آفریدگار خدا کیست؟ / آیا خدا به آفریدگار نیاز دارد؟

به گزارش صدآنلاین، این سؤال معمولاً از سوی افرادی که آشنایی چندانی با مباحث فلسفی ندارند مطرح می‌شود. گاهی حتی برخی از فلاسفه غرب نیز این سؤال را مطرح کرده‌اند، که نشان‌دهنده‌ی سطح ابتدایی تفکر در این زمینه است.

برتراند راسل، فیلسوف معروف انگلیسی، در کتاب خود با نام "چرا مسیحی نیستم؟" به این موضوع پرداخته و می‌گوید: «در جوانی به خداوند اعتقاد داشتم و بهترین دلیل برای آن را برهان علت العلل می‌دانستم، که به این معناست که تمام موجودات در جهان علتی دارند و اگر زنجیره علت‌ها را دنبال کنیم، به علت نخستین می‌رسیم که همان خداوند است. اما بعد از مدتی از این عقیده برگشتم، زیرا گفتم اگر هر چیزی باید علت و آفریدگاری داشته باشد، پس خداوند نیز باید آفریدگاری داشته باشد!»

اما جواب این سؤال بسیار ساده است. وقتی می‌گوییم هرچیز آفریدگاری دارد، منظورمان «هرچیز حادث» است، یعنی هر موجودی که قبلاً وجود نداشته و سپس به وجود آمده است. این قاعده فقط در مورد موجودات حادث صدق می‌کند، نه در مورد خداوند که ازلی و واجب الوجود است. خداوند از ازل بوده و تا ابد خواهد بود، بنابراین نیازی به آفریدگاری ندارد.

در حقیقت، وجود خداوند از خود او است، نه از بیرون ذات او. او قائم به ذات خود است و هیچ‌گاه معدوم نبوده که به آفریدگاری نیاز داشته باشد. در صورتی که اگر برای هر آفریدگاری آفریدگاری دیگر فرض کنیم، به یک تسلسل بی‌پایان می‌رسیم که باطل است. بنابراین، به یک نقطه خواهیم رسید که خداوند همان واجب الوجود است، موجودی که از خود او است و نیاز به آفریدگار ندارد.

این موضوع همچنین از دیدگاه مادی‌گرایان قابل توضیح است. مادی‌گرایان نیز اگر به قانون علیت اعتقاد دارند، باید پاسخ دهند که ماده ازلی است و نیازی به علت ندارد، در نتیجه ماده نیز به نوعی واجب الوجود است. تفاوت در این است که مادی‌گرایان این موجود ازلی را فاقد شعور، علم و اراده می‌دانند، در حالی که خداپرستان او را دارای علم، اراده و هدف می‌دانند و او را فراتر از مکان و زمان می‌بینند.

بنابراین، برخلاف پندار راسل که فکر می‌کرد با پذیرش مادی‌گرایی از این سؤال رهایی خواهد یافت، این سؤال همچنان مطرح می‌شود. به این ترتیب، حتی مادی‌گرایان نیز باید به موجودی ازلی اعتقاد داشته باشند که نیازی به آفریدگار ندارد.

در نهایت، تنها راه حل این است که تفاوت میان موجودات حادث و ازلی و همچنین «ممکن الوجود» و «واجب الوجود» را درک کنیم. موجودات حادث به آفریدگار نیاز دارند، اما موجودی که ازلی و واجب الوجود است، نیازی به آفریدگار ندارد.