سیر تا پیاز مذاکرات ایران و آمریکا

به گزارش صد آنلاین، این مذاکرات غالباً تحت تأثیر تحولات سیاسی داخلی هر دو کشور و نیز شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشته‌اند. در ادامه، به بررسی مرحله دوم مذاکرات ایران و آمریکا پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و تلاش‌های بعدی برای بازگشت به این توافق می‌پردازیم.

زمینه مذاکرات مرحله دوم

پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و اعمال مجدد تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، این کشور نیز به‌تدریج تعهدات خود در برجام را کاهش داد. با روی کار آمدن جو بایدن در سال ۲۰۲۱، آمریکا اعلام کرد که تمایل دارد به توافق هسته‌ای بازگردد، به شرطی که ایران نیز به تعهدات خود عمل کند.

این موضوع زمینه‌ساز آغاز مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا در شهر وین اتریش شد که از آغاز سال ۲۰۲۱ آغاز شد. این مذاکرات به صورت غیرمستقیم انجام می‌شد، به این معنا که ایران و آمریکا مستقیماً با یکدیگر مذاکره نمی‌کردند، بلکه از طریق واسطه‌هایی مانند اتحادیه اروپا و دیگر اعضای برجام (چین، روسیه، فرانسه، بریتانیا و آلمان) ارتباط برقرار می‌کردند.

مراحل مهم مذاکرات مرحله دوم

آغاز مذاکرات در وین (آوریل ۲۰۲۱):

مذاکرات در وین با حضور تمام اعضای برجام آغاز شد. هدف اصلی این بود که آمریکا به برجام بازگردد و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران لغو شود، در حالی که ایران نیز به تعهدات خود در برجام بازگردد.

این مذاکرات در چند دوره برگزار شد، اما به دلیل اختلافات عمیق بین طرفین، پیشرفت‌های چشمگیری حاصل نشد.

توقف مذاکرات (فوریه ۲۰۲۲):

پس از چندین دور مذاکرات، این فرآیند به دلیل عدم توافق بر سر برخی مسائل کلیدی از جمله مسائل مربوط به تضمین‌های حقوقی و آینده تحریم‌ها متوقف شد.

بازگشایی مذاکرات (مارس ۲۰۲۲):

با تلاش‌های اتحادیه اروپا، مذاکرات مجدداً در وین آغاز شد. در این دوره، طرفین به برخی پیشرفت‌ها دست یافتند، اما همچنان اختلافات عمیقی وجود داشت.

سقوط مذاکرات (سپتامبر ۲۰۲۲):

با گذشت زمان و عدم توافق بر سر مسائل اساسی، مذاکرات دوباره متوقف شد. یکی از دلایل اصلی این امر، عدم اطمینان ایران از تضمین‌های آمریکا برای لغو دائمی تحریم‌ها بود.

تلاش‌های دیپلماتیک بعدی:

پس از متوقف شدن مذاکرات، تلاش‌های دیپلماتیک از سوی اتحادیه اروپا و دیگر کشور‌های واسطه ادامه یافت، اما تا پایان سال ۲۰۲۲ و اوایل ۲۰۲۳ هیچ پیشرفت قابل توجهی مشاهده نشد.

چالش‌های اصلی در مذاکرات مرحله دوم

تحریم‌ها و آینده اقتصادی ایران:

ایران خواستار لغو دائمی و کامل تحریم‌ها بود، در حالی که آمریکا اصرار داشت که این لغو به شرطی انجام شود که ایران به تمامی تعهدات خود در برجام بازگردد.

تضمین‌های حقوقی:

ایران معتقد بود که بدون تضمین قانونی برای جلوگیری از خروج مجدد آمریکا از برجام، توافق جدیدی امکان‌پذیر نیست.

مسائل منطقه‌ای و موشکی:

آمریکا و برخی کشور‌های غربی خواستار مذاکره بر سر برنامه موشکی ایران و نقش این کشور در منطقه بودند، در حالی که ایران این موضوعات را خارج از بحث برجام می‌دانست.

تحولات داخلی در ایران و آمریکا:

تحولات سیاسی داخلی هر دو کشور، از جمله انتخابات داخلی و فشار‌های داخلی بر دولت‌ها، تأثیر زیادی بر مذاکرات داشت.

وضعیت فعلی (تا اکتبر ۲۰۲۳):

تا این تاریخ، مذاکرات ایران و آمریکا برای بازگشت به برجام به‌طور رسمی متوقف است و هیچ توافقی حاصل نشده است. با این حال، هر دو طرف همچنان اعلام کرده‌اند که تمایل به مذاکره دارند، اما شرایط سیاسی و امنیتی منطقه و جهان مانع از پیشرفت قابل توجهی شده است.

نتیجه‌گیری:

مذاکرات مرحله دوم بین ایران و آمریکا نشان داد که رسیدن به توافقی پایدار و قابل اجرا نیازمند حل چالش‌های اساسی از جمله تضمین‌های حقوقی، لغو تحریم‌ها و مدیریت مسائل منطقه‌ای است. بدون تغییر بنیادین در رویکرد طرفین، احتمال موفقیت این مذاکرات ضعیف به نظر می‌رسد.

منبع : صد آنلاین