جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
بازدید:۶۷۵
انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری ترکیه که در ۱۴ مه سال جاری میلادی برگزار خواهد شد، به همان اندازه که برای ملت بحران‌زده این کشور از اهمیت چندانی برخوردار نیست، برای احزاب و نیرو‌های سیاسی ترک، یک اتفاق سرنوشت‌ساز محسوب می‌شود.
شاید تا پیش از زلزله مهیبی که در ماه‌های اخیر، ملت ترکیه را شوکه و عزادار کرد، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه و رئیس حزب عدالت و توسعه امیدوار بود با تغییر سیاست خارجی خود و برقراری روابط باز با کشور‌های مختلف، تا حدی از حجم بحران اقتصادی کشورش کاسته و نظر شهروندان ترک را جلب کند. اما بعد از این زلزله مرگبار و ناتوانی دولت اردوغان در مدیریت بحران، محبوبیت وی نزد مردم ترکیه بیش از پیش کاهش یافت و اکنون اردوغان در شرایطی قرار گرفته که در انتخابات پیش رو صرفا باید برای بقا بجنگد و همین مسئله فرصت مناسبی در اختیار احزاب مخالف وی قرار می‌دهد؛ بنابراین انتخابات ترکیه که در کمتر از دو هفته آینده برگزار خواهد شد، شاهد تحولات سیاسی مهم و متفاوتی است که می‌توان به این شکل شرح داد:
- تشدید روند دوقطبی سیاسی: انتخابات ترکیه درحالی برگزار می‌شود که یک شکاف سیاسی بزرگ میان احزاب این کشور به ویژه میان دو رقیب اصلی یعنی اردوغان و «قلیچدار اوغلو» رئیس اپوزیسیون ترکیه وجود دارد. از ماه‌های گذشته قلیچدار اوغلو و اردوغان کمپینی از اتهام‌زنی‌های متقابل علیه یکدیگر آغاز کرده‌اند؛ جایی که اردوغان، قلیچدار اوغلو را متحد کودتاچیان خوانده و قلیچدار اوغلو، رقیبش را دیکتاتور و ظالم خطاب کرد.
این وضعیت علنا انتخابات ترکیه را به صحنه درگیری و رقابت ناسالم میان دو گروه تبدیل می‌کند که پیامد‌های آن تا بعد از انتخابات نیز ادامه خواهد داشت.
- افزایش نفوذ مؤلفه کردها: یکی از نکات قابل توجه در این دوره از انتخابات ترکیه، نفوذ مولفه کردها در صحنه انتخابات است. کردها در این مرحله یک فراکسیون در اختیار دارند که می‌تواند بر روند و نتیجه انتخابات تاثیرگذار باشد. مواضع کردها نشان می‌دهد که آن‌ها قصد حمایت از قلیچدار اوغلو را دارند و این درحالی است که ۱۰ درصد آرای انتخابات متعلق به کردهاست.
- ظهور نقش احزاب کوچک: افزایش نقش احزاب کوچک، از دیگر ویژکی‌های انتخابات جدید ترکیه است؛ احزابی، چون «رفاه جدید» به رهبری «فاتح اربکان» پسر نخست‌وزیر پیشین ترکیه و «الهدی بار» که حزب متعلق به مولفه مذهبی کردهاست.
- سایه سنگین بحران‌های انسانی: انتخابات آتی ترکیه در شرایطی برگزار می‌شود که ملت ترکیه همچنان در حال دست و پنجه نرم کردن با پیامد‌های فاجعه‌بار زلزله‌ای که اوایل فوریه گذشته رخ داد، هستند و دولت اردوغان نتوانست آن گونه که شایسته است، این بحران بزرگ را مدیریت کند؛ بنابراین عواقب زلرله مهیب ترکیه به صحنه سیاسی این کشور نیز کشیده شد و نیرو‌های سیاسی اقدام به بهره‌بردای از این فاجعه انسانی کردند.
در حالی که اردوغان متعهد شد که تنها در عرض یک سال آثار این زلزله را از بین ببرد، اما احزاب مخالف، او را به سهل‌انگاری در برخورد با پیامد‌های این زلزله مهیب متهم کردند.
