پنجشنبه ۱۱ بهمن ۱۴۰۳
استقرار ترامپ در کاخ سفید نشانگر تغییرات اساسی در عرصه بین المللی و منطقه ای و نوع تعاملات قدرت های بزرگ به‌ویژه در مثلث آمریکا، چین و روسیه است. موفقیت ترامپ در حصول آتش‌بس در غزه و شروع دیگر تغییرات موجب تحرک سیاسی جدید در پکن و مسکو شده است چرا که کرملین الویت حیاتی موفقیت در جنگ اوکراین را دنبال می کند و رهبر چین نیز در کنار موضوعات اقتصادی، اولویت اساسی تایوان را در نظر دارد.
شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، اندکی پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین، گفت‌وگو کرد که طی آن رهبر پکن آمادگی خود را برای ارتقای روابط روسیه و چین به قله های جدید اعلام کرد.
چین از زمان آغاز جنگ تمام عیار کرملین در اوکراین روابط خود را با روسیه تعمیق بخشیده و به منبع اصلی مسکو برای کالاهای با کاربرد دوگانه تبدیل شده است که صنایع دفاعی روسیه را تقویت می کند. با این حال، پکن اتهامات مربوط به حمایت از تلاش های نظامی روسیه را رد کرده است. شی در تماس خود با پوتین افزود که چین آماده است در کنار روسیه برای مقابله با ابهامات خارجی و حفظ ثبات و انعطاف پذیری روابط چین و روسیه و همچنین رفاه دو کشور، عدالت و برابری بین المللی باشد. شایان ذکر است که در حال حاضر چین، بزرگترین شریک تجاری روسیه است و همکاری های دوجانبه بین پکن و مسکو به تدریج در حال گسترش است و تجارت مشترک 220 میلیاردی دلاری دو کشور در حال افزایش است.
رئیس جمهوری روسیه در این گفت‌وگو چین را شریک تجاری اصلی روسیه خواند چرا که اژدهای زرد بزرگترین مصرف کننده منابع انرژی روسیه است و روسیه از نظر صادرات نفت به چین مقام اول را دارد. پوتین هم چنین گفته که پنج سال پیش، همراه با شما، خط لوله گاز قدرت سیبری را راه‌اندازی کردیم و امروز روسیه مقام اول را از نظر عرضه گاز طبیعی به چین کسب کرده است.
گفت‌وگوی دو رهبر اندکی پس از تحلیف دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا انجام شد. از فوریه 2022، پوتین دو بار از چین دیدن کرده است؛ اولین بار فقط چند روز قبل از شروع تهاجم تمام عیار به اوکراین و بار دیگر در ماه مه 2024. شی در مارس 2023 از روسیه دیدن کرد. پکن همچنین خود را به عنوان میانجی بین روسیه و اوکراین قرار داده و لی هوی فرستاده خود را در چندین دور دیپلماسی در اروپا فرستاده است.
به‌نظر می رسد که بیشترین نگرانی کرملین به تشدید تحریم ها بر می گردد چرا که پس از تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه تجارت نفت روسیه در 10 ژانویه، صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا در هفته گذشته بیشترین کاهش در دو ماه گذشته را شاهد بود. بر اساس داده‌های تحلیل‌شده صادرات نفت خام روسیه در یک دوره چهار هفته‌ای، در هفته گذشته سطح زیر سه میلیون بشکه در روز را نشان داد. پس از اعمال آخرین تحریم ها، اختلالاتی در صادرات نفت خام روسیه ایجاد شده است و خریداران به دنبال منابع دیگری برای سوخت هستند. همزمان هند اعلام کرد کشتی‌های تحت تحریم‌ها که قراردادهای تحویل آنها تا 10 ژانویه منعقد شده است، می‌توانند تا 12 مارس که دوره تحریم‌ها به پایان می‌رسد، بار را در بنادر خود تخلیه کنند. ارزش صادرات مسکو در هفته منتهی به 19 ژانویه به 1.38 میلیارد دلار کاهش یافت. صادرات نفت خام روسیه از طریق دریا به اروپا متوقف شده و جریان صادرات به بلغارستان نیز در پایان سال 2023 به پایان رسید. همچنین مسکو پس از توقف صادرات به لهستان و آلمان در اوایل سال 2023، صادرات روزانه حدود 500هزار بشکه را از دست داد.
در حال حاضر اولویت برتر ترامپ پایان دادن به جنگ اوکراین است جنگی وی آن را احمقانه خوانده و گفته است چنانچه او در کاخ سفید می بود این جنگ شروع نمی شد. دونالد ترامپ می افزاید پوتین در حال ویران کردن روسیه است و این راهی برای اداره یک کشور نیست. در واکنش به اظهارات ترامپ، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه سه شنبه هفته پیش از روش های اعلام شده توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهوری جدید آمریکا برای ارتقای منافع آمریکا در جهان انتقاد کرده و می گوید که تغییر قدرت در واشینگتن به هیچ وجه به معنای تغییر در منافع آمریکا در سیاست خارجی نیست. سرگئی لاوروف در یک کنفرانس مطبوعاتی که در آن از وی در مورد اولین احکام و برنامه های ترامپ پرسیده شد، گفت این امر نشان دهنده روش هایی است که رئیس جمهور ترامپ و دولت او برای ارتقای منافع ایالات متحده در صحنه بین المللی برنامه ریزی می کنند. لاوروف همچنین در پاسخ به سوالی درباره تصمیم ترامپ برای خروج آمریکا از سازمان‌ها و معاهدات بین‌المللی و ادعاهای ارضی رئیس‌جمهوری جدید آمریکا در قبال گرینلند و پاناما، خاطرنشان کرد، منافع این است که همیشه قوی‌تر از هر رقیبی باشیم. وی در رابطه با کانال پاناما افزوده است که روسیه بار دیگر بر تعهد خود به بی طرفی در رژیم حقوقی بین المللی این سرزمین در معاهده امضا شده بین آمریکا و پاناما تاکید دارد و روسیه از ترامپ برای حل مناقشه روسیه و اوکراین انتظار ابتکارات مشخص دارد و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه می‌خواهد با رئیس‌جمهور جدید آمریکا دیدار کند.
اکنون سه سال پس از دستور حمله به اوکراین و 11 سال پس از ورود نیروهای روسی به شبه جزیره اوکراینی کریمه طرفین از این منازعه خسته شده اند چرا که به اذعان ترامپ روسیه و اوکراین به ترتیب یک میلیون و 700 هزار نیرو را از دست داده اند لذا نظر می رسد روسیه با بهره‌گیری از حمایت پکن به مذاکره درباره ضمانت‌های امنیتی برای اوکراین مایل است، اما اولویت کرملین در مذاکرات آتی با ایالات متحده ایجاد یک معماری امنیتی جدید در سراسر فضای اوراسیا خواهد بود. همزمان مسکو می خواهد در سیستم امنیتی اروپا در آینده نقش مهم داشته باشد چرا که بر این باور است که قدرت های غربی در سال های اخیر از اوکراین به عنوان ابزاری برای تضعیف روسیه از طریق کمک های نظامی ارائه شده به کی یف استفاده کرده اند.