به گزارش صد آنلاین، نیکولای نوزدرف، سفیر روسیه در توکیو، با اشاره به اصلاحات ساختاری در نیروهای دفاعی ژاپن برای هماهنگی بیشتر با ارتش آمریکا، افزایش رزمایشهای مشترک، و خرید تسلیحات تهاجمی، این روند را «نظامیسازی شتابان» خواند که خطری برای منافع روسیه محسوب میشود. این اظهارات در بستر اختلافات تاریخی و ژئوپلیتیکی بین دو کشور تحلیل میشود:
دو کشور از پایان جنگ جهانی دوم بر سر حاکمیت جزایر کوریل جنوبی (سرزمینهای شمالی در ادبیات ژاپنی) اختلاف دارند. این جزایر که از نظر استراتژیک کنترل دسترسی به دریای اختسک را برای روسیه فراهم میکنند، مانع اصلی امضای پیمان صلح بین مسکو و توکیو بودهاند. روسیه اخیراً با توقف مذاکرات صلح در واکنش به تحریمهای ژاپن علیه جنگ اوکراین، نشان داده که این مسئله را اهرمی برای فشار سیاسی میداند.
ژاپن پس از جنگ جهانی دوم با محدودیتهای قانون اساسی در توسعه توان نظامی روبهرو بود، اما در سالهای اخیر با تفسیر مجدد ماده ۹ قانون اساسی، حق «دفاع جمعی» را برای خود قائل شده و بودجه نظامی خود را به سطح بیسابقهای افزایش داده است. این تغییرات، همراه با مشارکت در پیمانهای امنیتی مانند کواد (با آمریکا، استرالیا و هند) و خرید سامانههای تهاجمی مانند موشکهای کروز، از دید روسیه نشانهای از همگرایی ژاپن با بلوک غرب است.
پس از حمله روسیه به اوکراین در ۲۰۲۲، ژاپن به تحریمهای غرب پیوست و روابط اقتصادی با مسکو را محدود کرد. روسیه نیز با قطع گفتگوهای صلح و انجام رزمایشهای نظامی در شرق دور (از جمله در جزایر مورد اختلاف)، پاسخ داد. هشدار اخیر سفیر روسیه را میتوان بخشی از تلاش مسکو برای مهار نفوذ غرب در منطقه دانست، به ویژه با توجه به حضور فعال ناتو در اقیانوس آرام.
تنش روسیه و ژاپن در کنار رقابت آمریکا و چین در آسیا-اقیانوسیه، احتمال تبدیل این منطقه به کانون بحرانهای امنیتی را افزایش میدهد. روسیه نگران است که تقویت نظامی ژاپن، به ویژه در جزایر جنوبی این کشور، امکان نظارت بر فعالیتهای دریایی و هوایی روسیه را فراهم کند. از سوی دیگر، ژاپن افزایش فعالیتهای نظامی روسیه و چین در دریای چین شرقی و تنگه تایوان را تهدیدی برای منافع خود میداند.
روسیه احتمالاً با ادامه رزمایشها و نمایش قدرت در شرق دور، به فشار خود بر ژاپن ادامه خواهد داد. ژاپن تحت حمایت آمریکا، به مدرنیزه کردن نیروهای دفاعی و تقویت مشارکتهای امنیتی با کشورهای همسو پایبند خواهد ماند.
مسئله جزایر کوریل کماکان به عنوان اهرم سیاسی در دست روسیه باقی میماند، مگر آنکه توکیو با تعدیل مواضع خود، راهی برای بازگشت به مذاکرات بیابد.
به طور کلی، نظامیسازی ژاپن و همپیمانی آن با غرب، در کنار اختلافات حلنشده تاریخی، فضایی بیثبات در روابط دو کشور ایجاد کرده است. این تنشها در صورت مدیریت نشدن، میتواند به تشدید رقابتهای بزرگمقیاس در آسیا-اقیانوسیه بین قدرتهای جهانی منجر شود.
منبع: المیادین