«الحمدلله»؛ ذکر با ارزشی که از هفت طبقه آسمان و زمین سنگین‌تر است + پادکست

به گزارش صدآنلاین، مرحوم آیت‌الله محمدعلی ناصری، استاد اخلاق حوزه، در یکی از دروس اخلاقی خود به شرح حقیقت حمد و شکر در آموزه‌های اسلامی پرداخته‌اند. امام سجاد علیه‌السلام در دعای مکارم الأخلاق به شش ویژگی نیکو اشاره می‌کنند که انسان باید در دل خود پرورش دهد. این ویژگی‌ها شامل حمد و ستایش خداوند، شکر نعمت‌های او، و اعتراف به احسان بی‌پایان خداوند است. حمد خدا باید جایگزین سخنان زشت و بی‌معنی گردد.

حمد خداوند، به معنای قدردانی و ستایش از افعال نیکو و نعمت‌های بی‌شمار پروردگار است. نعمت‌های خداوند به حدی زیاد هستند که انسان حتی قادر به شمارش آن‌ها نیست. قرآن کریم می‌فرماید: «وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآ» (اگر بخواهید نعمت‌های خدا را بشمارید، نمی‌توانید آن‌ها را بشمارید). تنها با نگاه به خود انسان می‌تواند درک کند که خداوند چه نعمت‌های بزرگی به او عطا کرده است.

انسان از خود هیچ چیز ندارد، جز اعمال خود که از خداوند الهام گرفته است. مالکیت همه چیز از آن خدا است و انسان‌ها تنها به‌طور مجازی مالک اموال دنیوی هستند. نعمت‌های الهی به دو صورت به انسان می‌رسند؛ برخی بی‌واسطه و برخی دیگر با واسطه. هرچند که باید از واسطه‌ها نیز تشکر کرد، اما نباید فراموش کنیم که منشأ تمامی نعمت‌ها، خداوند متعال است.

در نهایت، انسان باید در تمام شرایط زندگی شکرگزار خداوند باشد، هرچند که هیچ کس نمی‌تواند حق شکر نعمت‌های خدا را به‌طور کامل ادا کند. همانطور که سعدی می‌گوید: «از دست و زبان که برآید / کز عهده شکرش به در آید.»

عبارت «الحمدلله رب العالمین» در حقیقت، تمام نعمت‌های الهی را دربردارد و حمد خداوند به انواع مختلف درک می‌شود. حمد معصومین علیهم‌السلام با حمد ما تفاوت زیادی دارد. هرچقدر که مقام توحید انسان بالاتر باشد، مرتبه حمد او نیز بیشتر خواهد بود. ذکر «الحمدلله» از لحاظ معنایی، به دلیل ترکیب توحید و شکر نعمت‌ها، از ذکر «لا اله الا الله» برتر است.

آثار ذکر «الحمدلله» بسیار زیاد است. وقتی انسان غذا می‌خورد یا چیزی می‌نوشد و در پایان با ذکر «الحمدلله» آن را به پایان می‌رساند، این ذکر برای او پاداش‌های فراوانی به ارمغان می‌آورد. تفاوت زیادی است میان غذایی که با ذکر نام خدا (بسم الله) خورده می‌شود و به پایان رسیدن آن با «الحمدلله»، با غذایی که بدون یاد خدا مصرف شود.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله فرموده‌اند: «الحمدلله در ترازوی اعمال سنگین‌تر است از هفت طبقه آسمان و زمین و آنچه میان این دو وجود دارد.» همچنین در حدیثی دیگر فرمودند: «اگر خداوند تمام دنیا را به کسی عطا کند و او در شکر این نعمت عظیم، «الحمدلله رب العالمین» بگوید، ارزش این ذکر از تمام دنیا بیشتر خواهد بود.»

در حقیقت، ذکر «الحمدلله رب العالمین» ارزشی فراتر از هر آنچه انسان از موجودات عالم تصور می‌کند، دارد.