شنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۴
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز پنجشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ در سفری کاری به مسکو رفت تا پیام مکتوب رهبر انقلاب اسلامی را به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه، تقدیم کند و با مقامات ارشد این کشور، از جمله سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه، دیدارهای گسترده‌ای انجام دهد. این سفر که در آستانه دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا انجام شد، به عنوان نشانه‌ای از عمق شراکت راهبردی تهران و مسکو و تلاش برای هماهنگی در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، توجهات بسیاری را جلب کرد. عراقچی در این سفر، ضمن تأکید بر روابط مستحکم دوجانبه، مواضع ایران را در قبال تحولات جاری تبیین و پیام‌های روشنی به جامعه جهانی مخابره کرد.
تقدیم پیام رهبر انقلاب و نقشه راه همکاری‌های دوجانبه
عراقچی در بدو ورود به مسکو، هدف اصلی سفر خود را تقدیم پیام مکتوب مقام معظم رهبری به پوتین عنوان کرد و اظهار داشت: «این پیام به تحولات مهم بین‌المللی، منطقه‌ای و روابط دوجانبه پرداخته است». او در دیدار با رئیس‌جمهور روسیه، ضمن ابلاغ این پیام، دیدگاه‌های ایران درباره موضوعات کلیدی، از جمله مسائل هسته‌ای، بحران اوکراین و تحولات منطقه‌ای مانند فلسطین را تشریح کرد. کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، در گفت‌وگویی تلویزیونی توضیح داد بخش مهمی از این دیدار، به تبیین محتوای پیامی اختصاص یافت که بر گسترش روابط، پیشبرد پروژه‌های مشترک و تقویت همکاری‌های راهبردی تأکید داشت. جلالی افزود: «پوتین در این دیدار بر روابط کاملا راهبردی ایران و روسیه تأکید کرد و گفت این روابط حتی در صورت تغییر در تعاملات مسکو با آمریکا، خللی نخواهد دید».
پوتین با استقبال از این پیام و ابلاغ سلام به رهبر انقلاب، شراکت راهبردی دو کشور را عاملی برای تأمین منافع ملت‌ها و تقویت صلح منطقه‌ای دانست. او معاهده جامع مشارکت راهبردی ایران و روسیه را که در مراحل نهایی تصویب در مجالس دو کشور قرار دارد، بستری برای تضمین همکاری‌های بلندمدت خواند. عراقچی نیز این معاهده را نقطه عطفی دانست که «چشم‌اندازی ۲۰ساله برای روابط دوجانبه ترسیم می‌کند و اطمینان می‌دهد این روابط تحت تأثیر عوامل خارجی قرار نگیرد». او از پیشرفت مراحل تصویب این معاهده در ایران و روسیه ابراز خرسندی و بر عزم تهران برای گسترش همکاری‌ها در همه سطوح تأکید کرد.
رایزنی با لاوروف و همسویی در موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی
در روز دوم سفر، عراقچی با سرگئی لاوروف دیدار و طیف وسیعی از موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را بررسی کرد. او با قدردانی از میزبانی مقامات روس، دیدار با پوتین را سازنده توصیف کرد و گفت: «پیام رهبر انقلاب به پوتین، پیامی به جهان بود که ایران، روسیه را شریک راهبردی و اساسی خود می‌داند». عراقچی افزود: «روابط دو کشور هیچ‌گاه تا این حد نزدیک و محکم نبوده و معاهده جامع همکاری، بستری برای گسترش تعاملات در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی فراهم کرده است».
لاوروف نیز با اشاره به امضای معاهده جامع همکاری در سفر پیشین مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، به مسکو در اوایل سال ۲۰۲۵، آن را پایه‌ای برای ارتقای کیفی روابط خواند. او دیدار عراقچی با پوتین را نشانه‌ای از «سرعت بی‌نظیر گفت‌وگوهای سیاسی» میان دو طرف دانست و از خوشحالی پوتین از این دیدار سخن گفت. دو طرف بر همکاری در سازمان‌های بین‌المللی مانند بریکس و شانگهای تأکید کردند و از برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در هفته آینده خبر دادند که با حضور فعالان بخش دولتی و خصوصی برگزار خواهد شد. موضوعاتی چون وضعیت سوریه، قفقاز جنوبی، دریای خزر و تحولات فلسطین نیز در این دیدار بررسی شد که نشان‌دهنده همسویی مواضع دو کشور در مسائل منطقه‌ای است.
