حفظ آبروی خانوادگی به قیمت قاتل شدن

به گزارش صد آنلاین، درک این پدیده پیچیده نیازمند بررسی چندبعدی است:

۱. عوامل فرهنگی و اجتماعی

• ساختارهای مردسالارانه: در برخی جوامع، از جمله بخشهایی از ایران، ارزش خانواده و آبرو به شدت به رفتار زنان مرتبط دانسته میشود. کنترل بدن، روابط، و انتخابهای زنان اغلب تحت تأثیر نگرشهای سنتی قرار میگیرد.

• مفهوم «آبرو»: در برخی فرهنگها، «آبروی خانوادگی» بهعنوان دارایی جمعی تعریف میشود که ممکن است با رفتار فردی (بهویژه زنان) خدشهدار شود. این نگرش گاه به خشونت علیه زنان برای «احیای آبرو» منجر میشود.

• فشار اجتماعی: ترس از طرد شدن از جامعه یا قبیله ممکن است خانوادهها را به اقدامات شدید سوق دهد تا از «شرمساری» جلوگیری کنند.

۲. قوانین و سیستم قضایی

• چالشهای قانونی: در قوانین ایران، مجازات قتل عمد اعدام است، اما در مواردی که بهعنوان «قتل ناموسی» تعبیر شود، ممکن است با استناد به موادی از قانون مجازات اسلامی (مانند ماده ۳۰۲ یا ۳۰۳) که به «دفاع از ناموس» اشاره دارد، تخفیف مجازات اعمال شود.

• ابهام در تعاریف: عدم تعریف دقیق «دفاع از ناموس» در قوانین ممکن است بهانههایی برای توجیه خشونت فراهم کند.

• نقش دیه و رضایت اولیای دم: در برخی موارد، اولیای دم (خانواده قربانی) میتوانند با بخشش یا دریافت دیه، مجازات قاتل را کاهش دهند، که ممکن است به تداوم چرخه خشونت کمک کند.

۳. عوامل اقتصادی و آموزشی

• محدودیتهای اقتصادی: فقر و کمبود فرصتهای شغلی ممکن است فشار بر خانوادهها را افزایش دهد و کنترل سختگیرانهتر بر زنان را بهعنوان راهی برای حفظ «ثبات» توجیه کند.

• سطح پایین آگاهی: در مناطق محروم یا سنتی، آموزش ناکافی درباره حقوق زنان و مبارزه با خشونت میتواند به تداوم باورهای آسیبزا بینجامد.

۴. نقش رسانه ها و گفتمان عمومی

• سکوت یا تابو بودن موضوع: گزارشدهی کم درباره قتلهای ناموسی به دلیل ترس از انگ اجتماعی یا مداخله نهادها ممکن است آمار واقعی را پنهان کند.

• فعالیت مدنی: در سالهای اخیر، تلاشهای سازمانهای حقوق بشری و فعالان زن برای افشای این پدیده افزایش یافته، اما موانع ساختاری و امنیتی همچنان وجود دارد.

۵. تأثیر تفسیرهای ایدئولوژیک

• تفسیرهای سنتی از دین: برخی گروهها ممکن است با استناد به برداشتهای خاص از متون دینی، خشونت علیه زنان را توجیه کنند، هرچند این تفسیرها مورد انتقاد بسیاری از علمای دینی و روشنفکران قرار گرفته است.

نتیجه گیری

قتلهای ناموسی پدیدهای چندوجهی است که ریشه در نابرابریهای جنسیتی، ساختارهای قدرت سنتی، و کاستیهای قانونی دارد. کاهش آن نیازمند اصلاحات قانونی (مانند حذف مواد توجیهکننده خشونت)، آموزش عمومی، توانمندسازی زنان، و تغییر نگرشهای فرهنگی از طریق رسانهها و نهادهای آموزشی است. همچنین، تقویت سازوکارهای حمایت از قربانیان و شفافیت در گزارشدهی میتواند به مقابله با این معضل کمک کند./ اختصاصی صد آنلاین