ترکیه معادلات نظامی منطقه را تغییر می دهد

این کشور که صاحب دومین ارتش بزرگ ناتو است، به‌عنوان یکی از صادرکنندگان برجسته تسلیحات در بازار بین‌المللی ظاهر شده و برخی از محصولات شاخص آن در سطح جهانی شناخته شده‌اند.
صادرات تسلیحات ترکیه به‌طور سالانه افزایش یافته و در سال ۲۰۲۴ به ۷.۱ میلیارد دلار رسیده است، درحالی‌که یک دهه قبل این رقم تنها ۱.۹ میلیارد دلار بود. مشتریان ترکیه شامل کشورهای مختلفی در اروپا و خاورمیانه هستند.

ترکیه چه زمانی به سمت تولید داخلی حرکت کرد؟

ترکیه برای مدت‌ها به دنبال خودکفایی نظامی بوده است. این روند تدریجی در سال ۱۹۸۵ با تأسیس دفتر توسعه و حمایت از صنایع دفاعی (SAGEB) آغاز شد.

در ابتدا، این نهاد بر همکاری‌های بین‌المللی در حوزه تحقیق و توسعه تمرکز داشت. اما با افزایش محدودیت‌ها در خرید و استفاده از تسلیحات خارجی، تمرکز ترکیه به سمت تولید داخلی تغییر کرد.

در دهه ۲۰۱۰، ترکیه طراحی داخلی تجهیزات دفاعی را در اولویت قرار داد که منجر به افزایش چشمگیر تولیدات نظامی بومی شد. امروزه هزاران تولیدکننده دفاعی ترکیه در حوزه‌های زمینی، هوایی و دریایی فعالیت می‌کنند و توجه بین‌المللی را به خود جلب کرده‌اند.

چرا ترکیه به تولید تسلیحات علاقه دارد؟

    -در دهه ۱۹۷۰، ایالات متحده پس از مداخله نظامی ترکیه در قبرس، تحریم تسلیحاتی علیه آن اعمال کرد.
    -در اوایل دهه ۱۹۹۰، آلمان صادرات سلاح به ترکیه را متوقف کرد، زیرا ترکیه از خودروهای زرهی آلمانی برخلاف توافق اولیه در داخل کشور خود استفاده کرده بود.
    -در سال ۲۰۲۰، آمریکا ترکیه را به دلیل خرید سامانه دفاع موشکی S-400 روسیه تحریم کرد.

از آن زمان، ترکیه به‌عنوان یک تولیدکننده مستقل سلاح تثبیت شده بود و به توسعه صنایع دفاعی خود ادامه داد. امروزه بیش از ۳,۰۰۰ شرکت تسلیحاتی در ترکیه فعالیت می‌کنند.

 صادرات تسلیحات ترکیه چقدر است؟

صادرات نظامی ترکیه اکنون ۱.۷ درصد از کل صادرات تسلیحاتی جهان را تشکیل می‌دهد و ترکیه در رتبه یازدهم صادرکنندگان جهانی سلاح (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴) قرار دارد.

 بر اساس داده‌های مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI):

    در سال گذشته، ترکیه به ۱۷۸ کشور سلاح صادر کرده است.
    صادرات تسلیحات ترکیه نسبت به دوره ۲۰۱۵-۲۰۱۹، ۱۰۳ درصد افزایش داشته است.
    مشتریان اصلی در سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۴  امارات متحده عربی، پاکستان و قطر بوده اند.

     پهپاد Bayraktar TB2 تاکنون به ۳۱ کشور فروخته شده است، از جمله: عراق، اوکراین، کنیا، بنگلادش و ژاپن.

پروژه های جدید 

    شرکت Baykar اعلام کرده است که ۳۰۰ میلیون دلار برای توسعه موتور جت اختصاص داده است.
    هدف این است که موتور پهپاد Akinci به‌طور مستقل تولید شود.
    همچنین ترکیه در حال توسعه موتور تربوفن برای Kizilelma است که یک هواپیمای بدون سرنشین جنگی هوابه‌هوا محسوب می‌شود.

فروش مبل، مقرون به صرفه‌تر از تسلیحات

همچنان که اشاره شد، ارزش مالی کل محموله‌های تسلیحاتی صادر شده از ترکیه به ده‌ها کشور جهان در سال 2024 میلادی، حتی به 8 میلیارد دلار هم نرسیده است. اما صنایع مبلمان ترکیه توانستند در همین بازه زمانی، 9 و نیم میلیارد دلار مبل به کشورهای مختلف جهان صادر کنند.

چنین چیزی نشان دهنده این واقعیت است که صادرات تسلیحات و تجهیزات دفاعی و امنیتی از ترکیه به جهان، هنوز هم از مزیت مالی بالایی برخوردار نیست و به نظر می‌رسد که دولت اردوغان، بیشتر تمایل دارد که با بزرگنمایی این موضوع، از آن بهره برداری سیاسی به عمل بیاورد.

اما چرا ارزش مالی تسلیحات و تجهیزات نظامی ترکیه به کشورهای مختلف، حتی به 8 میلیارد دلار هم نرسیده است؟ در پاسخ باید گفت: اولاً کل اقتصاد ترکیه و ظرفیت صادرات کالا از این کشور، متکی به نیروی کار ارزان، مواد خام در دسترس و ارزش افزوده پایین است. دوم این که ترکیه با فروش تسلیحات به قیمت پایین، در حال رقابت با دیگران و تصرف قلمرو بیشتری از بازار این محصولات است و در نتیجه سود اقتصادی کلانی ندارد./نبض بازار