نشست خبری مشترک
در نشست خبری مشترک، عراقچی و لاوروف مواضع خود را درباره مسائل جاری تشریح کردند. عراقچی با اشاره به مذاکرات ایران و آمریکا که قرار است روز شنبه ۳۰ فروردین برگزار شود، اظهار داشت: «با وجود تردیدهای جدی نسبت به نیات طرف آمریکایی، با جدیت و اراده کامل در مذاکرات شرکت می‌کنیم». او افزود: «در دور اول مذاکرات در مسقط، میزانی از جدیت در طرف مقابل مشاهده کردیم، اما گفت‌وگوها تنها به موضوع هسته‌ای محدود خواهد بود». عراقچی تأکید کرد در صورت پرهیز طرف مقابل از درخواست‌های غیرمنطقی و غیرواقعی، دستیابی به توافق ممکن است و گفت: «آنچه پشت میز مذاکره مطرح شود، ملاک قضاوت ماست».
لاوروف با استقبال از گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن، آمادگی روسیه برای تسهیل این روند را اعلام کرد و گفت: «توافق باید منافع مشروع ایران را تأمین کند و منحصرا به مسائل هسته‌ای بپردازد». او تلاش برای مرتبط‌ساختن موضوعات غیرهسته‌ای به مذاکرات را «خطرناک» خواند و بر پایبندی ایران به معاهده منع اشاعه تسلیحات اتمی تأکید کرد. عراقچی نیز نقش سازنده روسیه در مذاکرات برجام را ستود و ابراز امیدواری کرد که مسکو در هر توافق جدید، نقش مکمل خود را ادامه دهد. او همچنین از هماهنگی مستمر با روسیه و چین در این زمینه خبر داد و گفت: «ما این دو شریک را به صورت مداوم در جریان تحولات قرار می‌دهیم».
همکاری‌های اقتصادی و مواضع منطقه‌ای
عراقچی در بخش دیگری از سخنان خود به همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه در شرایط تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: «ما مشروعیتی برای تحریم‌ها قائل نیستیم و همکاری‌ها را با توجه به این شرایط تنظیم کرده‌ایم». او از اجرائی‌شدن موافقت‌نامه تجارت آزاد با منطقه اوراسیا در ماه‌های آتی خبر داد که به گفته او: «نقطه عطفی در روابط اقتصادی با روسیه و دیگر کشورهای منطقه خواهد بود». وزیر خارجه ایران به رشد ۱۶درصدی تجارت دوجانبه در سال ۲۰۲۴ و رسیدن آن به پنج میلیارد دلار اشاره کرد، اما آن را ناکافی دانست و خواستار افزایش حجم تجارت شد. او همچنین به پروژه کریدور شمال - جنوب اشاره و بر تعهد دو کشور برای تسریع در اجرای آن تأکید کرد.
در حوزه منطقه‌ای، عراقچی جنایات اسرائیل را در غزه محکوم کرد و هرگونه طرح را برای کوچ اجباری مردم این منطقه غیرقابل قبول خواند. او تجاوزات آمریکا به یمن را جنایت توصیف کرد و خواستار توقف آن شد. لاوروف نیز بر همسویی مواضع دو کشور در مسائل منطقه‌ای، از جمله فلسطین، سوریه و قفقاز جنوبی، تأکید کرد و از رایزنی‌های مستمر با ایران سخن گفت. عراقچی همچنین در مراسم روز ارتش ایران در سفارت کشورمان در مسکو، با اشاره به اقتدار نیروهای مسلح ایران، روابط تهران و مسکو را در «وضعیتی عالی» توصیف و بر تداوم رایزنی‌های نزدیک با مقامات روس تأکید کرد. این سفر که با تقدیم پیام رهبر انقلاب، گفت‌وگوهای فشرده و هماهنگی در آستانه دور دوم مذاکرات همراه بود، می‌تواند مبین نوعی هماهنگ‌سازی دیپلماتیک دو‌طرفه ایران و روسیه باشد./شرق