عقیقه چیست؟ معرفی آداب و احکام آن در اسلام + پادکست

به گزارش صدآنلاین، در این مقاله به معرفی کامل این سنت، آداب آن، و شرایط انجام عقیقه خواهیم پرداخت.

عقیقه در لغت و اصطلاح

تعریف لغوی:
در زبان عربی، «عقیقه» به دو معنا اشاره دارد:

موی نوزاد

گوسفند یا حیوانی که به عنوان قربانی در روز هفتم تولد نوزاد قربانی می‌شود.

تعریف فقهی:
در اصطلاح فقهی، عقیقه به قربانی کردن حیوانی نظیر گوسفند یا گاو در روز هفتم تولد نوزاد به نیت دفع بلا و حفظ سلامت نوزاد گفته می‌شود.

اهمیت و مستحب بودن عقیقه

عقیقه یکی از مستحبات مهم در اسلام است که برای نوزاد انجام می‌شود. از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است: "هر مولودی در گرو عقیقه خود است." به عبارت دیگر، عقیقه نکردن فرزند ممکن است او را در معرض انواع بلاها و مشکلات قرار دهد.

هر چند انجام عقیقه واجب نیست، اما در صورت توان مالی، انجام آن مستحب و توصیه‌شده است. در صورتی که پدر توانایی مالی ندارد، می‌تواند انجام عقیقه را به تاخیر بیندازد تا زمانی که توانایی انجام آن را پیدا کند.

آداب عقیقه

زمان عقیقه:
بهتر است عقیقه در روز هفتم تولد فرزند انجام شود، هرچند تأخیر آن تا زمان بلوغ فرزند نیز مشکلی ندارد.

عقیقه برای پسر و دختر:
عقیقه برای فرزند پسر و دختر از نظر مستحب بودن برابر است.

برای فرزند دختر، بهتر است گوسفند ماده قربانی شود.

برای فرزند پسر، گوسفند نر بهتر است.

تعداد گوسفند:
برای نوزاد پسر و دختر معمولاً یک گوسفند کافی است، اما در برخی روایات آمده است که بهتر است بیشتر از یک گوسفند قربانی شود.

نکات ویژه در مورد قربانی:

گوشت عقیقه به قابله داده می‌شود.

گوشت عقیقه باید پخته و به مؤمنان داده شود تا برای نوزاد دعا کنند.

شکستن استخوان‌ها:
از شکستن استخوان‌های گوسفند عقیقه باید خودداری کرد. توصیه شده است که اعضای گوسفند را به‌طور کامل و به‌صورت مفصل جدا کنند.

شرایط قربانی برای عقیقه

برای قربانی کردن حیوان به عنوان عقیقه، باید به برخی شرایط توجه کرد:

حیوان باید سالم باشد.

اگر از شتر برای عقیقه استفاده می‌شود، باید سن آن حداقل 5 سال باشد.

اگر از گاو استفاده می‌شود، باید سن آن حداقل 2 سال باشد.

اگر از گوسفند یا بز استفاده می‌شود، باید حداقل 7 ماه سن داشته باشد.

عقیقه برای بزرگسالان و میت

عقیقه برای بزرگسالان:
اگر فردی در دوران کودکی عقیقه نشده باشد، می‌تواند در دوران بلوغ یا بزرگسالی خود اقدام به انجام عقیقه کند.

عقیقه برای میت:
در صورتی که فردی قبل از انجام عقیقه فوت کند، وراث می‌توانند عقیقه را به نیت آن فرد انجام دهند. این عمل مستحب است و باید با نیت قربانی و صدقه دادن به فقرا همراه باشد.

متن دعای عقیقه

هنگام ذبح گوسفند عقیقه، مستحب است دعای خاصی خوانده شود. برخی از این دعاها عبارتند از:

دعا هنگام کشتن عقیقه:
«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ، اللَّهُمَّ عَقِیقَةٌ عَنْ فُلَانٍ...»
این دعا به معنای فدیه قرار دادن گوشت، خون و اعضای گوسفند به جای نوزاد است.

دعای امام صادق:
«یا قَوْمِ إِنِّی بَرِیءٌ مِّمَّا تُشْرِکُونَ...»
این دعا نیز هنگام ذبح گوسفند عقیقه گفته می‌شود.

فواید عقیقه و دفع بلاها

یکی از مهم‌ترین آثار عقیقه، دفع بلاها و بیماری‌ها از نوزاد است. طبق حدیث امام صادق علیه‌السلام، "عقیقه سبب دفع بلاها از نوزاد می‌شود." این عمل مستحب به عنوان وسیله‌ای برای حفظ سلامت نوزاد و محافظت از او در برابر مشکلات طبیعی شناخته می‌شود.

نکات مهم در مورد عقیقه

قیمت حیوان:
صدقه دادن مبلغ قیمت حیوان به جای عقیقه نمی‌تواند کفایت کند. لازم است که عقیقه به‌طور واقعی انجام شود.

عدم فشار مالی:
اگر والدین به دلیل مشکلات مالی قادر به انجام عقیقه نباشند، باید تا زمانی که توان مالی پیدا کنند، صبر کنند.

اهمیت دعای جمعی:
در زمان صرف غذا از گوشت عقیقه، بهتر است افراد زیادی دعوت شوند و برای نوزاد دعا کنند.

نتیجه‌گیری

عقیقه از جمله مستحبات مهم در دین اسلام است که علاوه بر داشتن آثار معنوی، به حفظ سلامت نوزاد و دفع بلاها از او کمک می‌کند. انجام این سنت در روز هفتم تولد فرزند بسیار توصیه شده، هرچند در صورت عدم توان مالی، انجام آن به زمان‌های دیگر نیز منتقل می‌شود.