سهشنبه ۱۶ ارديبهشت ۱۴۰۴
ورود ایران به مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا، انتخابی بر اساس سنجش اوضاع، لحاظ واقعیت ها در شرایط جدید منطقه و محیط بین المللی خصوصا روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید در آمریکا بود. این حرکت بر مبنای سه اصل عزت، حکمت و مصلحت و گرفتن حربه از دشمن و در عین حال آزمودن دیپلماسی به منظور استیفای حقوق ایران وفق معاهدات بین المللی بود.
ایران در دوره باراک اوباما، رئیس جمهوری اسبق ایالات متحده امریکا، مسیر مذاکره و نتایج آن را تجربه کرده و به توافقات متعهد و وفادار مانده بود تا اینکه ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود با زیرپا گذاشتن تعهدات، از تداوم اجرایی توافقات حاصله مانع شد.
در دوره جدید، ایران در پاسخ به درخواست ترامپ، انتخاب شجاعانه ای برای رو آوردن به مذاکره با طرف آمریکائی با رعایت اصول لازم و وساطت عمان انجام داد. تا کنون سه دور از این مذاکرات انجام شده است و طرفین از کلیت آن ابراز رضایت کرده‌اند. البته آخرین مرحله این مذاکرات به دلائلی که تاکنون اعلام نشده، به تاخیر افتاده که قرار است از طریق مجاری تعریف شده برای ادامه آن هماهنگی شود. اما آنچه در سطح رسانه ای شاهد آن هستیم، پراکندگی در رفتارها و اعلام خواسته ها و مواضع غیرسازنده توسط برخی مقامات آمریکایی است که نه تنها منطبق با آمادگی اولیه آمریکائی ها برای گفت‌وگو بر اساس منطق و شرایط عرفی مذاکره نیست بلکه نشانه هائی از زیاده خواهی در آن دیده می شود. در این باره لازم است هیات مذاکره کننده آمریکائی، موضع دقیق و شفاف خود را در باره اظهارات غیر واقع بینانه رئیس جمهوری و نیز اظهارات خیالی و غیرحرفه ای وزیر امور خارجه آن کشور مشخص کند. در این چارچوب، همان گونه که ماهیت و رفتارهای طرف مقابل و تجربه به دست آمده از مذاکرات برجام نشان می دهد باید همه عناصر و الزامات یک مذاکرات را مورد توجه و محاسبه قرار داد.
طبیعی است به رغم هوشیاری و جدیت در مسیر پیش رو، باید صبور باشیم و از هیجانی و احساسی شدن و شرطی کردن مسائل کشور به مذاکرات پرهیز کنیم و در عین حال نکات زیر را در تنظیم رویکرد کشورمان مد نظر قرار دهیم:
الف – با توجه به عدم صداقت و غیرشفاف بودن طرف آمریکائی، باید برای هر سناریو و رفتارغیرقابل پیش بینی آنها، برنامه داشته باشیم و متناسب با اقتضائات حرکت کنیم. این اقدامات باید به گونه ای باشد که طرف مقابل را در فضای مذاکراتی محصور و پاسخگو کند.
ب – نظر به اینکه اکثر ابزارهای سیاسی، رسانه ای و تبلیغاتی عمده در جهان در اختیار طرف مقابل است، باید کاملا هوشمندانه رفتار شود تا ایران به عدم جدیت در مسیر دیپلماسی و مذاکره متهم نشود. طبعا در این زمینه شخص وزیر امور خارجه و تیم مذاکره کننده، تجربه لازم را دارند و با شیوه های رفتاری طرف آمریکائی، مزاحمت احتمالی کشورهای اروپائی و شیطنت های حتمی رژیم صهیونیستی آگاه هستند.
ج – ابعاد تشکیل دهنده قدرت یک کشور اعم از بخش های سخت و نرم، یک مجموعه در هم تنیده هستند که نقصان یا ضعف در یک حوزه، نقش آفرینی و قدرت مانور کشور را به آسیب دچار می سازد. مثل همیشه، در شرایط کنونی نیز توجه به بنیه دفاعی و حفظ قدرت بازدارندگی کشور بسیار مهم و حیاتی است. در این راستا لازم است در کنار فعال نگه داشتن مسیر دیپلماسی که به طرف های مقابل امکان استفاده و تهدید به زور نمی دهد، قدرت بازدارندگی ایران فعالانه دنبال شود تا آنان خیال استفاده از این حربه را به ذهن خود راه ندهند.