در این شرایط و با تشدید رقابت انتخاباتی در ترکیه، اردوغان و حزب متبوع وی به دنبال اتخاذ سیاست‌های داخلی و خارجی متفاوتی بودند تا وجهه خود را نزد افکار عمومی این کشور بهبود ببخشند. بر همین اساس اردوغان در ماه‌های اخیر طرحی را برای ارائه بسته‌های معیشتی به مردم و افزایش ۵۵ درصدی حقوق حداقل‌بگیران و نیز افزایش مستمری کارمندان دولت تصویب کرد. رئیس جمهور فعلی ترکیه همچنین اقداماتی برای آغاز استخراج گاز از میدان «صقاریا» در دریای سیاه انجام داد و گاز این میدان ماه گذشته وارد مرحله پمپاژ شد. رجب طیب اردوغان همچنین موفق شد برخی از مخالفان خود به ویژه «اکرم امام اوغلو» شهردار استانبول را که محبوبیت سیاسی بالایی دارد از دور رقابت‌ها کنار بزند. در همین زمینه اردوغان توانست با نفوذ در قوه قضاییه ترکیه، امام اوغلو را به اتهام توهین به اعضای شورای عالی انتخابات به دو سال زندان و ممنوعیت فعالیت‌های سیاسی محکوم کند.
علاوه بر آن اردوغان در دوره اخیر در تلاش برای کسب یک سری دستاورد خارجی بود و یک جهش کوانتومی در جهت تنظیم مجدد سیاست خارجی خود در چارچوب کاهش تنش و به صفر رساندن مشکلات و اختلافات با کشور‌های خارجی انجام داده است. در همین چارچوب اردوغان قصد دارد از همگرایی با تعدادی از کشور‌های منطقه به عنوان برگ برنده خود در انتخابات استفاده کند.
دریافت کمک‌های اقتصادی از عربستان و امارات و جذب سرمایه‌گذاری‌های این دو کشور در چارچوب همین هدف اردوغان بود. رئیس جمهور ترکیه امیدوار است که میانجیگری طرف‌های مختلف برای متقاعد کردن دولت سوریه به آشتی با آنکارا نیز نتیجه بدهد و حل بحران آوارگان سوری در ترکیه نیز به برگ برنده‌های اردوغان در انتخابات اضافه شود.
دولت ترکیه به ریاست اردوغان در مرحله اخیر تلاش کرده تا نقش میانجی را در حل بحران اوکراین نیز ایفا کند. هرچند که این تلاش‌ها بی‌نتیجه بوده، اما اردوغان امیدوار به پررنگ شدن حضور خود در عرصه سیاسی و رسانه‌ای جهان از خلال چنین اقداماتی است.
سرمایه‌گذاری در پروژه‌های دفاعی نیز از دیگر ابتکار‌های دولت اردوغان برای جلب توجه افکار عمومی ترک‌ها محسوب می‌شود که از خلال آن اردوغان سعی دارد به شهروندان ترکیه بگوید که از روند توسعه و تولید داخلی این کشور در سطوح مختلف حمایت می‌کند. در همین زمینه اواخر ماه گذشته ارتش ترکیه از تولید یک موشک کروز کوچک به نام «بیرقدار کمانکش» خبر داد که ساخت داخل است.
اما در پایان باید گفت، هیچ یک از این اقدامات اردوغان و حزب عدالت و توسعه نمی‌تواند سازوکاری برای مهار پیامد‌های بحران اقتصادی شدید ترکیه که در تاریخ این کشور بی‌سابقه بوده، ارائه دهد و علاوه بر آن بحران آوارگان سوری همچنان در ترکیه پابرجاست و امکان حل آن تا زمان انتخابات وجود ندارد. بر همین اساس برخی ناظران بر این باورند که شانس احزاب مخالف اردوغان در سایه شرایط فعلی ترکیه در انتخابات آتی به نسبت دوره‌های قبل بیشتر است.
منبع: سایت الف
009