پنجشنبه ۱۱ ارديبهشت ۱۴۰۴
مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا در حالی با میانجی‌گری عمان ادامه دارد که اصلی‌ترین تنش‌های جهانی هر کدام به نوبه خود میتوانند بر روند مذاکرات تاثیر بگذارند و حتی آن را از مسیر خود منحرف کنند.
تنش‌آفرینی‌های اسرائیل
تحولات خاورمیانه، به‌ویژه نقش اسرائیل، می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا تأثیر بگذارد. اسرائیل به عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه که در حال حاضر درگیر جنگی خونین در غزه و لبنان است، اغلب با اقدامات نظامی یا فشارهای دیپلماتیک علیه برنامه هسته‌ای ایران، فضای مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کند. در ماه‌های آینده با توجه به تشدید تنش‌ها در منطقه (مانند تداوم درگیری‌ها در غزه یا از سرگیری جنگی دیگر در لبنان یا آغاز جنگی جدید در سوریه)، اسرائیل ممکن است با لابی‌گری در واشینگتن یا تهدید به حملات پیش‌دستانه علیه تأسیسات هسته‌ای ایران، موضع سخت‌تری را به آمریکا تحمیل کند با وجود این‌که امریکای تحت اداره ترامپ بر تداوم گفت‌وگوها و رسیدن به توافق با ایران تاکید دارد.
جنگ اوکراین
از سوی دیگر جنگ اوکراین و تداوم مذاکرات بین روسیه و آمریکا برای رسیدن به آتش‌بسی در اوکراین، میتوانند به طور غیرمستقیم بر مذاکرات هسته‌ای ایران تأثیر بگذارند. ایران به دلیل روابط نزدیک با روسیه، به‌ویژه در زمینه همکاری‌های نظامی و اقتصادی، تحت تأثیر نتایج این مذاکرات قرار می‌گیرد. اگر مذاکرات روسیه – آمریکا به کاهش تنش‌ها منجر شود، ممکن است فضای دیپلماتیک برای مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا بهبود یابد. اما اگر گفت‌وگوها راه به جایی نبرد و تنش‌ها تشدید شوند، ایران ممکن است به عنوان یک متحد استراتژیک روسیه تحت فشار بیشتری قرار بگیرد.
رقابت چین و امریکا
رقابت چین و ایالات متحده در تایوان و جنگ تعرفه‌ها نیز می‌تواند به طور غیرمستقیم بر مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای ایران تأثیر بگذارد، به‌ویژه از طریق روابط ایران و چین. ایران به چین به عنوان یک شریک اقتصادی کلیدی و حامی در برابر تحریم‌های آمریکا می‌بیند و تا اندازه زیادی به توانایی‌های آن وابسته است. تشدید تنش‌ها در تایوان یا جنگ تعرفه‌ها میتوانند توجه آمریکا را از مذاکرات هسته‌ای منحرف کند یا چین را به سمت حمایت قوی‌تر از ایران در مذاکرات سوق دهد و سرسختی در پیشبرد مذاکرات را بیشتر کند.
هر یک از این سه بحران ژئوپلیتیکی به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا تأثیر می‌گذارند. نقش مخرب اسرائیل در خاورمیانه می‌تواند مذاکرات را به سمت بن‌بست سوق دهد، جنگ اوکراین و مذاکرات روسیه -آمریکا می‌تواند فضای دیپلماتیک را پیچیده‌تر کند، و رقابت چین – آمریکا می‌تواند ایران را به سمت وابستگی بیشتر به چین سوق دهد. دیدگاه‌های اندیشکده‌های مختلف نشان‌دهنده اولویت‌های استراتژیک کشورهایشان است: آمریکا و اسرائیل بر فشار حداکثری تأکید دارند، اروپا بر دیپلماسی و ثبات منطقه‌ای، و روسیه و چین بر حمایت از ایران در برابر هژمونی آمریکا. برای موفقیت مذاکرات، به مدیریت این بحران‌ها و ایجاد فضایی برای دیپلماسی چندجانبه نیاز است.