردوغان به صورت ریشه‌ای عقب نشینی کند. این امر دو علت اصلی دارد: ترکیه قدرت بین المللی خود را به خاطر راهبرد این رئیس جمهور به دست آورده است. احتمالا رهبر مخالفان در برخی تصمیمات تغییرات اندکی اعمال کند؛ اما بدون این که به اصل این راهبرد صدمه زند. دوم این‌که بعد از گذشت بیش از بیست سال حکومتداری حزب عدالت و توسعه دولت عمیق رویکردهای دولت اردوغان را در دست گرفته است. در برزیل نیز وقتی بولسونارو در سال 2019 برنده شد مشتاق حمایت از آمریکا از جمله اعطای پایگاه‌های نظامی به پنتاگون و تجدید نظر در روابط با روسیه و گروه بریکس بود؛ اما دولت عمیق مانع از جهتگیری‌های او شد و او به ادامه سیاست خارجی دفاعی‌ای مجبور شد که از آغاز قرن بیستم شکل گرفته بود. این همان اتفاقی است که برای کمال قلیچدار در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری رخ خواهد داد؛ زیرا ترکیه مسیری را ترسیم کرده است که از رنگ سیاسی – ایدئولوژیکی برنده انتخابات چندان تاثیر نمی‌پذیرد.
منبع:القدس العربی